مساله کمبود نیروی کار ساده برای اشتغال در واحدهای تولیدی و صنایع در نشست کمیسیون «بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید» اتاق بازرگانی تهران بار دیگر مورد اشاره قرار گرفت. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران وعده داد که این مساله را طی راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت و از طریق احصای نیاز واحدهای تولیدی و ساماندهی اتباع خارجی برای اشتغال در صنایع مرتفع کند.
رفع نیاز بنگاه‌ها در حوزه تامین نیروی کار
در نشست اعضای کمیسیون «بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید» اتاق بازرگانی تهران که با حضور مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران برگزار شد، راهکارهای کاربردی برای رفع نیاز واحدهای تولیدی در حوزه تامین نیروی کار مورد بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این جلسه، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران با اشاره به اینکه واحدهای تولیدی استان تهران و همچنین سایر استان‌ها نیاز به نیروی کار فعال دارند، توضیح داد: کشور ما از یک سو با مهاجرت نیروی انسانی خود مواجه است و از طرفی به دلیل شرایط سیاسی خاورمیانه به کشوری مهاجرپذیر تبدیل شده است.
حامد ویس کرمی با بیان اینکه «مهاجرت اتباع بیگانه به کشور هم تهدید تلقی می‌شود و هم فرصت» ادامه داد: تهدیدآمیز بودن و فرصت‌ساز شدن این پدیده به نوع نگاه ما و مدیریت سیاست‌گذاران در این حوزه بستگی دارد. مهاجران به‌طور طبیعی ممکن است از خدمات یارانه‌ای کشور بهره بگیرند و با اشغال فرصت‌های شغلی تنظیم بازار کار را به هم بزنند.
در مقابل چنانچه سخت‌گیری زیادی هم در مورد آنها اعمال شود، مانند هر انسانی در مواجهه با فقر ممکن است به بزه روی بیاورند. ملاحظه دیگری هم که وجود دارد این است که در کشور مشاغلی وجود دارد که به تدریج از حضور نیروی کار ایرانی در آن کاسته می‌شود. از این رو برای مدیریت و استفاده از نیروی کار خارجی باید در این بخش ساماندهی صورت گیرد.
ویس کرمی با اشاره به اینکه «اتباعی که وارد کشور می‌شوند، شامل نیروهای متخصص و نیروهای غیرمتخصص هستند» گفت: برخورد سنتی که با اتباع مجاز طی سال‌های گذشته صورت گرفته، نتیجه‌بخش نبوده است و باید ساز‌وکاری فراهم شود که نیروی کاری که برای ورود به کشور مجوز گرفته یا می‌گیرد، بتواند در حرف مختلف مشغول به کار شود.
او با تاکید بر اینکه «نگاه به نخبگان اتباع خارجی در کشور باید اصلاح شود» افزود: ضرورت دارد که ضمن حفظ نخبگان ایرانی در کشور، حضور نخبگان سایر کشورها را هم فرصت تلقی کنیم و تدابیری اتخاذ شود که آنها در مراکز علمی، صنعتی و کسب‌وکارها جذب شوند. البته معاون اول رییس‌جمهوری به تازگی دستورالعملی برای جذب نخبگان اتباع خارجی صادر کرده که باید جزییات آن مورد بررسی قرار گیرد. وی سپس درباره امکان استفاده از نیروی کار خارجی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی، اعزام نیروی کار خارجی به سایر کشورها و استفاده از این نیروها در پروژه‌های ایرانی در این کشورها سخن گفت.
اتباع خارجی جذب شوند
در ادامه این جلسه، محمدرضا نجفی‌منش، رییس کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار اتاق تهران با اشاره به برخوردهای نامناسبی که با اتباع خارجی در کشور صورت می‌گیرد، گفت: ممکن است برخی از مهاجران نیز به بزه روی آورده باشند اما انتظار این است که اتباع موجه ساماندهی شوند.
او با بیان اینکه کمبود نیروی کار گرفتاری واحدهای تولیدی است، افزود: این ساماندهی باید به گونه‌ای باشد که صاحبان کسب‌وکار بتوانند کمبود نیروی کار خود را از این محل تامین کنند و به این ترتیب امکان نظارت دولت بر این نیروها نیز فراهم می‌شود. محمد اصابتی، مشاور این کمیسیون هم با اشاره به اینکه برای ساماندهی اتباع خارجی، لازم است، عدم تطابق صلاحیت‌ها و عدم تطابق ترجیحات مورد بررسی قرار گیرد، ادامه داد: درباره جایگزین‌کردن اتباع خارجی با نیروی کار داخلی نباید نسخه واحدی برای تمام استان‌ها پیچیده شود. علی اسماعیلی، کارشناس کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار اتاق تهران نیز گفت: در مرحله نخست باید میزان نیاز به نیروی کار ساده در واحدهای تولیدی احصا شود و چنانچه میسر است از ظرفیت نیروی کار داخلی استفاده شود.
در مرحله بعد، علاوه بر شناسایی مهاجران قانونی، لازم است، مهاجران غیرقانونی نیز شناسایی شده و زمینه فعالیت قانونی آنها تسهیل شود. پیشنهاد دیگر هم این است که وزارت کار، به صورت هدفمند اقدام به صدور ویزای کار کند. بابک عابدین، نایب‌رییس این کمیسیون با تاکید بر ضرورت مطالعه تجربیات سایر کشورها در جذب نیروهای کار خارجی گفت که واحدهای تولیدی در تامین نیروی مورد نیاز خود به‌شدت در مضیقه هستند و ترجیح نیروی کار داخلی این است که به جای فعالیت در واحد تولیدی در مشاغل خدماتی از جمله اسنپ و تپسی مشغول شوند. محمودرضا طاهری، قائم‌مقام دبیر شورای گفت‌وگوی استان تهران هم با اشاره به جلساتی که در گذشته برای حل این مساله برگزار شده، گفت: در این جلسات، استاندار تهران پیشنهاد کرد، فهرستی از نیاز واحدهای تولیدی استان تهران تهیه شده و به استانداری و متعاقب آن به وزارت کشور ارسال شود تا به این واسطه گواهی موقت کار برای تعدادی از اتباع خارجی صادر شود که البته این پیشنهاد اجرایی نشد.
علی تقوی‌فر، عضو کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار اتاق تهران هم با اشاره به اینکه این مساله در سایر کشورها مدت‌هاست که حل شده و برای آن قواعدی تعریف شده، گفت: در ایران نیز مساله جذب و ساماندهی اتباع بیگانه باید مدت‌ها پیش قاعده‌مند می‌شد. همچنین ضرورت دارد نگرش به نخبگان و سرمایه‌گذاران خارجی تغییر کند. کشور ما فعلاً قادر به جذب سرمایه‌گذاران اروپایی نیست؛ بنابراین لازم است که ورود سرمایه‌گذاران افغانستانی را تسهیل کرده و برای تسهیل این امر به سرعت آیین‌نامه و قانون آن را تدوین کنیم.
مهاجرت نیروهای متخصص در صنعت هوانوردی
در ادامه این جلسه، محمدصادق رسول‌پور، عضو هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های هواپیمایی، از تشدید مهاجرت نیروی متخصص در صنعت هوانوردی سخن گفت و افزود: این پدیده هم از نظر اقتصادی زیان‌بار بوده و هم ایمنی پروازها را تحت تاثیر قرار می‌دهد محمد آذرپناه مشاور معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار هم به این نکته اشاره کرد که تصمیم‌گیری استانداری تهران برای تامین نیروی کار واحدهای تولیدی وجاهت قانونی ندارد.
در ادامه، ویس کرمی، با اشاره به اینکه شیوه تعیین مزد در کشور تولیدمحور نیست، ادامه داد: مساله اصلی ما در این بخش، استفاده از نیروی کار داخلی بوده و فرع مساله، بهره‌گیری از ظرفیت نیروی کار خارجی است. البته مدلی که در برخی کشورهای توسعه یافته برای جذب نیروی کار استفاده می‌شود در ایران قابل اجرا نیست؛ به این دلیل که این کشورها به دلیل سن جمعیت خود ناگزیر به استفاده از نیروهای خارجی هستند. او افزود: اکنون راه‌حل کوتاه‌مدت برای حل مساله کمبود نیروی کار صنایع، آن است که نیاز این واحد‌ها را احصا کرده و نیروی مورد نیاز خود را از طریق تعامل با کمیته مدیریت اشتغال و کارآفرینی اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران تامین کنند. راهکار بلندمدت نیز ساماندهی اتباع خارجی برای فعالیت آنها در واحدهای تولیدی است و برای این امر باید دستورالعمل‌هایی تدوین شود.
