شاخص کل بورس در پایان شش ماهه نخست، به نقطه صفر ابتدای سال بازگشته و ارزش معاملات خرد نیز در همین بازه زمانی بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته و به عبارت بهتر نصف شده است. تابستان ۱۴۰۱ در حالی به پایان رسید که در این سه ماه شاخص کل بازدهی ۱۲- درصدی و شاخص هم وزن بازدهی ۶.۶- درصدی را نصیب بورس بازان کرد. نگاهی به آمارهای ۱۵ سال گذشته بازار سهام نشان می‌دهد تابستان امسال بدترین بازدهی نصیب معامله گران شد. شاخص کل در آخرین روز معاملاتی تابستان با کاهش حدود ۱۲هزار واحدی تا ارتفاع یک میلیون و ۳۵۵هزار واحدی پایین آمد. این پانزدهمین روز معاملاتی متوالی بود که شاخص کل، با کاهش همراه بود. از هشتم شهریور ماه شاخص کل یک روند نزولی شدید را تجربه کرد و در این مدت با کاهش حدود ۹۰ هزار واحدی (معادل بیش از ۶درصد) از سطح یک میلیون و ۴۴۵هزار واحدی تا سطح یک میلیون و ۳۵۵ هزار واحدی پایین آمد. به‌طور کلی شاخص کل در تابستان امسال با افت بیش از ۱۲ درصدی به کار خود پایان داد؛ شاخص کل در ابتدای تابستان در ارتفاع یک میلیون و ۵۳۹هزار واحدی قرار داشت که با کاهش بیش از ۱۸ هزار واحدی در این مدت، در آخرین روز معاملاتی شهریور به سطح یک میلیون و ۳۵۵هزار واحدی رسید. نگاهی به تغییرات شاخص کل از سال ۱۳۸۷ نشان می‌دهد که بدترین عملکرد بورس طی ۱۵ سال گذشته ثبت شده است. پیش از این بازدهی ۳.۵- درصدی شاخص کل در تابستان ۱۳۹۴ بدترین عملکرد محسوب می‌شد. حالا تابستان ۱۴۰۱ با بازدهی ۱۲- درصدی با اختلاف بدترین عملکرد تابستانه شاخص کل محسوب می‌شود. شاخص هم وزن هم در تابستان امسال بازدهی ۶.۶- درصدی را ثبت کرد؛ ابتدای تابستان نماگر شاخص هم وزن بر روی سطح ۴۲۳هزار واحدی قرار داشت که این رقم در پایان شهریور به ۳۹۵ هزار واحد رسید. نگاهی به بازدهی شاخص هم وزن در سه ماهه دوم از سال ۱۳۹۴ نشان می‌دهد که تابستان امسال بدترین عملکرد شاخص هم وزن طی این مدت محسوب می‌شود. پیش از این، شاخص هم وزن تنها در تابستان ۱۳۹۴ بازدهی منفی (۲.۲-درصد) ثبت کرده بود و همواره شاهد بازدهی مثبت شاخص هم وزن در تابستان بودیم. نگاهی به بازدهی شاخص هم وزن و شاخص کل در تابستان امسال نشان می‌دهد که سهامداران تلخ‌ترین تابستان حداقل ۱۵ سال گذشته خود در بورس را تجربه کردند. موضوعی که خود گواه شرایط نابسامان بازار سهام در سه ماه گذشته دارد. آخرین ماه تابستان سپری شد. در این ماه شاخص کل بورس تهران افتی ۴.۹ درصدی را ثبت کرد اما نماگر هم‌وزن به کاهش ۰.۴ درصدی بسنده کرد. حالا چهارماه متوالی است که دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای به نزول ادامه می‌دهد و پس از آنکه در میانه خردادماه توانست هر چند موقت اما سری نیز به ابرکانال ۱.۶ میلیون واحد بزند، در روزهای پایانی شهریورماه، محدوده ۱.۴ میلیون واحد را نیز از دست داد و تا یک میلیون و ۳۵۵ هزار واحد عقب نشست. وضعیت مناسب‌تر گروه‌های با ارزش بازار پایین که عموما در زمره صنایع داخلی بورس بازار سهام نیز جای می‌گیرند، مهم‌ترین دلیل عملکرد مطلوب‌تر نماگر هم‌وزن بود. حتی در مقیاس ۶ماهه نیز در مقابل افت ۰.۹ درصدی شاخص کل، نماگر هم‌وزن رشدی ۱۳.۶ درصدی را نشان داد. در این میان اگر نگاهی به عملکرد دیگر گزینه‌ای سرمایه‌گذاری در ماه پایانی تابستان بیندازیم، به رشد ۷.۳ درصدی دلار آزاد و افزایش قیمت ۴.۳ درصدی هر قطعه سکه امامی پی می‌بریم. P/E ttm بازار در طول این مدت کاهشی بوده و اکنون در سطح ۶ واحد رسیده است که بنابر گفته تحلیلگران، نشانه روشنی مبنی‌بر ارزندگی بازار سهام در شرایط فعلی است. در همین حال اصلاح سنگین دو سال اخیر- که باید روند عموما نزولی و رکودی شش ماهه نخست امسال را نیز بر آن افزود- سبب شده است که قیمت سهم‌ها به شکل ملموسی تعدیل شده و کاهش یابد به نحوی که به اذعان تحلیلگران بنیادین، اکنون در سطح ارزندگی بالایی برای ورود سرمایه‌گذاران تازه‌نفس قرار دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد. P/E ttm 50 شرکت برتر بازار در پایان بهار امسال به ۷/۶ واحد رسیده بود. شرکت‌هایی که فصل نخست سال دست‌کم ۲۵۴ هزار میلیارد تومان سود ساخته‌اند! با این حال اما به نظر می‌رسد بازار سهام به‌شدت نسبت به این پارامتر بی‌اعتنا شده و عدم چشم‌انداز روشن اقتصادی قدرت بیشتری برای عقب راندن معامله‌گران و سرمایه‌گذاران داشته است. گفتنی است ارزش بازار سهام در پایان شهریورماه امسال به شش هزار و ۸۲۶ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ این در حالی است که در شهریور سال گذشته ارزش بازار هفت هزار و ۷۳۵ هزار میلیارد تومان بود. دلار و بورس همیشه یک همبستگی با یکدیگر داشته‌اند این هم بستگی باعث شده که با نوسان قمیت دلار، بورس نیز تکان بخورد. البته بورس از دلار نیمایی تاثیر می‌پذیرد و با دلار بازار آزاد به صورت هیجانی نوسان می‌کند. علی اصغر سمیعی رییس هیات موسس کانون صرافان در گفت‌وگو با دیده‌بان ایران در این خصوص گفت: مسوولان اقتصادی کشور درب اصطبل نرخ تورم را باز گذاشته‌اند، و این باعث فرار قیمت‌ها از مسکن گرفته تا مواد غذایی و سایر مایحتاج مردم شده است. این کارشناس اقتصادی با اشاره به نقش دولت در سرکوب دولت در سرکوب قیمت ارز و حامل‌های انرژی تشریح کرد: اواخر شهریور سال گذشته نرخ دلار حدود ۲۸ هزار تومان و نرخ یورو حدود ۳۳۰۰۰ تومان بود، در حالی که تفاضل نرخ تورم در کشور ما با کشورهای حوزه این دو ارز معتبر مسلماً بیش از ۳۶ درصد بود، بنابراین قیمت ارز می‌بایست به‌طور متوسط روزانه یک در هزار افزایش نشان می‌داد، که مثلاً قیمت دلار در این زمان می‌بایست به چیزی حدود ۳۹ هزار تومان می‌رسید، ولی چون عرضه بیش از ۸۰ درصد از ارز مصرفی کشور توسط دولت انجام می‌شود و مصرف آن هم توسط دولت قابل کنترل است، قیمت ارز تا حدود زیادی توسط دولت تعیین می‌شود که با توجه به اینکه دولت‌ها معمولاً قصد تحبیب قلوب مردم را دارند، تا آنجا که بتواند، به سرکوب نرخ ارز ادامه می‌دهند. رییس اسبق کانون صرافان در بخش دیگری تاکید کرد: قیمت دلار نسبت به سال گذشته با افزایش بسیار اندک روبرو بوده و به هیچ‌وجه قابل مقایسه با سایر اقلام و اجناس نیست، یعنی کالاهای دیگر که سر نخ آن در اختیار دولت نیست، به‌طور متوسط بیش از ۴۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند، ولی قیمت اقلامی که مثل ارز و حامل‌های انرژی که قیمت‌گذاری آن مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار دولت است، به‌شدت سرکوب شده و قیمت آن بسیار کمتر از نرخ تورم رشد داشته است. سمیعی عنوان کرد: یکی از اصلی‌ترین وظایف بانک‌های مرکزی در همه جای دنیا ایجاد ثبات در قیمت ارز است ولی ایجاد ثبات به معنی ثابت نگه داشتن قیمت با وجود تورم‌های بالا نیست، ثبات یعنی کنترل تلاطمات، نوسانات و تعدیل قیمت مطابق با نرخ تورم. وی افزود: رها کردن افسار تورم برای هر اقتصادی سمی مهلک تلقی می‌شود، ولی پادزهر آن سم، سم دیگری به نام سرکوب قیمت ارز نیست بلکه کنترل حجم نقدینگی و عدم خلق پول است که پادزهر اصلی و واقعی برای نرخ تورم می‌باشد.
شاهد سرکوب قیمت ارز هستیم!
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: سرکوب قیمت ارز سبب نمی‌شود که قیمت واقعی و ذاتی آن کمتر شود، بلکه قیمت دستوری فنر قیمت را فشرده کرده و انرژی آن را ذخیره می‌کند تا در زمان خاص با کمترین دلیل یا بهانه، باعث انفجار قیمتی شود، کما اینکه این تجربه بارها برای اقتصاد ما اتفاق افتاده است. سمیعی با اشاره به عدم نقش دولت در ایجاد نوسانات ارزی گفت: بانک مرکزی باید با تزریق مثبت و منفی به موقع در تلاطمات، از ایجاد نوسانات ارزی جلوگیری کند که متاسفانه شاهد این اقدام از سوی دولت نیستیم که نمره منفی را به همراه دارد. وی به دیده‌بان ایران گفت: با توجه به اینکه ۸۰ درصد ارز توسط بانک مرکزی عرضه می‌شود پس قیمت‌ها به صورت مصنوعی پایین نگه داشته می‌شود ولی این کار، کار اقتصادی نیست و بهتر از قیمت‌ها واقعی باشد البته اگر قیمت‌ها واحد و واقعی باشند می‌توان انتظار داشت که نرخ دلار به ۴۰ هزار تومان برسد. سمیعی در پایان بیان کرد: چنانچه نرخ‌های متنوع و رانت زا از جمله ارز ۴۲۰۰ تومانی، ارز نیمایی، ارز سنا مسافری، ارز سنا کارت ملی، ارز نرخ تسعیر، ارز حساب بانکی داخلی، ارز حساب بانکی منشأ خارجی، ارز بازار متشکل، ارز نرخ ets یا سامانه معاملات الکترونیکی، ارز به قیمت توافقی، ارز به قیمت بازار غیر رسمی حذف شوند می‌توان با قیمت‌های واقعی و واحد انتظار اقتصاد پویا برای کشور داشته باشیم.
از مذاکرات خبری نیست
مذاکرات برجام می‌تواند تاثیر مثبتی روی معاملات داشته باشد چون بلاتکلیفی در مذاکرات به زیان بورس و سرمایه‌گذاران است. فرد نمی‌داند چه تصمیمی برای سرمایه‌گذاری درست بگیرد و با تعیین تکلیف مذاکرات وضعیت سرمایه‌گذاری نیز مشخص خواهد شد. نرخ دلار می‌تواند تاثیر مثبت یا منفی بر سودآوری شرکت‌ها داشته باشد. در بدترین حالت نتیجه مذاکرات، توافق برجام از بین خواهد رفت. در این سناریو بدبینانه احتمالا در کوتاه‌مدت شاهد رشد چشمگیر نرخ دلار خواهیم بود. قطعا آثار این رشد به مانند سایر رشدهای ارزی در کشور بر بورس و دیگر بازارهای مالی نیز ملموس خواهد بود. در ادامه لیست شرکت‌هایی که در صورت رشد نرخ دلار تا 35 هزار تومان، پایین‌ترین P/E تحلیلی را خواهند داشت، نمایش داده شده است. طبق این جدول EPS نمادهایی مانند فولاد، کاوه، شبندر، ارفع و... رشد قابل توجهی خواهد داشت. مشخص شدن شرایط برجام در هر دو صورت توافق یا عدم توافق تاثیر مثبت کوتاه‌مدتی بر بورس خواهد داشت. سود شرکت‌ها بر دو اساس تورم و سودسازی شرکت صورت می‌گیرد. اگر توافق صورت گیرد دیگر بازار سود خود را از تورم کسب نمی‌کند و به موجب آن به دنبال شرکت‌های سودساز می‌رود. اگر شرایط اینگونه پیش برود، می‌توان انتظار داشت شرکت‌هایی با P/E فوروارد خوب، مورد توجه بازار قرار گیرند و بازار سرمایه مجدد به مدار تحلیل باز گردد. صنایع مستعد رشدی که در کوتاه‌مدت می‌توان از آنها نام برد خودرو، بانک و برخی بیمه‌ای‌ها می‌باشند. بین گروه بانکی می‌توان بانک‌هایی مانند ملت، اقتصاد نوین و پارسیان را نام برد که بیشترین تاثیر را از نرخ ارز می‌گیرند. در خصوص شرکت‌های بیمه‌ای نیز پیش‌بینی می‌شود سهامی که قابلیت افزایش سرمایه را دارند، مانند اتکا و بیمه ما مستعد رشد باشند. دو نماد خودرو و خساپا در گروه خودرو نیز تحلیل‌پذیر نیستند، اما سهام ارزنده‌ای مانند خبهمن وجود دارد که هم از نظر نوآوری در محصولات ارزنده است و هم در این گروه جزو شرکت‌های زیان‌ده نمی‌باشد. اگر به نتیجه برسیم بازار خودرو در حال حرکت است، خوب از استراتژی خرید از کف داشته باشیم. به این صورت که وقتی سهمی جا مانده بیشترین اصلاح از کف را داشت، آن را خریداری کنیم. باتوجه به وعده‌هایی که در خصوص ساخت مسکن داده شده است، گروه‌های مربوط به مسکن نیز مستعد رشد می‌باشند. گروهی که خود معتقدم شرایط بهتری پیدا خواهد کرد، گروه کاشی و سرامیک است. کاشی و سرامیک گروه کوچکی است که می‌تواند حرکت‌های رو به رشدی در آینده داشته باشد.
