گروه راه و شهرسازی|
براساس تازه‌ترین اظهارات وزیر راه و شهرسازی قرار است سه فروند هواپیمای ایرباس دست دوم طی روزهای آینده به ناوگان هوایی ایران ایر اضافه شود، چندی پیش هم مدیرعامل شرکت هواپیمایی کیش ایر از اضافه شدن 3 فروند هواپیمای امبرائر برزیلی به ناوگان این ایرلاین خبر داد.البته ورود هواپیماهای دست دوم به ناوگان هوایی کشور فقط به این دو مورد خلاصه نمی‌شود، اواسط اسفند سال گذشته بود که هما سه فروند هواپیمای ایرباس 319 را خریداری کرد. دراین میان و با وجود اما و اگرهای ورود هواپیماهای جدید دست دوم و واکنش منفی برخی کارشناسان نسبت به سن هواپیماهای خریداری شده یا اجاره شده، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی از درخواست این انجمن از شورای عالی هواپیمایی برای حذف محدودیت‌های سنی هواپیماهای دست دوم خبرداد، براساس مصوبه ابلاغی این شورا به ایرلاین‌ها، نباید سن ناوگان وارد شده بیشتر از سال ۱۹۹۸ میلادی یعنی ۲۰ سال باشد.مقصود اسعدی سامانی معتقد است که این محدودیت فشار وارده به ایرلاین‌ها را برای نوسازی ناوگان دو چندان می‌کند چون در شرایط تحریم و محدودیت‌های عرضه سوخت به شرکت‌های هواپیمایی، نوسانات ارز و ... باید تسهیلاتی برای شرکت‌های هواپیمایی در نظر گرفته شود تا آنها قادر به ادامه حیاتشان باشند.او اظهارمی کند: هواپیماهایی که از نظر پروازهای انجام شده‌شان قابلیت پرواز دارند، می‌توانند در ایران مورد استفاده قرار بگیرند و پیشنهاد می‌شود از این منظر دستگاه‌های متولی سخت‌گیری چندانی نداشته باشند؛ به عنوان مثال، هواپیمای مسافری که ۱۰ سیکل پرواز (هر نشست و برخاست یک سیکل پروازی در نظر گرفته می‌شود) انجام داده است و سن بالاتر از ۲۰ سال دارد مشکلی برای پرواز ندارد و بهتر است به آن اجازه واردات داده شود.اسعدی سامانی ادامه می‌دهد: علیرغم فشارها و تحریم‌های صورت گرفته شرکت‌های هواپیمایی داخلی در تلاش هستند تا نیازهای کشور را در این حوزه تامین کنند و سختی‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد.
تنها راهکار پیش‌رو
درخواست دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی به لغو محدودیت سن برای هواپیماهای دست دوم از سوی شورای عالی هواپیمایی درشرایطی است که طی یکسال و نیم گذشته و با ورود هواپیماهای دست دوم به ناوگان هوایی کشور همواره شاهد واکنش‌های مختلفی از سوی فعالان صنعت هوایی بودیم.اغلب کارشناسان از ورود هواپیمای دست دوم حمایت کردند و تنها راهکار برای حیات ایرلاین‌های داخلی را اضافه شدن هواپیماهای دست دوم دانستند، اما در مقابل عده‌ای هم ماهیت این خریدها را اشتباه دانسته و خواستار خرید هواپیماهای نو بودند، درهمین راستا یکی از اعضای کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که ایرلاین‌ها باید به جای خرید هواپیمای دست دوم به فکر خرید هواپیمای نو باشند.البته با وجود انتقادها به ورود هواپیماهای دست دوم به ناوگان هوایی کشور نباید فراموش کرد که با توجه به اعمال شدیدترین تحریم‌ها از سوی امریکا خرید هواپیماهای نو غیرممکن است چون نیاز به مجوز اوفک دارد و وزارت خزانه‌داری ایالات متحده همچنین مجوزی را امضا نمی‌کند، بنابراین راهکاری جز ورود هواپیمای دست دوم برای تأمین نیاز صنعت هوایی به ناوگان جدید وجود ندارد اما سوال این است که چه نکاتی باید در خرید هواپیماهای دست دوم لحاظ شود که ایرلاین‌های ایرانی کمترین ضرر اقتصادی را تحمل کنند؟ و آیا برداشتن محدودیت سنی 20 سال برای خرید یا اجاره هواپیمای دست دوم، منافع ایرلاین‌های ایرانی را تأمین می‌کند؟
با توجه به تحریم بودن صنعت هوایی ایران و لزوم دریافت مجوز اوفک برای خرید هواپیما حتی هواپیمای دست دوم به نظر نمی‌رسد انتقادات وارده به ایرلاین‌ها چندان منطقی باشد چون راه دیگری پیش روی ایرلاین‌های ایرانی برای کاهش سن ناوگانشان وجود ندارد ضمن اینکه برای خرید این هواپیماها هم مشکلات بسیاری پیش روی شرکت‌های هواپیمایی قرار دارد.داود ربیعی، کارشناس ارشد حوزه هوایی در گفت‌وگویی که چندی قبل با «تعادل» داشت به این موضوع اشاره کرد که فروش هواپیما به ایران توسط امریکا ممنوع است و این ممنوعیت محدود به هواپیمای نو نمی‌شود بلکه درباره هواپیماهای دست دوم هم وجود دارد بنابراین راه دیگری پیش روی ایرلاین‌های ایرانی نیست اگرچه در خرید هواپیمای دست دوم؛ نوع قطعات، موتور، تعداد ساعات پروازی و... مهم‌تر از سن هواپیماست، به عنوان نمونه اگر موتور هواپیماهای دست دوم خریداری شده عوض شده باشد، کابین آن به‌روزرسانی شده و... می‌تواند گزینه مثبتی برای خرید از سوی ایرلاین‌ها باشد.به گفته داوود ربیعی، هواپیمای دست دوم می‌تواند از نظر کارکرد و به روزرسانی قطعات فاصله‌ای با هواپیمای نو نداشته باشد بنابراین می‌توان روی خرید این نوع از هواپیماها سرمایه‌گذاری کرد درواقع باید بیش از سن به ساعت پروازی هواپیما توجه شود اینکه این هواپیماها در چه مسیرهایی پرواز می‌کرده و صاحبان قدیمی آنها که بودند.او معتقد است که مشکل فقط در اعمال تحریم‌ها خلاصه نمی‌شود بلکه قیمت خرید هواپیماها و تأمین منابع مالی آن از سوی شرکت‌های هواپیمایی است.
خرید هواپیما با عمر بالای 10 سال صرفه ندارد
اما هوشنگ شهبازی، کاپیتان باسابقه هواپیما اگرچه با داوود ربیعی هم‌عقیده است و تنها راهکار قابل اجرا را خرید هواپیمای دست دوم می‌داند اما معتقد است که خرید هواپیما با عمر بالای 10 سال صرفه اقتصادی ندارد و این موضوع به دلیل ایجاد مشکل در قطعات و فرسودگی هواپیماست، در واقع با افزایش سن هواپیما، چک‌ها پرخرج می‌شود، هزینه نگهداری افزایش می‌یابد و... و ایرلاین‌های دنیا هم پس از گذشت 10 سال از عمر هواپیما، اقدام به تعویض هواپیما می‌کنند.این کارشناس ارشد حوزه هوایی درگفت‌وگو با «تعادل»، اظهار می‌کند: البته در شرایط کنونی راهی جز خرید هواپیما با عمر بالای 15 سال نداریم چون گزینه دیگری برای خرید هواپیما برای ایرلاین‌های ایرانی وجود ندارد.
به نظر می‌رسد که با وجود اعمال تحریم‌ها از سوی امریکا و عدم صدور مجوز اوفک و همچنین نبود منابع مالی کافی برای خرید هواپیما از سوی شرکت‌های هواپیمایی داخلی، باید به دنبال خرید و اجاره هواپیمای دست دوم بود آن هم هواپیماهایی که بالای 15 سال سن دارند اما باید به این موضوع توجه شود که ساعت پروازی آنها، نوع قطعات، موتور، تعداد ساعات پروازی و نوسازی کابین و... مورد توجه قرار بگیرد و بهترین‌ها انتخاب شوند دراین میان اظهارات دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی برای حذف محدودیت سنی هم باید در همین مسیر قرار بگیرد و شورای عالی هواپیمایی مجوز خرید هواپیماهایی را که ساعت پروازی کم، نوع قطعات و موتور مناسبی نسبت به سن خود دارند را صادر کند.
وضعیت قراردادهای خرید هواپیماهای نو
با توجه به اعمال تحریم‌های امریکا از مرداد ماه سال گذشته تمام هواپیماهایی که طی یکسال و نیم گذشته به ناوگان حمل و نقل هوایی اضافه شده دست‌دوم هستند. به عنوان مثال ایران ایر سه قرارداد متفاوت با شرکت‌های هواپیماساز بویینگ، ایرباس و‌ای تی آر داشت که با امضای دستورالعمل ترامپ در اردیبهشت سال گذشته، بویینگ به صورت یکطرفه قراردادش را با هما لغو کرد، ایرباس هم اعلام کرد که تمایلی برای مخالفت با امریکا برای فروش هواپیما به ایران ایر ندارد و سهم ایران از قرارداد خرید 100 هواپیما فقط همان سه فروندی است که پیش از آغاز حرف و حدیث‌ها علیه ایران فروخته است، در این میان فقط ای تی آر به تعهدات خود پایبند ماند و یکی دو روز مانده به آغاز فاز اول تحریم‌ها 5 فروند هواپیماهای ای.تی.آر 72 در اختیار ایران ایر قرارداد.
