گروه جهان|
رونمایی از طرح صلح خاورمیانه از سوی دونالد ترامپ تاکنون با واکنش‌های بسیاری از کشورها، مقامات و سیاستمداران جهان روبرو شده است. به غیر از واکنش خشمگینانه طرف‌های فلسطینی، این طرح با انتقادهای شدید اغلب کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای از جمله ترکیه، ایران، اردن، اتحادیه عرب و سازمان عفو بین‌الملل روبرو شده است. حتی متحدان غربی ایالات متحده از جمله فرانسه نیز از این طرح به‌شدت انتقاد کرده‌اند. این در حالی است که به غیر از اسراییل، معدود کشوری همچون امارات از این طرح آشکارا استقبال کرده‌اند. برخی دیگر از کشورها همچون مصر، عربستان، قطر، آلمان و اتحادیه اروپا نیز واکنشی محتاطانه به این طرح داشته‌اند. سازمان ملل نیز بر راه‌حل ایجاد دو کشور و رعایت قطعنامه سال ۱۹۶۷ شورای امنیت تاکید کرده است.
بر اساس نقشه‌ای که دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا، منتشر کرده دولت آینده فلسطین به شکل مجمع‌الجزایری است که پل‌ها و تونل‌ها آن را به هم وصل می‌کند. ناظران سیاسی معتقدند که ترامپ سرانجام از طرح «معامله قرن» رونمایی کرد تا هم هدیه‌ای به بنیامین نتانیاهو (نخست‌وزیر فعلی رژیمصهیونیستی) برای شانس بیشتر در انتخابات داده باشد و هم از این موضوع برای انتخابات آینده امریکا به نفع خود استفاده کند.
روزنامه «القدس العربی» در گزارشی به مفاد بارز این طرح پرداخته و آنها را اینگونه برشمرد که «ابودیس با مساحتی حداکثر چهار کیلومتر مربع به عنوان پایتخت دولت آینده فلسطین خواهد بود» و «حاکمیت فوری اسراییل بر 30درصد کرانه باختری از جمله دره اردن»، «خلع سلاح حماس در نوار غزه و اعلام این منطقه به عنوان منطقه عاری از سلاح»، «اخراج نشدن هیچ اسراییلی از هیچ شهرکی»، «قدس پایتخت بلامنازع اسراییل» و... از جمله مهم‌ترین مفاد این طرح برای فلسطینی‌ها بوده و مواردی چون «لغو مدیریت نظامی در قبال شهرک‌نشینان»، «حاکمیت اسراییل بر 30درصد کرانه باختری»، «موافقت با حاکمیت اسراییل بر شهرک‌ها» و «شناسایی قدس به عنوان پایتخت بلامنازع اسراییل» و ... نیز از جمله مفادی بوده که نصیب رژیمصهیونیستی شده است. مفاد این طرح به‌گونه‌ای تبیین و طراحی شده که نهادهای امنیتی رژیمصهیونیستی خودشان نسبت به پیامدهای «معامله قرن» هشدار داده‌اند. علی بدوان از کارشناسان برجسته خاورمیانه در الوطن در این راستا نوشته که «مشخص است که هدف از این طرح، نه فقط سرپوش گذاشتن بر مسیر محاکمه ترامپ، بلکه مهم‌تر از آن، جلب حمایت اسراییل برای اوست، که پیوند مشترکی بین تشکل‌های موسسه سیاسی و امنیتی امریکا، محسوب می‌شود. این اعلام کامل معامله قرن، فرصتی را برای رییس‌جمهور امریکا فراهم می‌کند تا روند محاکمه را دچار تشویش کرده و حمایت لابی صهیونیستی در داخل امریکا را از آن خود کند.
واکنش‌های خاورمیانه به طرح صلح
با اعلام جزییات طرح موسوم به معامله قرن، کشورهای مختلف و مقامات سیاسی و نظامی آنها به آن واکنش‌های صریحی دادند. جمهوری اسلامی ایران با انتقاد شدید از این طرح آن را «کابوسی برای منطقه و جهان» خوانده است. طرح صلح ترامپ با انتقادهای تند ترکیه هم روبرو شده است. رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری این کشور، طرح صلح ترامپ را «مطلقاً غیر قابل قبول» توصیف کرده است. وزارت خارجه این کشور نیز از «تولد یک نوزاد مرده» سخن گفته است. کشور «اردن» گفته الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری به اسراییل تبعات خطرناکی خواهد داشت و رسیدن به یک صلح پایدار در خاورمیانه تنها با تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی با مرزهای سال ۱۹۶۷ ممکن خواهد بود. اتحادیه عرب در بیانیه‌ای این طرح را «نقض حقوق مشروع فلسطینان و انکار ادامه اشغال فلسطین از سال ۱۹۶۷» دانسته است. با این وجود، حمد ابو الغیط دبیرکل اتحادیه عرب، گفته «این طرح را به‌دقت بررسی می‌کند و این اتحادیه از همه ابتکارات جدی در جهت صلح استقبال می‌کند.»
سازمان عفو بین‌الملل در نخستین ساعات رونمایی از این طرح با انتقاد از آن اعلام کرد که این طرح شامل پیشنهادهایی است که «قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند. همچنین باعث ترغیب اسراییل برای غارت حقوق فلسطینیان می‌شود.»
کشور امارات اما بدون هیچ ملاحظه‌ای از طرح ترامپ استقبال کرده است. این کشور به همراه بحرین و عمان یکی از سه کشور عربی بود که سفیر خود را برای مراسم رونمایی طرح صلح به واشنگتن فرستاده بود. سفیر این کشور در امریکا گفته: «طرحی که اعلام شد یک نقطه خروج مهم برای بازگشت به مذاکرات در چارچوب بین‌المللی با رهبری ایالات متحده است.» «مصر» محتاطانه نسبت به این طرح واکنش نشان داده است؛ اما مذاکره را رد نکرده است. وزارت خارجه این کشور در یک اطلاعیه از اسراییل و فلسطینیان خواسته تا تمامی جوانب را به دقت بسنجند و مذاکرات را از سر بگیرند. عربستان دیگر کشوری بود که از ایده ترامپ برای حل منازعه اسراییل - فلسطین حمایت کرده است. وزارت خارجه این کشور در بیانیه‌ای تأکید کرده که «تمامی موارد اختلاف با طرح پیشهادی باید با مذاکره به نحوی حل شود که موجب پیشرفت فرآیند صلح و رعایت حقوق مشروع مردم فلسطین شود.» وزارت امور خارجه قطر هم تأکید کرده که «باید بر اساس مرزهای ۱۹۶۷ بوده و پایتختی بیت المقدس شرقی برای فلسطینی‌ها را به رسمیت بشناسد.» قیس سعید رییس‌جمهوری تونس، نیز در مخالفت با طرح معامله قرن اعلام کرد، بیانیه‌های وزارت‌خارجه این کشور رضایت‌بخش نیست.
واکنش اروپایی‌ها و مقامات امریکایی
هایکو ماس وزیر خارجه آلمان، با استقبال از تلاش‌ها برای رسیدن به صلح در خاورمیانه تاکید کرده که تنها «راه‌حل دو کشور که از سوی هردو طرف مورد قبول باشد، می‌تواند منتهی به صلحی پایدار میان اسراییل و فلسطینیان شود.» «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده: «تنها راه‌حل واقعی برای پایان درگیری‌ها، تعهد به تشکیل دو دولت فلسطین و اسراییل است.»
امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه، در واکنش به طرح ضد فلسطینی معامله قرن گفته که برای ایجاد صلح به دو طرف نیاز است و با وجود یک طرف صلحی بین فلسطین و اسراییل به وجود نمی‌آید. سخنگوی آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، تاکید کرده سازمان ملل خود را موظف می‌داند که همچنان از فلسطینیان و اسراییل به منظور رسیدن به راه‌حلی برای این مناقشه «بر اساس مرزهای ۱۹۶۷» حمایت کند. روزنامه فرانسوی لیبراسیون درباره آینده اسراییل و فلسطین نوشته این طرح همزمان با روند استیضاح ترامپ در امریکا و فقط پنج هفته پیش از آغاز برگزاری انتخابات سراسری اسراییل معرفی شده است. بنیامین نتانیاهو یکی از نامزدان این انتخابات است و تلاش می‌کند مجدد برنده شود. در تحلیل لوموند هم آمده نتایج نظرسنجی‌ها در سرزمین‌های اشغالی نشان می‌دهد که فقط یک اقلیت کوچک طرفدار الحاق مناطق اشغالی فلسطین توسط دولت اسراییل هستند. به‌گزارش سومریه‌نیوز، عبدالمهدی الکربلایی نماینده آیت‌الله سیستانی در خطبه‌های نماز جمعه، گفته: «آیت‌الله سیستانی طرح ظالمانه امریکا برای اشغال اراضی فلسطینی‌ها را محکوم و بر حمایت از مردم مظلوم فلسطین برای گرفتن حقوقشان و تشکیل کشور مستقل تأکید دارد و از اعراب و مسلمانان و تمامی آزادگان جهان می‌خواهد به مردم فلسطین کمک کنند.» خالد مشعل رییس سابق دفتر سیاسی حماس، نیز به رویترز گفته: «فلسطینیان در سراسر جهان برای ناکام گذاشتن طرح صلح رییس‌جمهوری امریکا در خاورمیانه متحد می‌شوند. ما این طرح معامله قرن را کاملا رد می‌کنیم و اطمینان داریم که شکست خواهد خورد. ما منتظر شکست آن نخواهیم ماند. بلکه خود آن را ناکام خواهیم گذاشت.» در این میان سازمان همکاری اسلامی نیز دوشنبه آینده پیرامون مساله فلسطین و طرح معامله قرن در سطح وزرای خارجه نشست فوق‌العاده برگزار می‌کند.
