تعادل|
طرح تغییر ساعت کاری ادارات آغاز شده است و در همین مدت کوتاه مشکلات زیادی را برای کارمندان به وجود آورده است. این تغییر ساعت کار برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی عنوان شده است. اما مساله اینجاست که طرح مورد نظر چقدر کارشناسی شده و تا چه میزان جوانب مربوط به آن بررسی شده است. بسیاری از افراد شاغل دارای فرزند هستند، مدارس تعطیل شده است اما تکلیف والدینی که فرزندان خود را به مهد کودک می‌سپارند چیست، این تغییر ساعت کاری چقدر می‌تواند در روند زندگی آنها تغییر ایجاد کند، اینکه بسیاری از ادارات و مراکز دولتی فاقد مهدکودک‌های متمرکز هستند و والدین مجبورند بچه‌هایشان را در مهدکودک‌های دیگر ثبت نام کنند، باعث بروز چه مشکلاتی می‌شود. مساله اینجاست که دولت بدون در نظر گرفتن چنین مشکلاتی طرح تغییر ساعت کلی کشور را به تغییر ساعت کاری تبدیل کرده اما جوانب آن را در نظر نگرفته است.
جای خالی خانواده‌محوری در طرح تغییر ساعت کار
هنوز هیچ کدام از مسوولانی که به طرح تغییر ساعت کار ادارات در فصل تابستان رای داده‌اند، در مورد اینکه چه میزان خانواده محوری در این طرح لحاظ شده است پاسخی نداده‌اند. خانواده‌ها از همین حالا برای تابستان و چگونگی هماهنگی بین کار و مراقبت از فرزندان خود دچار سرگردانی شده‌اند. رییس سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک نیز با بیان اینکه چه تدبیری برای والدین شاغل به ویژه مادران شاغل و محصل که باید 6 صبح به محل کار بروند اندیشیده شده است؟ از این طرح انتقاد کرد. مجتبی همتی فر افزود: تصمیم گرفته شد در سه ماهه اوج گرما ساعت ادارات تغییر کند. من از اینکه چقدر
خانواده محوری در این سیاست لحاظ شده، بی‌اطلاع هستم اما شواهد نشان می‌دهد توجه لازم به این مساله نشده است. در خصوص بخش پیش دبستانی که سال تحصیلی تمام شده است، اما ما در آیین نامه‌ها برای مراکزی که خدمات تربیتی یا کمک مراقبتی ارایه می‌دهند ابلاغ کردیم که سقف زمان را مراکز باید رعایت کنند، با این وجود هنوز توصیه‌ای نکردیم چون تکلیف کشور در این بخش هنوز مشخص نیست. باید در قوانین بالا دست این مساله حل شود تا ما در قوانین پایین دست اینها را اعمال کنیم. همتی‌فر در عین حال توضیح داد: هرچند آغاز کار از ساعت ۶ صبح دشواری‌هایی را دارد اما دیدگاه من این است که ادارات با جدی گرفتن ایجاد کودکستان‌ها در جوار ادارات موضوع ماده ۲۲ قانون جوانی جمعیت، می‌توانند بخشی از این مساله را حل کنند.
سرگردانی والدین و کودکان
جالب است بدانید این طرح بارها و بارها از سوی دولت در سال‌های مختلف مطرح شده است، هم در سال 88 هم در سال 95 و در سال‌های دیگر، هر بار قرار بر این بوده تا مهد کودک‌ها ساعات پذیرش کودکان را تغییر دهند و به این ترتیب والدین و به خصوص مادران شاغل در این زمینه مشکلی نداشته باشند، اما هر بار این طرح به دلایل مختلف شکست خورده است. حتی در سال 95 مهدکودک‌ها با اینکه سازمان بهزیستی به آنها ابلاغ کرده بود باید ساعت کاری خود را تغییر دهند، از پذیرش کودکان در ساعت 6 صبح سر باز زدند. مساله اینجاست طرحی که سال‌ها مورد بررسی و ارزیابی بوده هیچگاه به مرحله فراهم آوردن زیرساخت‌های مناسب نرسیده است. مینو عرب‌زاده، کارشناس آموزش در این باره به «تعادل »
می‌گوید: این طرح فقط باعث سرگردانی والدین و کودکان است. اگر چنین طرحی سال‌ها در دستور کار بوده باید تدبیری اندیشیده می‌شد تا مهدکودک‌هایی در جوار ادارات دولتی مشغول به کار شوند. به این ترتیب الان دیگر مشکلی در این زمینه وجود نداشت، اما از آنجایی که اجرا شدن طرح‌ها و برنامه‌ها بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های مناسب به عادتی دیرینه در دولت‌ها تبدیل شده است این مشکل هم همچنان به قوت خود باقی است.
او در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: اصلا حتی اگر مساله مهدکودک‌ها حل شود آیا واقعا بیدا کردن بچه‌های زیر سن مدرسه در ساعت 5 صبح کار درستی است. ما از یک سو می‌خواهیم به مساله فرزند آوری بپردازیم و از سوی دیگر با اجرایی کردن برخی طرح‌ها این ماجرا را سخت و سخت‌تر می‌کنیم. چرا برای اجرایی شدن این طرح‌ها از کارشناسان متخصص استفاده نمی‌شود، چرا از افرادی که در این حوزه‌های تخصصی فعالیت می‌کنند، هیچ مشورتی گرفته نمی‌شود.
راهی برای خانه‌نشین کردن مادران
علی بروقنی، فعال اجتماعی نیز در این باره به «تعادل» می‌گوید: بدبینانه‌ترین حالت این است که بگوییم این طرح هم یک راه برای خانه‌نشین کردن مادران شاغل است. چرا که به‌طور کاملی سنتی وظیفه نگهداری از فرزندان به عهده مادر است و اگر قرار باشد مادری با داشتن فرزند زیر سن مدرسه به سر کار برود یا باید کودک را همراه خود ببرد که در بسیاری از ادارات این امکان وجود ندارد یا مجبور است برای نگهداری و مراقبت از فرزند خود در خانه بماند. مساله اینجاست که چنین طرح‌هایی فقط به عنوان مسکن‌هایی هستند که درد را از بین می‌برند اما بیماری را درمان نمی‌کنند.
خواب‌آلودگی و فشار عصبی
شهلا مرتضوی، روانشناس نیز درباره تغییر ساعت کاری ادارات و تاثیری که بر کارمندان می‌گذارد می‌گوید: مساله فقط مادران شاغل نیستند، مساله اینجاست که اصلا چنین تغییر ساعتی چقدر می‌تواند بر روح و روان افراد تاثیر منفی بگذارد. در واقع کل سیستم زندگی فرد دچار تحول می‌شود. با توجه به اینکه بسیاری از افراد مسافت‌های قابل توجهی را باید از محل زندگی تا محل کار خود طی کنند، ساعت بیدار شدن آنها به 4 تا 4 و 30 دقیقه صبح می‌رسد. از سوی دیگر هر فرد باید به‌طور منظم بین 7 تا 8 ساعت خواب کافی داشته باشد. این تغییر ساعت چقدر می‌تواند میزان خواب مفید افراد را کاهش دهد؟ او می‌افزاید: بی‌توجهی به چنین مسائلی در نتیجه تصمیم‌های غیر کارشناسی می‌تواند کارایی افراد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
مساله صرفه جویی در مصرف انرژی بسیار مهم است اما مد نظر قرار دادن سلامت جسمی و روحی افراد هم مهم است و باید به آن توجه کرد. این روانشناس می‌گوید: اگر کارمندان موفق نشوند ساعات خواب و بیداری خود را با ساعات کار خود منطبق کنند، احتمال افزایش نارضایتی شغلی بین برخی از آنان افزایش و نرخ ساعات مفید کاری آنان کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب میزان کیفیت خدماتی هم که ارایه می‌دهند به طرز چشمگیری پایین خواهد آمد.
تغییر معادلات زمانی والدین
سال‌ها پیش که رفتن کودکان به مهدکودک‌ها مثل این روز‌ها رایج نبود، بسیاری از والدین شاغل چاره‌ای نداشتند به جز اینکه فرزندان خود را به خانه پدربزرگ و مادربزرگ یا حتی همسایه‌ها بسپرند. این شرایط با افزایش تعداد مهدکودک‌ها تغییر کرد و والدین بیشتری فرزندان خود را به مهدکودک‌ها می‌سپارند. اما اگر قرار باشد ساعات کار ادارات تغییر کند، بار دیگر معادلات زمانی والدین به هم می‌خورد. چنان که والدین کارمند مطرح کرده‌اند اینکه مهدکودک‌ها تا چه حد با والدین همکاری کنند یا حتی به علت افزایش ساعات صبحگاهی از والدین تقاضای شهریه مضاعف کنند از مهم‌ترین موضوعاتی است که باعث نگرانی این قشر شده است. حتی شاید این شرایط، برخی والدین را مجبور به دورکاری یا ترک شغل کند. به جز کارمندان، برخی از ارباب رجوع ادارات نیز در این زمینه نگرانی‌هایی دارند. با همه اینها، نباید فراموش کنیم که وضعیت مراجعان ادارات نیز مهم است.
مهدکودک‌ها زیر بار تغییر ساعت نمی‌روند
فاطمه کارمند یکی از ادارات دولتی در این باره به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه مهد کودکی که فرزندم را در آن ثبت‌نام کرده‌ام زیر بار تغییر ساعت کاری نمی‌رود. به هر حال همه افراد که کارمند نیستند و فرزندانشان را همان ساعت مقرر به مهد می‌آورند. مهد کودک‌هایی هم که با این تغییر ساعت موافقت کرده‌اند، هزینه اضافی از والدین طلب می‌کنند و همین مساله باعث شده تا بسیاری از مادران شاغل با مشکل مواجه شوند. او می‌افزاید: از طرف دیگر بیدار کردن کودک 4 ساله ساعت 5 صبح بیشتر شبیه به کودک آزاری است. مساله اینجاست که انگار هیچ کدام از مسوولان موافق با این طرح کودک یا نوه خردسال ندارند و هیچ کدام از فرزندانشان مادر شاغل در ادارات دولتی نیستند وگرنه چطور ممکن است با این مشکل مواجه باشند اما باز هم از این طرح دفاع کنند.
دغدغه‌های مراجعان ادارات دولتی
از سوی دیگر ارباب رجوع ادارات معتقدند تغییر در ساعات ادارات دولتی باعث می‌شود مجبور باشند برای رسیدن به وقت اداری حتما یک روز کامل از شغل خودشان مرخصی بگیرند تا بتوانند پیش از ساعت 13 کار خود را انجام دهند. این فرضیه با در نظر گرفتن این نکته که معمولا نظام کاغذبازی در برخی ادارات ساعت‌ها زمان می‌برد کاملا قابل درک است. افزون بر این، همانطور که برخی کارمندان دولت از شهر‌های اطراف سر کار حاضر می‌شوند، برخی مراجعان نیز از شهر‌های دیگر برای پیگیری امور اداری خود به مرکز مراجعه می‌کنند و این افراد نیز به خصوص در مسیر رفت با مشکلاتی مواجه خواهند شد. با همه اینها باید دید طرح دولت که البته به گفته مقامات، سال گذشته یک بار امتحان خود را با موفقیت پس داده، امسال چگونه اجرایی خواهد شد و کارمندان و مراجعان ادارات دولتی چه بازخوردی به شرایط جدید می‌دهند.
