آنگونه که مدیرکل مهندسی سواحل و بنادر سازمان بنادر و دریانوردی اعلام کرده، هر ۶ سانتی‌متر کاهش آب دریای خزر حدود ۱۰۰ هزار متر مکعب لایروبی را بیشتر می‌کند. افزون بر این، کاهش تراز خزر هم ناوبری در بنادر شمالی را با مشکل روبرو کرده است و هم مشکلاتی را در تالاب‌های حاشیه خزر به وجود آورده است.
حمید خلیلی واوسری با اشاره بر کاهش تراز آب دریای خزر که عملیات ناوبری در بنادر شمال را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: درباره علت این اتفاق که تبعات منفی بسیار زیادی دارد لازم است که بیشتر گفته شود. کاهش تراز آب خزر هم به دلیل تغییرات آب‌و هوایی است و هم اینکه سهم اصلی، مربوط به پایین آمدن دبی آب رودخانه ولگا است. حدود ۸۵ درصد آب خزر را رودخانه ولگا تامین می‌کند و دبی رودخانه ولگا مدت‌هاست به میزانی که باید وارد دریای خزر شود، وارد این دریا نمی‌شود.
وی در گفت‌وگو با ایرنا ادامه داد: موضوع کاهش تراز خزر در اثر کاهش دبی رودخانه ولگا را بارها در اجلاس کمیته هماهنگی هواشناسی، آب‌شناسی و مراقبت دریای خزر (CASPCOM) اعلام کرده‌ایم. این اجلاسی است که با حضور ۵ کشور حوزه دریای خزر به صورت سالانه برگزار می‌شود و موضوعات آب‌و هوایی کشورهای حاشیه خزر در آن مطرح می‌شود.
مدیرکل مهندسی سواحل و بنادر سازمان بنادر و دریانوردی توضیح داد: منطقه ساحلی شامل منطقه‌ای است که آب و خشکی با هم برخورد دارند، وقتی تراز آب پایین می‌آید اراضی ساحلی موسوم به اراضی «مستحدث» بیشتر می‌شود و خود این موضوع اولین دردسر را ایجاد می‌کند و اگر متولیان مربوطه اقدامات لازم را به موقع انجام ندهند با مشکل دست‌اندازی به این اراضی ساحلی روبرو خواهیم شد. مهم‌تر اینکه کشتی برای حرکت در دریا و ورود به بنادر نیاز به تامین عمق مشخصی (آبخور) دارد بنابراین وقتی تراز آب کاهش می‌یابد به تبع آن عمق کاهش می‌یابد و در برخی مسیرها و ورود به برخی بنادر شناور دچار مشکل جدی می‌شود. با کاهش عمق آب آبخور شناور تحت‌الشعاع کاهش آب قرار می‌گیرد و چالش حمل‌و نقل دریایی را برای شناورها به وجود می‌آورد.
مدیرکل مهندسی سواحل و بنادر سازمان بنادر و دریانوردی می‌گوید: در بررسی انجام شده در بنادر شمال به این نتیجه رسیدیم که هر ۶ سانتی‌متر کاهش آب دریای خزر حدود ۱۰۰ هزار متر مکعب لایروبی را بیشتر می‌کند. وقتی فقط ۶ سانتی‌متر آب دریا کاهش پیدا کند هم کانال‌های دسترسی و هم حوضچه‌های بنادر به لایروبی بیشتر نیازمند می‌کند. طول و عرض حوضچه‌ها هم متفاوت است اما در کل هر ۶ سانتی‌متر کاهش آب دریای خزر هزینه۱۰۰ هزار متر مکعبی لایروبی را روی دست ما می‌گذارد.
به گفته خلیلی هزینه‌های لایروبی در کنار عدم امکان لایروبی بیش از حد چالش‌های ناوبری جدی‌تری را برای بنادر شمالی کشور ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: پیش بینی‌هایی که در مورد کاهش تراز گفته می‌شود و از سوی مراجع منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی اعلام شده همه از تداوم کاهش تراز خزر خبر می‌دهد.از سال ۱۳۵۶ که پایین‌ترین تراز آب خزر را داشتیم تا سال ۱۳۷۶ مجددا آب خزر افزایش یافت. اما از سال ۷۶ روند کاهش شروع و ادامه یافته است. با این‌تفاوت که در دهه‌های قبل متوسط کاهش سالانه حدود ۷ سانتی‌متر بوده اما تغییر اقلیم روند کاهش را به سالانه ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر افزایش داده است. هم‌اکنون کاهش تراز خزر هم ناوبری در بنادر شمالی را با مشکل روبرو کرده است و هم مشکلاتی را در تالاب‌های حاشیه خزر به وجود آورده است، هم در تالاب انزلی در کشور خودمان و در خلیج قره بغاز در ترکمنستان مشکلات جدی به وجود آورده است.
مدیرکل مهندسی سواحل و بنادر سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: کاهش آب دریای خزر کاهش تراز خلیج‌ها و تالاب‌ها پیرامون دریای خزر را نیز در پی دارد، از مدتی قبل به همین دلیل شاهد بروز مشکلاتی در خلیج گرگان بودیم که به همین دلیل با تامین اعتبار از سوی دولت سازمان بنادر و دریانوردی درحال لایروبی خلیج گرگان در راستای مصوبات کمیته ملی تالاب‌های کشور و ایحاد ارتباط بین دریای خزر و خلیج گرگان است.
وی در خصوص همکاری روسیه برای جلوگیری از کاهش تراز آب خزر نیز گفت: شنیده‌های ما حاکی از این است که برنامه روسیه رعایت تراز منهای ۲۹ نسبت به تراز آبهای آزاد است، بدین معنا که اجازه ندهد سطح آب دریای خزر از منهای۲۹ متر از سطح آبهای آزاد پایین بیاید و این موضوع یکی از دغدغه‌های همه کشورهای حوزه دریای خزر در اجلاس آب و هواشناسی کشورهای حوزه دریای خزر بوده است.
خلیلی واوسری به محدودیت در لایروبی بنادر اشاره کرد و گفت: این را هم در نظر بگیرید که لایروبی حد مشخصی دارد و به هر میزان امکان لایروبی وجود ندارد؛ اسکله‌هایی که در سواحل بنادر نصب می‌شود دارای شمع‌هایی است که تا عمق معین و مشخصی فرو رفت در بستر دریا دارد و لذا به هر میزان نمی‌توان پای اسکله‌ها را لایروبی کرد. هر چه بیشتر لایروبی کنیم به منتها الیه شمعِ‌های اسکله بیشتر نزدیک می‌شویم و لایروبی بیش از حد پایداری و استحکام اسکله‌ها را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
به گفته مدیرکل مهندسی سواحل و بنادر سازمان بنادر و دریانوردی، اگر اسکله پایدار نباشد امکان پهلو‌گیری کشتی در کنار آن قرار ندارد. باید با برنامه‌ریزی و مطالعه همه‌جانبه به فکر مدیریت مشکلات باشیم تا راهکارهای پیش‌گرایانه در دستور قرار گیرد و از جمله این اقدامات طرح این موضوعات در کمیته «ساماندهی و مدیریت سواحل استان‌های ساحلی» است که بر اساس خروجی مطالعات مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی (ICZM) به ریاست استانداران استان‌های ساحلی و با حضور ارگان‌های مرتبط به صورت حداقل فصلی برگزار می‌شود که در آن برای مسائل و مشکلات مناطق ساحلی تصمیم‌گیری می‌شود.
