تعادل |
تجارت ایران با همسایگان در نشست معاون اول رییس‌جمهور با فعالان اقتصادی مورد واکاوی قرار گرفت. بنابر آمار اعلامی رییس اتاق ایران، سهم ایران از بازار وارداتی2 هزار میلیارد دلاری همسایگان تنها 25 میلیارد دلار است. علت کاهش صادرات ایران با شرکای تجاری‌اش، «مسائل و مشکلات مرزی، گمرکی و ضعیف بودن زیرساخت‌های سیستم حمل و نقل» عنوان شد. از همین رو، مهم‌ترین خواسته فعالان اقتصادی، رفع موانع و محدودیت‌های داخلی و مدیریت یکپارچه در تجارت خارجی بود. از آنسو، معاون اول رییس که در جمع فعالان اقتصادی حضور یافته بود، با تاکید بر اینکه مسائل سیاسی نباید بر روابط تجاری ایران با همسایگان تاثیرگذار باشد، خواستار افزایش فعالیت تجاری بخش خصوصی با کشورهای همسایه شد. اسحاق جهانگیری از روسای اتاق‌های مشترک، خواست تا نواقص و گره‌های اصلی پیش روی توسعه مراودات تجاری را شناسایی و ضمن در نظر گرفتن محدودیت‌های دولت، برای رفع این گره‌ها راهکارهای عملیاتی و قابل اجرا پیشنهاد دهند. او در عین حال، برای تقویت مناسبات تجاری، از اتاق ایران خواست تا برنامه‌ای مشخص و دقیق برای همکاری با هر یک از این کشورها تدوین و آن را در دستور کار قرار دهد.
سهم ناچیز ایران از تجارت با همسایگان
تقویت روابط تجاری بین ایران و کشورهای همسایه همواره در اولویت سیاست‌های اقتصادی کشور قرار داشته هرچند با وجود این سیاست‌گذاری‌ها، نتوانستیم کارنامه قابل دفاعی ارایه دهیم. با آغاز دور جدید تحریم‌ها و پس از خروج امریکا از برجام، متناسب با شرایطی که بر اقتصاد ایران حاکم شد، مجدد تمرکزها روی کشورهای همسایه بالا رفت. در همین راستا، توجه به بازار کشورهای همسایه در نشست معاون اول رییس‌جمهور با روسای اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای همسایه یک‌بار دیگر مورد تأکید قرار گرفت. از آنجا که این سیاست بطور جدا از سوی تصمیم‌گیران کشور دنبال می‌شود، بارها بخش خصوصی نظرات و پیشنهادهای خود را درباره چگونگی تحقق آن مطرح کرده است. مهم‌ترین موضوعی که در این رابطه گفته شده، یکپارچه‌سازی فعالیت‌های گمرکی و مرزی است به گونه‌ای که کلیه اقدامات این بخش به صورت هماهنگ و بر اساس یک سیاست دنبال شود. از سوی دیگر بهبود شرایط راه‌های مواصلاتی و تقویت ناوگان حمل‌ونقلی نیز مورد توجه بوده است. در این نشست غلامحسین شافعی، رییس اتاق ایران با اشاره به اینکه تقریباً نیمی از صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه انجام می‌شود، گفت: میزان واردات کشورهای همسایه حدود ۲ هزار میلیارد دلار است که سهم ایران از این میزان ۲۵ میلیارد دلار است و این یعنی ظرفیت صادرات به این کشورها بسیار بیشتر از میزان فعلی است. او با بیان اینکه اکثر مشکلات برای توسعه همکاری اقتصادی با کشورهای همسایه به مسائل داخلی مرتبط است، خواستار تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل و رفع مسائل مرزی و مشکلات گمرکی برای توسعه صادرات شد.
صادرات به همسایگان در اولویت باشد
در ادامه معاون اول رییس‌جمهور با تأکید بر اهمیت نقش کشورهای همسایه در توسعه صادرات، گفت: بر اساس آمارها، ۶۵ درصد از صادرات کشور در هشت ماهه نخست سال جاری به کشورهای همسایه اختصاص داشته است. برای تقویت این سطح از مناسبات لازم است اتاق ایران برنامه‌ای مشخص و دقیق برای همکاری با هر یک از این کشورها تدوین و آن را در دستور کار قرار دهد. اسحاق جهانگیری، با تأکید بر اینکه سیاست جمهوری اسلامی ایران توسعه همکاری‌ها با کشورهای همسایه است، افزود: کشورهای همسایه هدف اصلی صادرات برای ایران هستند که باید ضمن تعیین اولویت‌ها، بسترهای لازم را برای گسترش همکاری با این کشورها فراهم کنیم. او با تأکید بر ضرورت ایجاد و تکمیل زیرساخت‌های همکاری با کشورهای همسایه، تصریح کرد: در این دوره تلاش شد با وجود همه محدودیت‌ها، راه‌آهن سراسری کشور به راه‌آهن کشورهای همسایه متصل شود و در این زمینه گام‌های موثری برداشته شد. این مقام مسوول به ضعف‌هایی که در حمل‌ونقل جاده‌ای و ساماندهی مرزها وجود دارد، اشاره و تصریح کرد: لازم است تقویت ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای به شکل ویژه در دستور کار قرار گیرد و در مرزها نیز شرایطی فراهم شود تا شاهد معطلی طولانی مدت کامیون‌ها برای عبور از مرز نباشیم. جهانگیری با اشاره به نقش پراهمیت اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای همسایه در توسعه مبادلات تجاری، خاطرنشان کرد: باید برای اتاق‌های مشترک اهمیت و جایگاه ویژه‌ای قائل شویم. حل مسائل و مشکلات پیش روی بازرگانان و تجار نیازمند پیگیری و سازماندهی دقیق و منسجم است که اتاق‌های مشترک می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در این زمینه ایفا کنند. او از روسای اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای همسایه خواست نواقص و گره‌های اصلی پیش روی توسعه مراودات تجاری را شناسایی و ضمن در نظر گرفتن محدودیت‌های دولت، برای رفع این گره‌ها راهکارهای عملیاتی و قابل اجرا پیشنهاد دهند. معاون اول رییس‌جمهور با بیان اینکه روابط اقتصادی و مبادلات تجاری نباید تحت تأثیر برخی مسائل سیاسی قرار گیرد، اظهار داشت: همکاری بخش خصوصی ایران با بخش خصوصی کشورهای همسایه باید همواره رو به رشد باشد چرا که توسعه همکاری‌های اقتصادی و گسترش مراودات تجاری می‌تواند در حل مسائل سیاسی نیز موثر باشد. او روابط ایران با کشورهای همسایه را راهبردی و استراتژیک توصیف کرد و افزود: رویکرد دیپلماسی اقتصادی ایران این است که هیچ محدودیتی برای همکاری‌های تجاری و اقتصادی با کشورها دیگر به ویژه کشورهای همسایه وجود ندارد و نباید اجازه دهیم مبادلات اقتصادی به دلیل برخی مسائل سیاسی حاشیه‌ای کاهش پیدا کند. او با اشاره به احتمال بهبود شرایط در ایام پیش رو، گفت: باید برای استمرار تحریم‌ها یا لغو تحریم‌ها آمادگی و برنامه دقیق داشته باشیم اما با فرض بهبود شرایط و ایجاد فرصت برای همکاری با کشورهای اروپایی، باید توجه داشته باشیم که کشورهای همسایه اولویت اول در توسعه روابط هستند ضمن آنکه نباید کشورهایی که در شرایط سخت با ما همکاری کردند را نادیده بگیریم. معاون اول رییس‌جمهور موقعیت جغرافیایی ایران را استثنایی توصیف کرد و افزود: ایران علاوه بر منابع طبیعی، از موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار بوده و محل عبور کریدورهای شمال – جنوب و شرق – غرب است و همسایگی با ۱۵ کشور امکان مهمی برای توسعه در اختیار ما قرار داده است. جهانگیری با تأکید بر اینکه باید بخش خصوصی بیش از پیش فعال شود و بسترهای لازم برای حمایت فعالان اقتصادی فراهم شود، اظهار داشت: تجربه نشان داده موانع تحریم معمولاً
گریبان گیر فعالیت اقتصادی دولت است اما بخش خصوصی با روابط نزدیک و مراوداتی که با بخش خصوصی کشورهای هدف دارد، با محدودیت کمتری برای همکاری اقتصادی مواجه است.
روسای اتاق‌های مشترک چه گفتند؟
همچنین در نشست معاون اول رییس‌جمهور، رییس اتاق ایران و روسای اتاق‌های مشترک ایران وکشورهای همسایه که به تازگی برگزار شد، روسای اتاق‌ها ضمن تأکید بر توجه و حمایت ویژه دولت از صادرکنندگان، مشکلات و نظرات مشورتی خود را عنوان کردند. حل مسائل مرزی و گمرکی، هماهنگی سازمان‌های مستقر در مرزها با یکدیگر، تقویت ناوگان حمل‌ونقل و ترانزیتی کشور در کنار تمرکز بر انعقاد موافقت‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های همکاری از جمله موضوعاتی بودند که مورد تأکید قرار گرفتند. در این نشست، مهرداد سعادت، رییس اتاق مشترک ایران و ترکیه سهم ایران از کل واردات ترکیه را بسیار ناچیز ارزیابی کرد و گفت: در حال حاضر ترکیه از صادرکنندگان ایرانی 6 درصد مالیات اضافه دریافت می‌کند که این مساله قدرت رقابت را از تجار ایرانی گرفته است. او همچنین از کمبود کامیون و خواب طولانی مدت آنها در مرزها و هزینه‌های سرباری که متوجه تجار می‌شود، انتقاد کرد. یحیی آل‌اسحاق، رییس اتاق مشترک ایران و عراق، هم با اشاره به رقبای منطقه‌ای ایران مانند ترکیه و عربستان که سهم زیادی از بازار عراق را در اختیار دارند، تصریح کرد: زیرساخت‌های مرزی ایران و عراق برای واردات مناسب نیست چراکه این زیرساخت‌ها با نگاه صادراتی طراحی شده‌اند. از سوی دیگر مساله ترانزیت کالا از عراق بسیار مهم است اما در حال حاضر این امکان وجود ندارد و امیدواریم دولت بتواند این مشکل را با دولت عراق مرتفع کند. محسن ضرابی، رییس اتاق ایران و عمان، از نقش بسزای اتاق مشترک در بهبود مناسبات دو کشور و افزایش مبادلات تجاری سخن گفت و از فعال شدن خطوط کشتیرانی بین بنادر ایران و عمان خبر داد. به باور او عمان بنادر بسیار مجهزی دارد و این کشور برای تهاتر کالا در شرایط کنونی بسیار مناسب است. کیوان کاشفی، رییس اتاق ایران و سوریه، با بیان این مطلب که اگر بتوانیم فقط نیمی از تفاهم‌نامه‌های انجام شده با این کشور را اجرایی کنیم، سطح صادراتمان به سوریه افزایش پیدا خواهد کرد، گفت: دفتر اتاق ایران در سوریه فعال شده و به تجار ایرانی خدمات ارایه می‌دهد. او با تأکید بر اهمیت حمایت بیشتر از صادرکنندگان و سرمایه‌گذاران ایرانی در سوریه، ادامه داد: اگر مشکل ترانزیت از عراق برطرف شود صادرات به سوریه نیز رونق خواهد گرفت. عبدالحکیم ریگی، رییس اتاق مشترک ایران و پاکستان نیز از امکان مبادلات تهاتری با پاکستان خبر داد و تأکید کرد: در قرارداد ترجیحی که با پاکستان داریم بسیاری از کالاها مشمول ممنوعیت واردات بوده و در عمل امکان اجرای قرارداد را سلب کرده است. او به اهمیت انعقاد قرارداد تجارت آزاد با پاکستان اشاره و ادامه داد: پاکستان انتظار دارد حداقل در مقاطعی از سال که اولویت بازار داخلی نیست، بتوانند برخی محصولات کشاورزی را به ایران صادر کنند.
