اوپک پلاس و چالش بازگشت نفت ایران

در حالی که زمزمه بازگشت احتمالی نفت ایران، در بازارهای جهانی شنیده می‌شود، چنین رویدادی، یک چالش از چالش‌های متعدد پیش روی اوپک پلاس برای تقویت قیمت نفت است. به گزارش ایسنا، اوپک از سال ۲۰۱۶، با ۱۰ کشور غیرعضو اوپک از جمله روسیه برای مدیریت تولید نفت همکاری می‌کند یا حداقل، اکثر اعضای اوپک همکاری کرده اند. کشورهای ایران، لیبی، ونزوئلا از مشارکت در کاهش تولید اوپک معاف شده‌اند. در مورد ایران، این معافیت به سال ۲۰۱۹ و اعمال مجدد تحریم‌های امریکا برمی‌گردد که تولید و صادرات این کشور را متاثر کرد.

مدتی است که تولید نفت ایران، بهبود تدریجی را تجربه کرده است. از زمان خروج امریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ و بازگشت تحریم‌هایی را که بر اساس این توافق کاهش یافته بود، تولید ایران متاثر شد. بنا بر ادعای منابع غربی، تولید ایران تقریبا دو میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرد و در اواسط سال ۲۰۲۰ به پایین‌ترین حد خود رسید. اما از آن زمان، تولید حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش یافته و ایران اعلام کرده است که در ماه مه، اندکی بیش از سه میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. حتی با وجود تحریم‌های امریکا، ایران با کشورهایی از جمله چین برای دور زدن تحریم‌های امریکا همکاری کرده و به فروش نفت خود ادامه داده است.

بر این اساس اگر تاسیسات تولید و صادرات ایران در پنج سال گذشته، نگهداری شده باشد، داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که ایران در صورت رفع تحریم‌ها یا تسهیل اجرای آنها، می‌تواند تولید خود را حداکثر تا یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد. حتی بهبود قابل توجه عرضه ایران، ممکن است فشاری را روی اوپک پلاس ایجاد کند تا یک بار دیگر سهمیه تولید به ایران اختصاص دهد. همزمان که عرضه ایران در حال افزایش است، سورپرایزهای مثبت دیگر، عرضه جهانی نفت را بیشتر تقویت کرده است. مهم‌تر از همه، عرضه نفت روسیه با وجود تحریم‌های اتحادیه اروپا و سقف قیمت گروه هفت برای نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه، همچنان قوی باقی مانده است. آژانس بین‌المللی انرژی در ژانویه، پیش بینی کرده بود تولید نفت روسیه در سال میلادی جاری، در نتیجه تحریم‌ها، بیش از ۱.۳ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند. اما اکنون انتظار دارد تولید این کشور فقط ۰.۳ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا خواهد کرد.

این همه ماجرا تمام نیست. حتی با وجود اینکه تولیدکنندگان نفت شیل امریکا پس از یک دهه سوددهی ضعیف، برای محدود کردن سرمایه‌گذاری خود تحت فشار هستند، وزارت انرژی امریکا برآورد خود از میزان تولید داخلی را بالا برده است و اکنون انتظار دارد تولید امریکا در سال میلادی جاری بیش از یک میلیون بشکه در روز رشد کند و در نهایت به سطح دوران پیش از پاندمی کووید ۱۹ برگردد. با رشد بیشتر عرضه تولیدکنندگان دیگر از جمله برزیل، مکزیک، و گویان (و همچنین سوخت‌های زیستی جهانی)، آژانس بین‌المللی انرژی اکنون رشد تولید نفت خارج از اوپک در سال میلادی جاری را حدود ۱.۷ میلیون بشکه در روز پیش بینی می‌کند. بعلاوه، ایران و روسیه تنها کشورهای تحت تحریم‌ نیستند که عرضه آنها برخلاف انتظار رو به رشد بوده است. تولید ونزوئلا پس از تسهیل تحریم‌های امریکا، رو به بهبود گذاشته و از زمان کاهش تولید در اواسط سال ۲۰۲۰، حدود ۰.۵ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و اکنون به ۰.۹ میلیون بشکه در روز رسیده است.

شرکت نفتی دولتی PDVSA ونزوئلا، امیدوار است تا اواخر امسال تولید خود را بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد، اما وضعیت بد صنعت این کشور در نتیجه  سال‌ها بی‌توجهی و تحریم‌ها، احتمالا روند رشد کوتاه‌مدت را محدود می‌کند. با این همه عرضه جدید، عجیب نیست که گروه اوپک پلاس در تلاش برای پشتیبانی از قیمت‌ها، به کاهش تولید بازگشته است. در واقع، عربستان سعودی به حدی نگران ریسک‌های متوجه بازار است که به تازگی متعهد شد تولیدش را در ژوییه به میزان یک میلیون بشکه در روز کاهش دهد و در صورت لزوم، این کاهش در ماه‌های بعد ادامه پیدا کند. تنها نقطه امید، می‌تواند رشد قوی تقاضا باشد. بسیاری از پیش‌بینی‌کنندگان در پی بازگشایی اقتصادی چین، رشد قوی تقاضا برای سوخت در سال میلادی جاری را پیش‌بینی می‌کنند.