رضا پدیدار|
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران|
شرایطی که در حال حاضر برای اینستکس وجود دارد تنها 4 فعالیت مواد غذایی، محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی را دربرمی‌گیرد. یعنی تنها فعالیت‌های مربوط به دارو، کشاورزی و مواد پایه به صورت مبادله انجام می‌شود. در روشی که در اینستکس دیده شده، این سازوکار، یک پایگاه تهاتری است که محاسبات مالی را در این حساب نگه می‌دارند. کسانی که از ایران کالا به کشورهای اتحادیه صادر می‌کنند، معادل ارزی صادراتشان در این حساب نگهداری می‌شود. همین شرکتی که صادر کرده، می‌تواند از حساب اینستکس معادل صادراتش از کشورهای اروپایی کالا بخرد و پولش را از محل همان صادراتی که از ایران انجام شده و در اینستکس بوده، بپردازد. در مقابلش اگر بخواهیم کالایی را اول و قبل از صادرات وارد کنیم به این صورت است که باز هم تهاتر انجام می‌شود. چون حساب اینستکس، یک حساب جمعی- خرجی است نه حساب فردی، لذا آن واردکننده با اجازه مقامات و مسوولان در داخل کشور، فرض کنید مواد اولیه دارو و نهاده‌های کشاورزی و دامی وارد می‌کند، در حقیقت این شرکت به اینستکس بدهکار می‌شود. در مقابلش معادل ریالی پول را به شرکتی می‌دهد که می‌خواهد از ایران به کشورهای اروپایی صادرات انجام دهد. به این ترتیب در این شکل تهاتر ریالی ارزی انجام می‌دهد. اروپا هم از آن سمت تهاتر ارزی انجام می‌دهد. اما آن چیزی که در فاز اول دیده شده، شامل 4 اقلام بشردوستانه است. فاز دوم که برای اینستکس در نظر گرفته‌اند، سایر مبادلات است که در اولویت بعد از این 4 محصول، نفت خام و فرآورده‌های نفتی را شامل می‌شود. در فاز بعدی محصولات پتروشیمی وارد سیستم خواهند شد. اما متاسفانه به دلیل اینکه هنوز فاز اول عملیاتی نشده است، لذا نمی‌توان هیچ گونه حسابی روی مبادلات نفت خام با اتحادیه اروپا و فرآورده‌های نفتی، مشتقات و محصولات پتروشیمی در نظر گرفت. طی این مدت، شرکت‌های پتروشیمی با اتاق مکاتبات زیادی داشته‌اند که در چه شرایطی می‌توانند از اینستکس استفاده کنند که ما هم پاسخ داده‌ایم، فعلا سازو کاری در اختیار نداریم و در اولویت نیستند. تا پول نفت هم وارد اینستکس نشود، عملا سازوکار خود را نخواهد داشت.
