طی روزهای اخیر اخبار دامنه‌داری در حوزه انرژی منتشر شدند و بیم‌ها و امیدهایی را باعث شدند. موضوع صفوف طولانی در پمپ بنزین‌ها در کنار، بحث‌هایی که از قرارداد تازه با عراق منتشر شدند، ضرورت تحلیلی در خصوص حوزه انرژی را یادآور می‌سازد. از سوی دیگر مسوولان وزارت نفت امروز اعلام کردند که میزان صادرات نفت ایران به بیش از 2 میلیون بشکه رسیده که رقم بالایی است.
عراق سال‌هاست که شریک تجاری ایران است و کالاهای ایران در عراق مزیت‌های بسیاری دارند. هرچند ایران به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند در روند بازسازی این کشور مشارکت کند اما در تامین اقلام اساسی این کشور مشارکت دارد.
بر اساس اعلام مقامات عراق، این کشور سال گذشته حدود 3 میلیارد و 800 میلیون دلار واردات گاز داشته است. چون عراق از کشور دیگری به غیر از ایران واردات گاز ندارد، مشخص است که این رقم حجم صادرات گاز ایران به عراق است. در کنار این حجم، ایران 1200مگاوات برق به عراق صادر می‌کند که حجم مالی آن حدود 700 میلیون دلار است.
در واقع از 10 میلیارد دلار حجم صادرات ما به عراق حدود 50 درصد آن گاز و برق و فرآورده‌های انرژی است و 50 درصد باقی مانده هم شامل مصالح ساختمانی، مواد غذایی، لوازم خانگی و... است. این یک فرصت ویژه برای اقتصاد ایران است که بازار عراق را تحت تاثیر قرار بدهد. یکی از چالش‌های مهم ما با عراق نحوه دریافت پول صادراتی ایران است. بخش خصوصی ایران به هر روشی پول خود را زنده می‌کند، اما پول صادرات انرژی ایران با مشکلات فراوانی برای انتقال روبه‌روست. ایران پس از مدتی متوجه شد که برای حل موردی پول صادرات با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو می‌شود، بنابراین مذاکراتی برای تهاتر گاز و برق با نفت عراق انجام شد عراق پذیرفت و قرارداد این تهاتر انرژی امضا شد. قرار شد عراق در ازای صادرات انرژی ایران، روزانه 70 هزار بشکه در اختیار ایران قرار بدهد.
برداشت 70 هزار بشکه در هر روز از عراق نیازمند برنامه‌ریزی است چون ایران نمی‌تواند هر روز این میزان نفت برداشت کند و بهتر است اجازه داده شود این میزان افزایش یابد و در قالب یک بسته به ایران تحویل داده شود. در شرایطی که راهی برای حل مشکل منابع مالی، باز شده و مشکلات این بخش حل شده، دشمنان بسیاری در حال مانع‌تراشی هستند. مخالفت امریکا در این میان البته قابل پیش‌بینی بود اما مخالفت کشوری مانند ترکیه در این قرارداد بسیار عجیب است. عراقی‌ها با ترکیه در حال مذاکره هستند تا نفت آنها از طریق ترکیه به جیحون صادر شود؛ ترک‌ها جدا از هزینه‌های انتقال و... اعلام کرده‌اند که قرارداد تهاتر گاز عراق با ایران لغو شود.
این بسیار عجیب است که یک کشور ثالث در قرارداد ایران و عراق دخالت کند! البته عراق این خواسته را نمی‌پذیرد چون به انرژی ایران نیاز دارد. حُسن این قرارداد جدید آن است که روابط ایران و عراق را از یوغ امریکایی‌ها خارج می‌سازد. در گذشته امریکایی در اعمال معافیت‌ها کارشکنی‌های بسیاری می‌کردند و با این قرارداد این فرصت از طرف امریکایی سلب شد. درباره موضوع دوم که ادعای مقامات دولتی درباره صادرات 2 میلیون بشکه نفت ایران است باید کمی تامل کرد. پس از کرونا میزان مصرف انرژی جهان بسیار بالا رفته و به 103میلیون بشکه در هر روز رسیده است.
از این رقم حدود 40 میلیون بشکه به کشورهای اوپک و اوپک‌پلاس مربوط است. بنابراین تقاضا بالا رفته اما تولید افزایش نیافته و این روند باعث افزایش قیمت‌ها شده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که فدرال رزرو نرخ بهره را افزایش می‌دهد و نرخ دلار در برابر سایر ارز‌ها تقویت می‌شود. این روند قیمت نفت را تعدیل می‌کند؛ البته هنوز نرخ نفت بسیار سودآور است.
بخشی از این ظرفیت‌های فزاینده هم به نفع ایران است. اینکه اعلام شود، ایران به صادرات 2 میلیون بشکه‌ای رسیده است، غیرمحتمل است، چون ایران روی کشتی‌ها ذخیره‌ای نداشته است. باید دید این روند افزایش صادراتی در بودجه چگونه بازتاب پیدا می‌کند. به هر حال هر افزایش صادراتی باید منابعی را به دنبال داشته باشد و بازخورد این افزایش درآمدها در بودجه محقق می‌شود. در خوش‌بینانه‌ترین حالت بیشتر از یک میلیون و 400 هزار بشکه در شرایط فعلی امکان صادرات وجود ندارد.
