تولید گوشی بومی در کشور اکنون بیش از هر زمان دیگری مورد توجه دولت قرار گرفته است. شیوع کرونا، دورکاری، آموزش مجازی و مسائلی بسیاری از این دست، باعث شده گوشی تلفن‌همراه جزو جدانشدنی زندگی افراد شود. همچنین با توجه به افزایش لحظه‌ای تلفن‌همراه در بازار به دلایل مختلف، تولید گوشی بومی بیش از گذشته سرعت گرفته است. در حالی که کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی واردات گوشی مقرون‌به‌صرفه‌تر از تولید است و تا زمانی که شرایطی از جمله تامین و قیمت ارز و سود بازرگانی برای تولیدکنندگان تسهیل نشود، تولید داخلی عملا اتفاق نمی‌افتد، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات با بیان اینکه بر اساس اسناد بالادستی در سال 1404 نزدیک به 20 درصد از حجم بازار برای تولید گوشی‌های داخلی در نظر گرفته شده، از کاهش تعرفه واردات قطعات موبایل از 15 به 5 درصد خبر داد.
تولید پایدار تلفن‌همراه داخلی از دغدغه‌ها و مطالبات عمومی چند سال اخیر بوده که هیچگاه به سرانجام نرسیده است. طی سال‌های گذشته، گوشی‌هایی که به اشکال مختلف در داخل تولید شده بودند، در بازار موجود بود اما موضوع تولید گوشی ایرانی چندی پیش باز هم مطرح شد و از نیمه‌های سال ۱۳۹۸ بود که موضوع تولید گوشی‌های جدید ایرانی، باز هم به یکی از مباحث حوزه فناوری اطلاعات راه پیدا کرد؛ آن هم تولید یک گوشی که ایرادهای مدل‌های قبلی را برطرف کرده باشد و بتواند با نسخه‌های خارجی رقابت کند. اگرچه مدتی است که رییس‌جمهوری و وزیر ارتباطات بر این مساله تاکید می‌کنند. ستار هاشمی، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات درباره ویژگی‌ها، برنامه‌های زودبازده، انگیزه تولید داخلی، چشم‌اندازهای کوچک و بزرگ تکنولوژی، ماموریت وزارت ارتباطات و زندگی در محیط تکنولوژی، نکاتی را ارایه کرد. هاشمی در گفت‌وگو با فارس، درباره وضعیت تولید گوشی همراه توسط شرکت‌های داخلی بیان کرد: نوسانات قیمت ارز یکی از موانع اصلی روند کند شدن تولید گوشی‌های ایرانی است، ما در وزارت ارتباطات اعتقاد جدی داریم که گوشی هوشمند به عنوان یک کالای لوکس محسوب نمی‌شود اما با توجه به اینکه وابستگی جدی به گوشی همراه هوشمند در داخل کشور وجود دارد، در این حوزه برای کمک به مردم ورود پیدا کردیم. از طرفی نیز با توجه به شیوع ویروس کرونا نیاز جامعه به خصوص قشر دانش‌آموزی و دانشگاهی و همچنین ۹۰ درصد از کارکنان دولت به گوشی همراه این موضوع را از سایر مسائل مختلف کشور جدا کرده و باید نگاه ویژه‌ای به آن داشت. او در پاسخ به چرایی ورود وزارت ارتباطات به بحث تولید گوشی همراه گفت: امروز نگاه بر این است که بدون گوشی و تبلت نمی‌توان از تکنولوژی استفاده کرد؛ چراکه بسیاری از متقاضیان برای در مسیر قرار گرفتن آموزش مجازی مجبور به استفاده از این کالا هستند، از طرفی با توجه به پیگیری‌های جدی مبنی‌بر تأمین نیاز مردم در استفاده از گوشی همراه، وزارت ارتباطات در این حوزه که باید گفت در ماموریت ذاتی‌اش مسوولیتی ندارد، وارد شده و تلاش می‌کند بتواند به نیاز مردم پاسخ دهد. این در حالی است که کسب‌و‌کارهای نوظهور در این حوزه برای تداوم نیاز جدی به این کالای اساسی دارد؛ چراکه رشد و توسعه زیرساخت شبکه از اهمیت بسزایی برخوردار است. از طرفی با همین نگاه آنچه در بحث تولید وجود دارد این است که قانون‌گذار مسوولیت تولید گوشی همراه را برعهده وزارت صمت گذاشته است، اما نمی‌توان انتظار داشت که این وزارتخانه به تنهایی به همه موضوعات مهم و اساسی در کشور رسیدگی کند.
تولید گوشی داخلی
به‌دلیل شیوع کرونا کند شده است
هاشمی درباره علت روند کند شدن تولید گوشی همراه داخلی اظهار کرد: تولید گوشی همراه اکنون به کندی انجام می‌شود که علت آن مربوط به شیوع ویروس کرونا است؛ ابعاد و زوایای ناشناخته‌ای در این ویروس وجود دارد و ما فکر نمی‌کردیم ویروس کرونا طولانی شده و فراگیر شود. همچنین در این رابطه تولیدکنندگان ما نتوانستند در تولید این کالا با سرعت مناسب فعالیت کنند که در این رابطه ما برای سرعت بخشیدن به کار از ظرفیت اپراتورها استفاده کرده‌ایم. معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره نحوه استفاده از ظرفیت اپراتورها در روند تولید گوشی همراه و میزان تعرفه قطعات موبایل توضیح داد: جلسات و گفتمان‌های هم‌افزایی خوبی را با اپراتورها برگزار کرده‌ایم و در حال حاضر بین تولیدکننده و اپراتورها یک همدلی مناسبی ایجاد شده است. اپراتورها پذیرفته‌اند تا در بستر توزیع و ظرفیت‌ها با باندل کردن گوشی‌های تولید داخلی کمک کنند. از طرفی ما برای پاسخ به نیاز مردم باید به موضوع قاچاق گوشی همراه توجه کرده و این موضوع را مدیریت کنیم که در این رابطه طرح رجیستری توانسته است تا درصد قابل توجهی این موضوع را برطرف کند. همچنین یکی دیگر از اقداماتی که انجام داده‌ایم، مربوط به تعرفه واردات قطعات موبایل است که تلاش کردیم این تعرفه از ۱۵ درصد به ۵ درصد کاهش یابد. همچنین برای اینکه مردم بتوانند با قیمت مناسب محصول باکیفیت تولید داخلی را استفاده کنند، ما از سوی بانک مرکزی منابع مالی خوبی را در اختیار گرفته‌ایم تا بتوانیم با تولید گوشی همراه توسط شرکت‌های داخلی نیاز مردم را برطرف کنیم، اما نوسانات قیمت ارز یکی از موانع روند کند شدن تولید گوشی ایرانی است. برای تولید محصول کار بلندمدت و طولانی نیاز است و برای رسیدن به نقطه سر به سر در تولید یک کالا ما نیازمند یک فعالیت بلندمدت هستیم. از طرفی باید به نقش سرمایه‌گذار نیز اشاره کنم؛ چراکه سرمایه‌گذاران به خاطر نوسانات ارزی کشور آن طور که باید علاقه به مشارکت در این حوزه نشان نمی‌دهند.
دریافت تسهیلات نقدی و اقساطی
با مراجعه به پورتال اپراتورها
معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره چگونگی دریافت تسهیلات هنگام خرید گوشی‌های همراه بیان کرد: ما برای تسهیل‌گری در روند تولید و توزیع گوشی همراه با پست بانک و اپراتورها همکاری و تفاهم نامه امضا کرده‌ایم تا بتوان منابع در اختیار اپراتورها قرار داد. افراد متقاضی خرید گوشی ایرانی با مراجعه به پورتال اپراتورها سپس استفاده از تسهیلات بانکی می‌توانند پس از اعتبارسنجی محصول مورد نظر خود را در قالب نقدی و اقساطی خریداری کنند. درواقع اپراتورها فقط محصول را معرفی می‌کنند که با توجه به حجم درخواست به اپراتورها موضوع نگاه تشویقی به تولید بیشتر شده و تعمیق کالا انجام می‌شود. در روند تولید و عرضه گوشی همراه ایرانی از بستر اپراتورها هم در فروش این کالا استفاده می‌کنیم. زیرا نوع محصول را با اطلاعات کامل توسط اپراتورها به مردم ارایه می‌دهیم، این در حالی است که در حال حاضر تولیدکنندگان ما نتوانستند با سرعتی که ما برای تولید و عرضه کالا در نظر گرفته‌ایم پیش روند که این موضوع به تنهایی یک خلأ است، البته علت‌های مختلف دارد که می‌توان به تخصیص ارز، شیوع ویروس کرونا و واردات قطعات موبایل اشاره کرد. هاشمی با اشاره به شرکت‌های داخلی تولیدکننده گوشی اظهار کرد: در حال حاضر ما دارای 6 تولیدکننده جدی و پای کار تولید گوشی همراه در کشور هستیم و البته با شرکای خارجی هم همکاری‌هایی صورت می‌گیرد. ما در تکنولوژی نمی‌توانیم صاحبان اصلی تکنولوژی را نادیده بگیریم، زیرا از نظر تأمین تجهیزات لازم و راه‌اندازی خط تولید نیازمند تجهیزات الکترونیکی برای انتقال این تکنولوژی هستیم که نیاز به شریک خارجی داریم که آنها درواقع صاحبان تکنولوژی هستند. اگر مشکلات ارزی در کشور وجود نداشت ما حداقل دو خط تولید گوشی همراه فعال در کشور داشتیم، اما اکنون نیز برای تأمین نیاز بازار تمام اقدامات زیرساختی را انجام داده‌ایم و از نظر قانونی هیچ گونه مشکلی برای تولید انبوه نداریم.
هدف‌گذاری برای تولید ۲۰ درصد
از حجم بازار گوشی همراه
معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات فارس درباره پیش‌بینی از وضعیت تولید گوشی در سال جاری و سال‌های آینده توضیح داد: در سال ۱۴۰۴ بر اساس اسناد بالادستی ما نزدیک به ۲۰ درصد حجم بازار را برای تولید گوشی در نظر گرفته‌ایم. همچنین از سال آینده در داخل کشور سالانه دو میلیون گوشی تولید می‌کنیم. البته در سال جاری تا پایان امسال ۴۰۰ هزار گوشی تولید خواهد شد. از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که در سال اول ورود به تولید گوشی همراه داخلی می‌دانیم که شروع این کار بسیار سخت است اما با توجه به رفع مسائل قانونی شامل زیست‌بوم و زیرساخت منابع مالی، نیروی انسانی و تجهیزات کار ساده‌ای نیست. هاشمی درباره اقدامات صورت‌گرفته برای ایجاد ثبات در بازار گوشی همراه بیان کرد: برای جلوگیری از نوسانات بازار ارز ما در تلاش هستیم تا با پیگیری‌های مستمر وضعیت بازار این کالا را ساماندهی کنیم، به‌طوری که مردم بتوانند قدرت خرید گوشی همراه را داشته باشند. درواقع مردم باید گوشی همراه با قیمت مناسب و کیفیت استاندارد خریداری کنند. اظهارات هاشمی در حالی مطرح می‌شود که چندی پیش دو تلفن‌همراه به عنوان گوشی‌های تولیدشده توسط یک شرکت ایرانی برای نخستین بار در فضای توییتر رونمایی شده بود که البته ظرف زمان کوتاهی، ماجرای شباهت آنها با یک نمونه چینی، حاشیه‌ساز شد. هاشمی در آن زمان مساله شباهت این دو گوشی به نمونه‌های خارجی گفته بود زمانی که صحبت از تولید می‌کنیم منظورمان این نیست که همه‌چیز را خودمان از ابتدا تولید کنیم، چراکه ممکن است محصول تولیدی بازار نداشته باشد و خریداری برای آن پیدا نشود. بلکه بسیاری از محصولات ابتدا به‌صورت کامل (CBU) از مبدا خریداری‌شده و پس از سنجیدن بازار و میزان تقاضایی که برای خرید آن وجود دارد، برنامه‌ریزی برای حرکت به‌سوی تولید انجام می‌شود. از مهم‌ترین دلایل برای فراهم کردن امکانات تولید داخل، کاهش قیمت تمام‌شده است، برای اینکه با حذف هزینه‌هایی مانند حمل و نقل، گمرک و هزینه‌های جانبی تعدیلات نرخ ارز، در مقایسه با نمونه خارجی مطلوب و قابل رقابت باشد، کمااینکه در سال‌های گذشته هم برای ایجاد این مزیت نسبت به محصولات خارجی تلاش‌های زیادی صورت گرفته که البته در حوزه تولید محصولی مانند گوشی داخلی، موفقیت چندانی حاصل نشده است.
