گروه بورس|محمد امین خدابخش|
امروز بازار سهام شاهد یک اتفاق مهم خواهد بود. در این روز قرار است جلسه نهایی پذیرش شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) در بورس تهران برگزار شود. در این نشست که با حضور مسوولان سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برگزار می‌شود، مدیران شستا به سوالات و نکات مدنظر اعضای هیات پذیرش پاسخ می‌دهند. نشست یاد شده پس از آن آنجام می‌شود که در بررسی‌های انجام شده میان مسوولان سازمان بورس و ابرهلدینگ شستا مقدمات ورود این شرکت به بازار سهام انجام شده و مراحل نخست ارزیابی‌ها با موفقیت به ثمر رسیده است.
بر اساس آنچه که مدیرعامل «شستا» به یکی از خبرگزاری‌ها گفته است: با توجه به تاکیدات ویژه ریاست‌جمهوری و پیگیری‌های وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و البته همکاری سازمان بورس و بورس تهران، به زودی بازار سرمایه شاهد عرضه سهام این مجموعه بزرگ اقتصادی خواهد بود.
پس از پذیرش فرآیند عرضه شرکت وارد مرحله عملیاتی خواهد شد. در صورتی که این جلسه به ثمر برسد گام بعدی برای ورود «شستا» به بورس، درج نماد شرکت بر روی یکی از تابلوهای معاملاتی خواهد بود.
عرضه‌های اولیه همواره یکی از پرطرفدار‌ترین انواع معاملات در بازار سهام هستند. در این عرضه‌ها، سهام یک شرکت برای اولین‌بار در معرض عرضه و تقاضای عموم قرار می‌گیرد و از این طریق هم بهای واقعی سهام یک شرکت مشخص می‌شود هم به سریع‌ترین شکل ممکن مبلغ حاصل از فروش سهام بین خریدار و فروشنده دست به دست می‌شود. از این رو عرضه‌های اولیه که در بازارهای خارجی به
IPO) Initial public offering) معروف هستند دربیشتر مواقع مورد استقبال خریداران اعم از حقیقی و حقوقی قرار می‌گیرند.
دلیل این استقبال، ریسک اندک و سود مورد انتظار سریع الوصولی است که تقاضا‌کنندگان با شرکت در عرضه‌های اولیه به دست می‌آورند. با توجه به منافعی که عرضه‌کنندگان سهام از این راهکار به دست می‌آورند، عرضه‌های اولیه در دنیای امروز به یک معامله برد برد بدل شده‌اند که به وسیله آن هم منابع مورد نیاز ناشر سهام با تقبل کمترین هزینه تامین می‌شود و هم خریداران را به آسان‌ترین شکل ممکن به سود میرسانند. در ایران نیز عرضه‌های اولیه از سابقه تقریبا خوبی برخوردارند. هرساله تعداد بسیاری از شرکت‌ها برای ورود به بازار سرمایه اقدام می‌کنند و از این معبر هم به آسان‌ترین شکل تامین مالی می‌کنند و هم با جذابیتی که دارند بر میزان کدهای معاملاتی حاضر در بازار سرمایه می‌افزایند. فقط در دو سال گذشته میزان کدهای معاملاتی شرکت‌کننده از حدود 120 هزار کد به حدود 900 هزار کد معاملاتی رسیده است. همین یک مقایسه ساده نشان از وسعت استقبال از عرضه‌های اولیه در بازار سهام کشور دارد. در سال جاری و پس از آنکه شاخص‌های بازار سهام رشدی یک دست داشتند و تقریبا همه نمادهای بازار با رونق معاملات رو به رو شدند جریان عرضه‌های اولیه در بورس و فرابورس شدت گرفت. همین امر سبب شد تا مهرماه سال جاری شاهد شروع معاملات نام‌های جدیدی همچون «تاصیکو»، «جم‌پیلن»، «دتوزیع»، «بجهرم»و... باشیم. به‌طور تقریبی می‌توان گفت که تمامی این عرضه‌ها تا به این جای کار، سود خوبی نصیب سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند و اگر از نام برخی نمادها صرف نظر کنیم، کارنامه بازار سهام در عرضه‌های سال 98 تاکنون موفق بوده است.
تغییر مقیاس بازار با ورود «شستا» و شرکت‌های تابعه
اما از چند و چون عرضه‌های اولیه در سال‌های اخیر که بگذریم، از میانه تابستان سال جاری احتمالاتی مطرح شد که حکایت از تغییر جریان عرضه‌ها و ورود آنها به فصلی جدید داشت. خبرهای درج شده بر روی تارنمای خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های بورسی حکایت از آن داشت که بزرگ‌ترین هلدینگ کشور به همراه تعداد زیادی از شرکت‌های زیر مجموعه قرار است پا به چرخه معاملات بازار سهام بگذارد. همین امر سبب شد گمانه زنی‌ها از ابعاد عرضه احتمالی شدت یابد و بسیاری از چند و چون عرضه یاد شده بپرسند. بنا برآنچه که در مصاحبه‌های انجام‌شده با مقامات شرکت بورس و مدیران عامل شرکت‌ها مطرح شده است، بررسی‌ها از ورود شستا به همراه جمعی از شرکت‌های تابعه حکایت دارد که انتظار می‌رود میزان آنها به 28 شرکت نیز برسد. اما حتی از شرکت‌های تابعه که بگذریم ورود خود شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به تنهایی ابعاد بازار سهام را تغییر خواهد داد. در بررسی عرضه شستا باید به خاطر داشت که این شرکت بزرگ‌ترین شرکت سرمایه‌گذاری در ایران است و تعداد زیر مجموعه‌های مدیریتی آن به 178 شرکت می‌رسد. مطابق با آنچه که در تارنمای این شرکت درج شده است، سود خالص شرکت در آخرین سال مالی از 3هزار و 500 میلیارد تومان فراتر می‌رود. به عبارتی دیگر اگر بخواهیم ارزیابی بهتری از اندازه شرکت داشته باشیم باید بگوییم که بورس«هزار و 238هزار میلیارد تومانی» تهران با عرضه «شستا» میزبان شرکتی خواهد بود که فقط در آخرین سال مالی خود بیش از 32 هزار میلیارد تومان سود عملیاتی ساخته است. این در حالی است که در حال حاضر چنین رقمی برای بزرگ‌ترین شرکت مورد معامله در بورس یعنی «فارس» 9 هزار و 900 میلیارد تومان است.
افزایش شفافیت با ورود «شستا» به بورس
اما از اعداد و ارقام که بگذریم ورود «شستا» به بورس، شفافیت را در بخش بزرگی از اقتصاد کشور ارتقای می‌دهد. در صورتی که سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی بورسی شود، تمامی شرکت‌های آن به موجب قوانین بازار سرمایه باید اطلاعات مالی خود را بر روی تارنمای کدال افشا کنند. انتظار می‌رود که چنین امری به ارتقای شفافیت شرکت‌های دولتی و اصلاح ساختار بسیاری از شرکت‌ها منتهی شود. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر آشکار می‌شود که دریابیم «شستا» تامین‌کننده حقوق مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی در ایران است. به عبارتی دیگر عرضه «شستا» در بورس اطلاعات تمامی زیر مجموعه‌های آن را در اختیار عموم قرار خواهد داد که گامی رو به جلو در افزایش شفافیت اقتصاد کل کشور محسوب می‌شود.
افزایش منابع سرمایه‌گذاری پس از عرضه
در صورتی که فرایند عرضه خود «شستا» و شرکت‌های زیر مجموعه سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با موفقیت انجام شود انتظار می‌رود طی مدت زمانی کوتاه، مبالغ حاصل از فروش شرکت در اختیار شرکت مادر قرار گیرد. چنین رخدادی بدون شک نقدینگی «شستا» را افزایش خواهد داد و بر منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری خواهد افزود. حصول چنین امری در شرایطی که انتظار می‌رود بودجه عمرانی در بسیاری از زمینه‌ها محقق نشود مسلما گامی رو به جلو برای کاهش آثار تحریم‌هاست.
تغییر ابعاد بازار بدهی
بر اساس این گزارش، چنانچه از جوانب ورود «شستا» به بورس بگذریم، عرضه احتمالی شرکت، اثری قابل توجه بر بازار بدهی خواهد داشت. از آنجا که با ورود سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به بازار سهام این شرکت می‌تواند با توثیق سهام خود در شرکت‌های زیر مجموعه به تامین مالی از بازار بدهی اقدام کند. انتظار می‌رود که بورسی شدن این ابرهلدینگ به دگرگونی حجم بازار بدهی بینجامد چرا که در نهایت «شستا» برای تامین بخشی منابع مالی مورد نیاز خود ناگزیر به انتشار اوراق مالی نیز خواهد شد.
باید به خاطر داشت که ورود سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به بازار سهام حتی اگر به سرعت تمامی این مزایا را برای شرکت و اقتصاد ایران به همراه نداشته باشد، بدون شک ابعاد و مقیاس بازار سرمایه را تغییر خواهد داد و اتفاقی تاریخی در طول عمر بازار یاد شده خواهد بود.
