وضعیت تولیدات صنعتی ایران با مشکلات بسیار جدی روبرو است و صنایع ما با بحران جدی رقابت‌پذیری و همچنین خام‌فروشی گسترده روبرو هستند. همچنین عواید دولت از فروش گاز طبیعی به صنایع کشور نیز پس از جنگ روسیه و اوکراین که قیمت گاز طبیعی در جهان افزایش یافت؛ به‌شدت غیراقتصادی شد.
در این شرایط، ما در کشورمان گاز را با قیمت بسیار پایینی در اختیار شرکت‌های پتروشیمی و متانولی قرار می‌دهیم تا متانولی را تولید و صادر کنیم که قیمت آن بسیار پایین است. این وضعیت در کنار تحریم‌های غرب، موجب شده که صنعت با وضعیت بسیار بدی روبرو شود. برای برون رفت از این وضعیت باید سیاست جدیدی در قبال مقاله هدفمند با تحریم‌ها اعمال شود.
به گزارش خبرنگار «تعادل» تحریم‌های شدید اعمالی غرب علیه کشورمان که دسترسی ما را به تجهیزات و اقلام راهبردی در صنایع بزرگ از جمله صنعت نفت و گاز محدود کرد، لزوم دانش‌بنیان شدن این صنایع را بیش از پیش مطرح ساخت.
در دو دوره راهکارهای مختلفی در زمینه مقابله با تحریم‌ها انجام شد، اما به دلیل اتخاذ رویکرد کوتاه‌مدت یا ناکارآمد به نتیجه مناسبی دست نیافتیم. دور زدن تحریم‌ها و رفع تحریم‌ها با مذاکره دو راهکاری بود که نتیجه‌ای جز شکست برایمان نداشت.
برای توسعه زنجیره ارزش و رهایی از وضعیت فعلی صنایع کشور باید به کمک سیاست تولید بار اول اقلام و فرآیندهای گلوگاهی، به سمت خودکفایی و بومی‌سازی تجهیزات و فرآیند صنعتی کشور برویم.
اهداف اصلی سیاست تولید بار اول از قبیل «بومی‌سازی و تولید بار اول تجهیزات گلوگاهی مورد نیاز صنعت نفت و فولاد»، «کاهش ارزبری و وابستگی صنایع نفت با هدف توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در راستای تولید اقلام مورد نیاز در این صنعت» و «ارتقای تاب‌آوری ملی و رقابت‌پذیری بین‌المللی در تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت و فولاد» به خوبی می‌تواند کشور را به مرحله توسعه صنعتی برساند تا علاوه بر تولید و صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا و رهایی از تله انرژی مجازی، از اقتصاد مبتنی بر خام‌فروشی نیز فاصله گرفته و بدین شکل مسیر صنعتی شدن اقتصاد ایران را طی کنیم.
لزوم شکستن تحریم‌های اقتصادی و مقابله هدفمند با آنها بر همگان آشکار شد. راهکاری که در بخش انرژی به تازگی مطرح شده و شروع خنثی‌سازی تحریم‌ها در این حوزه به جریان افتاده است.
در این راستا قرار است وزارت نفت در همکاری نزدیک با کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از ظرفیت‌های دانش‌بنیانی کشور نهایت بهره‌برداری را داشته باشد.
در همین ارتباط، به تازگی وزارت نفت و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با هدف تدوین برنامه جامع برای توسعه دانش‌بنیان صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی کشور تفاهمنامه همکاری امضا کردند. امید است در سایه گسترش این همکاری‌ها شاهد افزایش استفاده از توان داخلی و دانش بنیانی کشور و شکوفایی اقتصاد ملی باشیم.
در این ارتباط با حسن لطفی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به گفت‌وگو نشستیم که حاصلش در ادامه می‌آید.
لطفی با اشاره به این موضوع که دوست بودن با هر کشوری و داشتن روابط تجاری و اقتصادی با دیگر کشورها برایمان قطعاً سودآوری دارد، تصریح کرد: فروش کاتالیست و توربین به روسیه برایمان ارزآوری خواهد داشت. منافع ملی در هر ارتباطی که با دیگران برقرار می‌کنیم باید چراغ راهنمای ما باشد. در رابطه با روسیه نیز همین موضوع صدق می‌کند و باید با هوشیاری کامل وارد رابطه با مسکو شویم و منافع حداکثری کشور را تأمین کنیم. از سوی دیگر، اینکه روسیه قصد دارد از ایران توربین بخرد یا از کاتالیست‌های ایرانی استفاده می‌کند نشان‌دهنده نقطه قوت صنعت ماست. در حال حاضر صنایع ما به جایی رسیده‌اند که کشورهای همسایه همچون روسیه به خرید از ما مبادرت می‌کنند. قصد مسکو برای استفاده از توربین‌های ایرانی در نیروگاه‌هایش نشان‌دهنده قدرت کشور ما در عرصه صنعتی است. اینگونه اخبار حاکی از رشد ماست و مایه افتخار است.
وی در ادامه گفت: فروش توربین به روسیه و صادرات کاتالیست به این کشور می‌تواند برایمان به لحاظ ارزآوری مفید باشد و کشور را از مزیت‌های بی‌شمار اقتصادی بهره مند کند. این امر می‌تواند در تحول صنایع ما تأثیرگذار باشد. زیرا با ارزی که از این طریق کسب می‌کنیم می‌توانیم به توسعه صنایع و تولیدات داخلی کشور بپردازیم.
لطفی خاطرنشان کرد: قطعاً روسیه منافع خودش را دنبال می‌کند و ما هم باید به عنوان یک کشور به پیگیری منافع حداکثری خودمان مبادرت کنیم. روسیه به لحاظ تکنولوژی پایین‌تر از ایران نیست و قصد دارد توربین‌های با کارآیی بالا را با قیمت مناسب در اختیار داشته باشد. در قراردادهای فروش باید حواسمان به این موارد باشد و منافع کشور را مدنظر داشته باشیم.
این نماینده مجلس گفت: ما از توانمندی‌های ویژه‌ای به لحاظ تخصص و استعداد در کشور برخوردار هستیم و استفاده از آنها می‌تواند اتفاقات خوبی را برای کشور رقم بزند. وقتی زمینه برای فعالیت جوانان و متخصصان کشور فراهم می‌شود، این استعدادها خودشان را نشان می‌دهند. این یک نقطه قوت برای جمهوری اسلامی است که با در اختیار داشتن نیروی انسانی مستعد می‌تواند در تمامی حوزه‌ها به پیشرفت دست یابد. بنده از اخباری که در مورد پیشرفت‌های کشور در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز می‌شنوم خوشحال هستم. اینکه شرکت دانش‌بنیانی توانسته است تاپ درایوهایی را با قدرت حفاری در اعماق بیشتر از 4 هزار متر تولید کند یا اینکه کک اسفنجی با قدرت حرارتی بالا را تولید کرده‌ایم و موارد دیگر نشان‌دهنده تبلور استعدادهایی است که زمینه شکوفایی پیدا کرده‌اند. ما سابقه پیشرفت را در تاریخ کشورمان داریم. زمانی که کشورهای مدعی در حوزه‌های صنعتی در دنیای امروز از تکنولوژی خبری نداشتند، ما کشور پیشرفت‌های بودیم. الان هم می‌توانیم با استفاده از توان داخلی و دانش بنیانی خود به پیشرفت‌های زیادی پیدا کنیم.
وی در پایان افزود: ایران به کمک شرکت‌های فناور و دانش بنیان به سمت تولید بار اول اقلام راهبردی و فرآیندهای استراتژیک تولید رفته است و تجربیات موفقی نیز به همراه داشته است؛ این تجربیات حتی در برابر کشورهای مهم صنعتی نظیر روسیه نیز به کمک ما آمده است. صادرات توربین و کاتالیست به روسیه نشانه قوت صنعتی کشور در صورت توجه به تولید دانش‌بنیان است.
