با تصویب پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا و تغییراتی که این پیمان بر ساختار تجاری کشور با سایر کشورهای عضو اوراسیا می‌گذارد، اتاق بازرگانی اقدام به همکاری با نهادهای مختلف ذیربط برای تسهیل در روند پیوستن ایران به اوراسیا کرد. بر همین اساس اولین نشست کمیته دایمی اتاق‌های بازرگانی اوراسیا با ریاست محمدرضا کرباسی، معاون امور بین‌الملل اتاق ایران برگزار شد. این نشست با حضور نماینده وزارتخانههای نیرو، جهاد کشاورزی و امور خارجه، سازمان‌های گمرک، استاندارد و توسعه تجارت، رییس اتاق مشترک ایران و قزاقستان و نماینده اتاق‌های مشترک و رییس اداره روابط چندجانبه اتاق ایران، در محل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد. هدف از این نشست که قرار است ماهی دو بار برگزار شود تسهیل در اجرایی شدن موافقتنامه اوراسیا است.
در ابتدا محمدرضا کرباسی، معاون امور بین‌الملل اتاق ایران گزارشی از اقدامات انجام‌شده توسط اتاق ایران در حوزه اوراسیا گفت.
او در ابتدای جلسه از تلاش‌های صورت گرفته برای صدور فرم گواهی مبدأ گفت که به دبیرخانه اتحادیه اوراسیا با هماهنگی با وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور خارجه، سازمان گمرک و سفارت ایران در روسیه ارسال شد؛ اما در عمل در ابتداحوزه صادرات به روسیه مشکلاتی وجود داشت ولی بعد از این اقدام‌ها روند صدور گواهی مبدأ برای صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا بدون مانع صادر شده است.
در این نشست کرباسی گفت که حدود 2038 گواهی مبدأ برای صادرات به اوراسیا صادر شده است؛ که از این تعداد اتاق رشت 1163 گواهی صادر کرده، تبریز، مشهد، گرگان و کرمان به ترتیب در رتبه بعدی قرار دارند.
کرباسی با اشاره به مشارکت جدی اتاق ایران برای تسهیل اجرایی شدن توافق اوراسیا به جلساتی اشاره کرد که با رضا اردکانیان، وزیر نیرو و مسوول هماهنگی داخلی اوراسیا برگزار شد. در آن جلسه به این نتیجه رسیدیم که برای معرفی ظرفیت‌های ایران با اتحادیه اوراسیا ظرفیت‌های آن شناسایی و معرفی شود.
او ادامه داد: هنوز بخش خصوصی و فعالان اقتصادی به اهمیت بهره‌مندی از این ظرفیت واقف نیستند و نیاز به اطلاع‌رسانی دارد.
کرباسی تاکید کرد: طبق آخرین گزارش‌های گمرک به نظر می‌رسد که طرف اوراسیایی از ظرفیت جمهوری اسلامی بیشترین بهره را می‌برند؛ این هشداری است که ما هم زود تصمیم‌گیری کنیم. سهم ما از تعرفه ترجیحی در تجارت با اوراسیا حدود 25 درصد بوده و حدود 85 درصد از واردات ما از اتحادیه اوراسیا مشمول تعرفه ترجیحی بوده است. این نشان می‌دهد که ما باید خیلی زود بتوانیم به یک جمع‌بندی برسیم تا از این ظرفیت درست بهره بگیریم. به نظر می‌رسد که کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا بیشترین بهره را از ظرفیت‌های آن برده‌اند و باید سیاست‌گذاری به‌موقع داشته باشیم تا این تفاوت معنادار از بین رود.
کارگروه بانک، گمـرک و استاندارد تشکیل شود
کرباسی در این نشست از نماینده دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف خواست تا گزارشی از اقدامات خود در حوزه تسهیل موافقتنامه اوراسیا ارایه دهند.
داوود میرزاخانی، نماینده وزارت نیرو در کمیته اتاق‌های بازرگانی اوراسیا اولین کسی بود که در این نشست سخن گفت. ابتدا میرزاخانی درباره تشکیل هشت کارگروه‌ها و ضرورت آن گفت. او پیشنهاد داد تا قبل از پایان سال میلادی نقشه راه همکاری دوجانبه و چندجانبه با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا آماده شود و در این زمینه نشستی برگزار شود. همچنین کارگروه‌های اصلی و فرعی در حوزه‌های متعدد به خصوص در حوزه بانک، گمرک و استاندارد تشکیل شود.
میرزاخانی گفت: تشکیل کارگروه بانکی به دلیل مشکلات ایران اهمیت بالایی دارد؛ طرف روسی هم به تشکیل آن تأکید کرده است؛ البته روسیه علاقه‌مند است که از طریق روبل معامله انجام شود.
بعد از آن کرباسی بار دیگر از معضلات عمده فعالان اقتصادی در حوزه مبادلات بانکی به دلیل تحریم‌ها گفت و تأکید کرد که باید کارگروه بانکی تشکیل شود و مشکلات فعالان اقتصادی در حوزه بانک بررسی شود تا درنهایت آنها در تجارت با اتحادیه اوراسیا دچار مشکل نشوند.
بار دیگر میرزاخانی نماینده وزارت نیرو تاکید کرد که مطالبه حل مشکل بانکی باید خواست ملی همه ما باشد. ما در حال تحریم هستیم؛ برای همین بانک مرکزی پیشنهاد داده تا معاملات مالی با روش‌های متعدد چون تهاتر کالا به کالا و استفاده از ارز ملی کشورها انجام شود.
او همچنین به پیشنهاد جدیدی اشاره کرد و آن اینکه با توجه به تضعیف کارایی بانک مرکزی در شرایط تحریم به نظر می‌رسد نهادهایی ایجاد شود تا در سطح بین‌المللی ارتباط مالی-بانکی تسریع شود.
حل مشکل روادید تجار در دستور کار وزارت خارجه
کوروش جعفری، نماینده وزارت امور خارجه در این نشست درباره تسهیل در رفت‌وآمد تجار و صدور به موقع روادید برای این افراد گفت.
او گفت که ما در این زمینه برای اخذ ویزا با چند کشور مشکلاتی داریم ولی تلاش می‌کنیم که این مشکلات برطرف شود؛ حل مشکلات ویزای تجار با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در دستور کار وزارت خارجه است؛ و ما باید تلاش کنیم خود را برای استفاده از این فرصت آماده کنیم تا در آینده دچار مشکل نشویم. وزارت خارجه هم از طریق دیپلماسی سیاسی و گفت‌وگو سعی می‌کند بسترها را هموار کند.
تفاهم برای استاندارد
قبل از اینکه تقی تقی‌پور، نماینده سازمان استاندارد سخن بگوید، کرباسی از مشکلات تجار در حوزه استاندارد، معیارهای آن و عدم تطابق این معیارهای با استاندارد کشورهای مبدأ و گاه سخت‌گیری بیش از حد در ایران گفت. بعد از آن تقی‌پور گفت که شناسایی استاندارد کالاها کاری چالش‌برانگیز و زمان‌بر است. اما او برای تسهیل تجارت به راه میانی اشاره کرد و آن اینکه شرکت‌های بازرسی حوزه استاندارد کشورهای مبدأ را در کشور بپذیریم تا اینکه شرکت‌ها در حوزه بازرسی استانداردها واسطه باشند. باید در زمینه استاندارد تعامل شود و به مسیر توافقی پیش روند.
به گفته تقی‌پور ایران به اتحادیه اوراسیا این پیشنهاد را داده است ولی هنوز به این پیشنهاد ایران طرف اوراسیایی پاسخی نداده است.
او پیشنهاد داد که اگر درخواست‌ها از طرف تجار در حوزه استاندارد منسجم و منظم باشد آنها می‌توانند سریع‌تر به این مطالبات پاسخ دهند.
تقی‌پور گفت: ما با برخی از این کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا یا دیگر کشورهای شریک تجار خود یادداشت تفاهم استاندارد داریم ولی این تفاهم جزء به‌جزء نیست. مثلاً با کشور روسیه و قزاقستان تفاهم استاندارد داریم یا در تفاهم گروه کالایی با ترکیه و عراق پیشرفت زیادی داشته‌ایم.
او تصریح کرد اما از آنجا که ایران عضو مجامع بین‌المللی اقتصادی نیست یا به دلیل تحریم‌ها نتوانسته عضویت خود را تمدید کند در عمل با مشکلاتی در حوزه تجارت روبرو شده است.
بعد از آن کرباسی پیشنهاد داد شرکت‌هایی که در ایران در حوزه تعیین استاندارد کالاها شعبه دارند شناسایی شود و مشکلات آنها برطرف شود تا همکاری‌ها در چارچوب درستی پیش برود. نفر بعدی الهام حاج‌کریمی، نماینده سازمان توسعه تجارت بود که درباره تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا گفت:
80 درصد تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در حوزه محصولات کشاورزی است و صنعت رتبه بعدی را در این همکاری دارد.
حاج‌کریمی از تشکیل کارگروه‌های مشترک، کارگروه تجارت و کمیته‌های فرعی در حوزه گمرک، استاندارد و بانک گفت و پاسخ کرباسی این بود که ما باید با اولویت‌بندی کارها را پیش ببریم تا در آینده دچار مشکل نشویم؛ اما هر چه سریع‌تر باید کارگروه‌ها تشکیل شود. کرباسی با اشاره به اینکه ما متأسفانه دچار خودتحریمی هستیم تاکید کرد: خارج از چارچوب موافقتنامه باید کارگروه فرعی تشکیل شود تا ظرفیت‌ها و موانع و مشکلات کار با اتحادیه اوراسیا بررسی شود تا در عمل دچار مشکل نشویم.
بعد از آن حسین کاخکی، نماینده گمرک از تبادل اطلاعات در حوزه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا گفت تا فعالان اقتصادی مجاز بتوانند با اطلاع و آگاهی بیشتری با این کشورها کار کنند. کاخکی همکاری متقابل را نیازمند مکاتبه از طریق کانال‌های دیپلماتیک دانسته و گفت که باید کارگروهی با حضور وزارت خارجه تشکیل داد و در این کارگروه درباره مسائل بانکی گمرکی، استاندارد و شناخت بازارهای هدف گفت‌وگو شود تا درنهایت حضور در این اتحادیه به نفع اقتصاد ایران بشود.
بعد از آن کرباسی بار دیگر تأکید کرد که از هرگونه اقدام جزیره‌ای پرهیز شود؛ اتاق ایران آمادگی دارد برای یکپارچه شدن درخواست‌ها نشست‌هایی را برگزار کند تا درنهایت این نشست‌ها به هم‌افزایی بیشتر کمک کند.
فرصتی تاریخی برای ایران
بعد از آن امیر عابدی، رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان از اهمیت این موافقتنامه گفت و عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا را فرصتی تاریخی برای ایران خواند تا بتواند آرایش اقتصادی خود را ترمیم کند. او تاکید کرد که در حوزه استاندارد ما نباید بیشتر از حد معمول سخت‌گیری کنیم.
جلیل جلایی‌فر، عضو هیات‌مدیره اتاق مشترک ایران و روسیه هم از افق گشایی و واقع‌گرایی در اقتصاد گفت. او تأکید کرد که سازمان استاندارد در بررسی استاندارد کالا جایگاه ملی اقتصاد ایران در بازارهای جهانی را در نظر بگیرند و باید مراقب باشد که برند ایرانی در بازارهای اتحادیه اوراسیا لطمه نبیند. او گفت: استاندارد را نباید اینقدر پایین بیاورند که اصالت کالا و برند ایرانی لطمه ببیند. جلایی‌فر همچنین به تشکیل کارگروه مشترک، کارگروه کالا، کارگروه گواهی مبدأ و کارگروه تجارت کالا اشاره دارد. بعد از آن احمدی دلیری، نایب‌رییس اتاق ارومیه درباره حمل‌ونقل به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا به خصوص ارمنستان و قرقیزستان و نامناسب بودن سیستم حمل‌ونقل زمینی و هوایی به این کشورها گفت. قرار است نشست کمیته اتاق‌های بازرگانی اوراسیا هر دو هفته یک‌بار در اتاق ایران با حضور نمایندگان سازمان‌ها و وزارتخانههای مرتبط و اتاق‌های مشترک برگزار شود.
