گروه اقتصاد کلان|
تعاونی‌ها بنگاه‌های مردم‌محور هستند که برای تحقق نیازها و آرزوهای مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضا توسط اعضای آن نظارت و اداره می‌شوند. تعاونی‌ها با قاعده «یک عضو، یک رأی» و به صورت دموکراتیک اداره می‌شوند.
اعضا هم بدون توجه به میزان سرمایه‌ای که در شرکت تعاونی سرمایه‌گذاری می‌کنند، حق رای برابر دارند. تعاونی‌ها در سرتاسر جهان با برقراری برابری و عدالت اجتماعی به مردم این امکان را می‌دهند تا برای ایجاد بنگاه‌های اقتصادی پایدار که ایجاد مشاغل طولانی‌مدت و رفاه می‌کنند، با یکدیگر همکاری کنند.
به گزارش تعادل، مطابق گزارش جهانی اشتغال و تعاونی‌ها که با حمایت مالی اتحادیه بین‌المللی تعاون در سال 2017 تهیه و منتشر شده، در دنیا حدود 3 میلیون تعاونی با حدود 1.2 میلیارد عضو تعاونی در جهان وجود دارد که در بیش از 150 کشور در سراسر مناطق جهان توزیع شده‌اند و حدود 10 ٪ از جمعیت شاغل جهان در این تعاونی‌ها اشتغال دارند. سهم قابل توجهی از تعاونی‌ها، حدود 2 میلیون تعاونی با بیش از 235 میلیون نفر شاغل مربوط به منطقه آسیا است.
آنگونه که مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار گزارش داده است همچنین در سال 2017 ششمین گزارش رصد تعاونی‌های جهان توسط اتحادیه بین‌المللی تعاون
(World cooperative monitor) و موسسه تحقیقاتی اروپا در زمینه تعاون و شرکت‌های اجتماعی تهیه و منتشر شد. این گزارش در مورد بزرگ‌ترین سازمان‌های تعاونی و متقابل جهان تهیه شده است و بر اساس داده‌های مالی سال 2015، 300 تعاونی برتر را رتبه‌بندی می‌کند. مانیتور تعاونی جهانی 2017 داده‌ها را برای 2379 سازمان از 8 بخش فعالیت جمع‌آوری کرد که 1436 مورد از آنها گردش مالی بیش از 100 میلیون دلار داشت. 300 تعاونی برتر، گردش مالی کل 2164 میلیارد دلار گزارش کرد‌ه‌اند. 300 تعاونی برتر جهان در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند: بیمه (41 درصد)، کشاورزی (30 درصد)، تجارت عمده‌فروشی و خرده‌فروشی (19 درصد)، خدمات بانکی و مالی (6 درصد)، صنعت و آب و برق (1 درصد)، بهداشت، آموزش و مراقبت اجتماعی (1 درصد) و سایر خدمات (1درصد) .
تعاونی‌های تشکیل و ثبت شده ایران
بر اساس آمار اخذ شده از سامانه جامع آمارهای ثبتی تعاون، تعداد شرکت‌های تعاونی تشکیل و ثبت شده تا نیمه مرداد ماه 1398، معادل 217 هزار و 138 واحد است که از این تعداد 93 هزار و 306 تعاونی (43 درصد) فعال هستند. در بین شرکت‌های تعاونی فعال نیز به ترتیب 74.7 درصد و 25.3 درصد از تعاونی‌ها در حال بهره‌برداری و در دست اجرا هستند.
در شرکت‌های تعاونی فعال، تعاونی‌های دارای فعالیت اقتصادی «کشاورزی و شکار و جنگلداری» و «صنعت» با 25.5 درصد و 22.5 درصد بیشترین سهم را داشته‌اند. در شرکت‌های تعاونی فعال، متوسط تعداد اعضا و اشتغال ایجاد شده به ترتیب حدود 618 نفر و 19 نفر است و متوسط سرمایه 1719 میلیون ریال محاسبه شده است.
اتحادیه‌های تعاونی تشکیل و ثبت شده
بر اساس گزارشات اخذ شده از سامانه جامع آمارهای ثبتی تعاون تا نیمه مرداد ماه سال 1398، معادل 1228 اتحادیه تعاونی تشکیل و ثبت شده در کشور وجود دارد که از این تعداد 601 اتحادیه (48.9 درصد) فعال است و اتحادیه‌های با فعالیت «سایر فعالیت‌های خدمات عمومی و اجتماعی» با 75.4 درصد بیشترین سهم را در اتحادیه‌های فعال دارند.
تعاونی‌های تشکیل و ثبت شده زنان
گزارشات اخذ شده از سامانه جامع آمارهای ثبتی تعاون در خصوص شرکت‌های تعاونی زنان نشان می‌دهد که از تعداد 23 هزار و 357 واحد تعاونی بانوان تشکیل و ثبت شده10 هزار و 228 (43.8 درصد) تعاونی فعال است که در تعاونی‌های فعال بانوان نیز به ترتیب 65.6 درصد و 34.4 درصد از تعاونی‌ها در حال بهره‌برداری و در دست اجرا است. تعداد قابل توجهی از تعاونی‌های فعال زنان (44.5 درصد)، دارای فعالیت صنعت هستند، در حالی که در کل تعاونی‌های فعال، سهم تعاونی‌های دارای فعالیت صنعت حدود 25.5 درصد است. در مرتبه بعدی نیز تعاونی‌های فعال زنان دارای فعالیت «کشاورزی و شکار و جنگلداری» با 20 درصد بیشترین سهم را نسبت به سایر فعالیت‌ها به خود اختصاص داده است. در شرکت‌های تعاونی فعال زنان، متوسط تعداد اعضا و اشتغال ایجاد شده حدود 12 نفر است و متوسط سرمایه 445 میلیون ریال است.
سهم زنان در مدیریت تعاونی‌ها
از بین 170 هزار و 750 هزار مدیرعامل تعاونی‌های ثبت و تشکیل شده 155 هزار و 86 نفر به مردان (90.07 درصد) و 15 هزار و 664 نفر (9.2 درصد) به زنان اختصاص دارد. در تعاونی‌های فعال نیز سهم مردان و زنان به ترتیب 88.3 درصد و 11.7 درصد است. همچنین سهم مدیرعاملی زنان در تعاونی‌های در حال بهره‌برداری 10.5 درصد است.
انتظار می‌رود سهم مدیران زن در تعاونی‌های بانوان که حداقل 70 درصد اعضای آنها زن است، بیشتر باشد. از بین 23 هزار و 357 تعاونی بانوان ثبت شده، 31 درصد آنها توسط زنان مدیریت می‌شود. سهم مدیریتی زنان در تعاونی‌های فعال بانوان نیز 41.3 درصد است.
تعاونی‌های دانش‌بنیان
تعاونی‌های دانش‌بنیان به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به‌ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط تشکیل شده‌اند.
آخرین آمار تعاونی‌های دانش‌بنیان بر مبنای آمار تجمعی تا نیمه مرداد ماه سال 1398 نشان می‌دهد، از تعداد 217 تعاونی دانش‌بنیان ثبت شده در سامانه جامع آمارهای ثبتی تعاون، 203 تعاونی فعال است به نحوی که 110 تعاونی در حال بهره‌برداری و 93 تعاونی در دست اجراست 14 تعاونی نیز غیر‌فعال گزارش شده است. میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال تعاونی‌های دانش بنیان ثبت شده نیز به ترتیب 169 هزار و 701 میلیون ریال و 2585 نفر است. بیشترین تعاونی‌های فعال دانش‌بنیان نیز به بخش صنعت با حدود 41 درصد اختصاص دارد و در مراتب بعدی بخش‌های «مستغلات اجاره و فعالیت‌های کسب و کار» با 27.1 درصد و «کشاورزی و شکار و جنگلداری» با 14.8 درصد قرار دارند.
متوسط اعضا و متوسط شاغلین تعاونی‌های فعال دانش‌بنیان در کشور 13 نفر و متوسط سرمایه‌گذاری نیز 836 میلیون ریال است
تعاونی‌های سهام عدالت
با توجه به آمار ثبتی و بروز شده سازمان خصوصی‌سازی تعداد تعاونی‌های فعال سهام عدالت در کل کشور 342 مورد با تعداد اعضای 49 میلیون و 226 هزار و 193 نفر اس. استان‌های تهران، خراسان رضوی و فارس به ترتیب دارای بیشترین عضو و استان‌های سمنان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد دارای کمترین عضو هستند.
