کمیجانی: کاهش چالش‌های ارزی با مقررات‌گذاری در حوزه تراکنش‌ها
گروه بانک و بیمه| احسان شمشیری|
هشتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با حضور عبدالناصر همتی، اکبر کمیجانی و بسیاری از کارشناسان نظام بانکی در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد. رییس کل بانک مرکزی در پیام خود به این همایش، به 4 خبر و تحول برای نظام پرداخت بانکی اشاره کرد و گفت: برداشت مستقیم در بانک‌ها، به جمع‌آوری وجوه فعالان کسب وکارها و استارت‌آپ‌ها کمک می‌کند و دغدغه جمع‌آوری وجوه ناشی از کسب و کار وجود نخواهد داشت، سیاستنامه رمز ارزها به زودی نهایی می‌شود، تبدیل کارت‌های بانکی مغناطیسی به کارت‌های بانکی هوشمند به امنیت بیشتر کمک خواهد کرد و ایجاد پلت فرم برای بلاک چین‌ها به همکاری شرکت‌های فناوری منجر خواهد شد
به گزارش «تعادل»، همچنین اکبر کمیجانی، قائم‌مقام بانک مرکزی به تحولات و کنترل‌های نظارتی و محدودیت‌های صورت گرفته در نظام پرداخت و اثر آن بر فضای اقتصاد و کاهش سفته بازی در بازار ارز اشاره کرد و سایر سخنرانان نیز به تحولات فناوری و نظام پرداخت و همچنین موضوعات مرتبط با بلاک چین و تقویت امنیت در نظام پرداخت اشاره کردند.
عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی که به دلیل سفر به سوریه و همراهی با معاون اول رییس‌جمهور، در پیامی به هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، اقدامات جدید در حوزه بانکداری الکترونیک را تشریح کرده است اعلام کرد: برداشت مستقیم در حال حاضر در اغلب بانک‌ها عملیاتی شده و سامانه‌های پرداخت و تسویه از اقدامات مهم سیستم بانکی کشور است که در دو بُعد به بانک مرکزی کمک خواهد کرد
همتی با اشاره به کمک این سامانه‌های پرداخت و تسویه در گام اول به توان نظارتی بانک مرکزی افزود: بحران ارزی که تا اواسط سال در کشور رخ داد و همزمان با تحریم‌های غرب، مشکلاتی را ایجاد کرده از طریق نظارت بر سازوکارهای نظام پرداخت و تراکنش‌ها، کنترل شده و با اصلاح ابزار‌ها و تراکنش‌های پرداخت، آرامش نسبی را در بازار ارز حاکم کرد.
رییس کل بانک مرکزی بخش دوم کمک سامانه‌های پرداخت و تسویه به نظام بانکی را کمک به توسعه کسب و کارهای ارزیابی و گفت: روزانه ۲۰۰ میلیون تقاضای دریافت و پرداخت در این سیستم وارد می‌شود که می‌تواند به تقویت کسب و کارهای نوین و فناوری‌ها و کسب وکارها و مبادلات بانکی و کالاها و خدمات، کمک کند.
رییس شورای پول و اعتبار با بیان اینکه بانک مرکزی با توجه به مقام نظارتی خود به این جمع‌بندی رسیده که آزادی عمل بیشتری را به فین تک‌ها و مجموعه‌هایی که در زمینه توسعه فناوری و کسب و کار دارند اعطا کند و بانک مرکزی بیشتر به حیطه نظارتی خود بپردازد.
برداشت مستقیم
همتی در ادامه به بیان خبرهایی که ابتدای هفته نوید اعلام آن را داده بود پرداخت و ادامه داد: یکی از اتفاقات مهم برداشت مستقیم است که الان در اغلب بانک‌ها عملیاتی شده و از این ابزار می‌توانیم به عنوان ابزار و بستر مهم برای استارت آپ‌ها استفاده کنیم که البته این سیستم می‌تواند دغدغه فعالان این حوزه برای جمع‌آوری وجوه حاصل از کسب و کارشان را رفع کند. یکی از اتفاقاتی که می‌تواند تاثیر مهمی بر در توسعه کسب و کارها داشته باشد، خدمات برداشت مستقیم است و این در اغلب بانک‌های کشور عملیاتی شده و می‌توانیم آن را به عنوان یک ابزار و بستر مهم در توسعه کسب و کارهای نوپا یا همان استارت‌آپ‌ها به کار بگیریم. با راه‌اندازی و استفاده از این سیستم توسط کاربران و کسانی که درصدد توسعه کسب و کارهای خود هستند، دغدغه‌های این فعالان از نظر جمع‌آوری وجوه از بین خواهد رفت.در واقع دغدغه جمع‌آوری وجوه ناشی از کسب و کار دیگر وجود نخواهد داشت.
رمز ارزها
رییس کل بانک مرکزی خبر دوم مهم در حوزه بانکداری الکترونیک را تدوین سیاست‌های رمز ارزها اعلام کرد و گفت: سیاستنامه رمز ارزها روز قبل روی سایت بانک مرکزی قرار گرفت و بناست بعد از جمع‌بندی نظرات در این همایش، از سوی بانک مرکزی نهایی شود. ما منتظر خواهیم بود تا صاحب نظران و صاحبان فن در این زمینه به ارایه پیشنهادهای خود بپردازند.
تبدیل کارت‌های مغناطیسی به هوشمند
رییس کل بانک مرکزی سومین اتفاق مهم در حوزه نظام‌های پرداخت را مهاجرت کارت‌های بانکی مغناطیسی به کارت‌های بانکی هوشمند عنوان کرد و گفت: این کارت‌ها علاوه بر ارتقای سطح امنیت، امکان پرداخت همراه امن را در جامعه فراهم می‌کنند که این موضوع تحول مهمی است و به تدریج مسیر برای انتقال از کارت‌های مغناطیسی به کارت های هوشمند باز می‌شود. خوشبختانه در داخل کشور این تکنولوژی بومی‌سازی شده که تحولات خوبی را در عرصه تجارت فراهم خواهد کرد. این پلت فرمی که ایجاد شده در واقع به کاربران کسب و کارها، بانک‌ها و تمامی کسانی قصد دارند در این زمینه فعالیت کنند، اجازه می‌دهد محصولات مبتنی بر زنجیره بلوک خود را توسعه دهند.
وی خاطرنشان کرد: این اقدامات و نتایج در مجموعه فناوری اطلاعات بانک مرکزی با همراهی، همفکری و کمک شرکت‌هایی که با بانک مرکزی تعامل دارند به دست آمده و امیدواریم بستر خوبی برای توسعه بانکداری الکترونیک به ویژه کسب و کارهای نو پا، فین‌تک‌ها و استارت‌آپ‌ها فراهم شود.
کاهش چالش‌های ارزی با مقررات‌گذاری در حوزه تراکنش‌ها
همچنین اکبر کمیجانی، قائم‌مقام بانک مرکزی در هشتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت گفت: به نظر می‌رسد تدوین و تصویب مقررات جدید در حوزه تراکنش‌های بانکی به عنوان بخشی از راه‌حل در چالش‌های ارزی و سفته‌بازی موفق بوده است.
کمیجانی با بیان اینکه سیاستگذاری پولی چند روند فناورانه را که در آینده نظام پولی و بانکی ما را تحت تاثیر خواهد داد، مورد بررسی قرار می‌دهد، افزود: فناوری‌های نوین موجب دگردیسی روند موجود در حوزه پولی و بانکی شده است.
وی اعلام کرد: تدوین چارچوب و سیاست‌ها در سال جاری از سوی بانک مرکزی با شتاب بیشتری ادامه یافت به‌طوری که می‌توان به انتشار پیش‌نویس سیاستنامه بانک مرکزی در خصوص رمز ارزها، هویت سنجی در پرداخت‌های غیر حضوری از طریق شماره تلفن همراه و کدملی، تدوین استانداردهای جدید EMV، توسعه محصولات با فناوری‌های بلاک چین و سامانه «سپند» اشاره کرد.
وی با تاکید بر اینکه دور روند بلاک چین و فین تک توانسته مواضع روشن و شفافی در حوزه پولی و بانکی ایجاد کند، ادامه داد: فین تک‌ها ارایه خدمات به مشتری نهایی را از انحصار خارج کرده و با استفاده از خدمات پایه، محصولاتی را به صورت سفارشی شده در اختیار مشتریان قرار می‌دهد.
کمیجانی با بیان اینکه زنجیره بلاک چین نیز با ایجاد دفاتر توزیع یافته نیاز به نهاد واسط را از میان برده است، تصریح کرد: به دیگر سخن، بلاک چین ماهیت و شیوه دفترداری را در هسته نظام‌های پولی و بانکی هدف گرفته و ارتباط با مشتریان را متاثر می‌سازد.
شفافیت پولی و بانکی با بلاک چین و فین تک
وی گفت: در کنار دو فناوری بلاک چین و فین تک بهبود فضای کسب و کار رخ داده و فضای پولی و بانکی سطوح بالاتری از شفافیت و استحکام مالی را الزام‌آور می‌کند. کمیجانی با بیان اینکه در چند سال گذشته و پس از بحران مالی ۲۰۰۸ که به سختگیرانه‌تر شدن مقررات در حوزه مالی منجر شد، خاطرنشان کرد: فضای عمومی با توجه به تراز بانک‌ها نیاز به نظارت را بیش از پیش هویدا کرد و از طرف دیگر نوسانات قیمتی در بازارهایی از جمله مسکن، ارز و... و همچنین ورود تقاضاهای سفته بازانه در کنار قوانینی همچون پولشویی نیاز به این فناوری‌ها را اجتناب ناپذیر کرده است.
وی با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد تدوین و تصویب مقررات جدید در حوزه تراکنش‌های بانکی به عنوان بخشی از راه‌حل در چالش‌های ارزی و سفته بازی موفق بوده است، گفت: از این رو تسری به سایر حوزه‌ها اجتناب ناپذیر خواهد بود و به این ترتیب شاهد اثرگذاری بر محیط مالی و پولی کشور به این واسطه هستیم.
کمیجانی با بیان اینکه باید نیرویی مد نظر قرار بگیرد، که با توجه به وضعیت کنونی نظارت بهتر و موثرتر را مطالبه کند تا ایجاد تعادل رخ دهد اظهار داشت: اگر این نیرو برای ایجاد تعادل وجود نداشته باشد شاهد هرج و مرج‌های بسیار خواهد بود که در نتیجه آن افزایش هزینه‌ها و کاهش بهره وری رخ خواهد داد.خوشبختانه فناوری در حوزه رفع عدم تعادل‌ها، راه‌حل ارایه کرده و همان‌طور که فین تک‌ها رشد می‌کنند، مقررات نیز ظاهر شده و فناوری نظارتی هم شکل می‌گیرد.
وی با بیان اینکه اگر پدیده غیر قابل نظارت در حوزه پولی و مالی به وجود بیاید بلاک چین به عنوان زیرساخت مناسب مشکل را حل می‌کند، گفت: مقام ناظر باید باور کند که فناوری، معضل نبوده بلکه بخشی از راه‌حل است. به‌طور سنتی در ایران و در جهان مسوولان در برابر تکنولوژی مقاومت طبیعی دارند. برای نیل به اهداف فوق باید ابتدا مقام ناظر چارچوب‌ها و سیاست‌های روشنی برای آن مشخص و تدوین کند که باید در این مرحله از بیان جزییات خودداری شود و به اصول بنیادی پرداخته شود.
عملکرد نظام بانکی و اقتصاد جهانی بر اساس اعتماد
همچنین در ابتدای مراسم دبیر هشتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت اعلام کرد: امروزه عملکرد نظام بانکی و اقتصاد جهانی بر اساس اعتمادی که به واسطه‌هایی نظیر بانک‌ها و دولت‌ها داریم، شکل می‌گیرد.
علی دیواندری گفت: یکی از کاربردهای متداول این فناوری نوین، گسترش ارزهای مبتنی بر بلاک‌چین است که تحت عنوان رمزارزها شناخته می‌شوند. با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد این نوع از ارزها، همانند غیرمتمرکز بودن، پایین بودن هزینه‌های انتقال، سرعت بالا در انتقالات بین‌المللی و فرامرزی، در همایش امسال، محورهای مهمی همچون انواع رمزارزها، چارچوب‌ها و محیط‌های قانونی و مقرراتی، مسائل فقهی رمزارزها و کاربری رمزارزهای ملی، منطقه‌ای و جهانی مورد بررسی و تبادل نظر کارشناسان و متخصصان این حوزه قرار خواهد گرفت.
دیواندری گفت: ضرورت توجه به موضوع سامانه‌های پرداخت جایگزین و معرفی روش‌های نوین تسویه و پرداخت‌های تجاری به‌ویژه در شرایط تحریم باعث شد تا در هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت یکی از محورهای کلیدی به موضوع بررسی چالش‌ها و فرصت‌های سامانه‌های پرداخت منطقه‌ای و پیام‌رسان‌های جایگزین اختصاص داده شود. در این زمینه برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که می‌توان با گسترش توافقات سیاسی و اقتصادی بین دولت‌ها، از رمزارزها برای انجام مبادلات بین‌المللی و تسویه وجوه استفاده کرد. به عنوان مثال کمپانی ریپل با بهره‌گیری از توکن مخصوص خود که نقش ارز واسط را در مبادلات دارد، یک شبکه تسویه ناخالص آنی برای تبدیل انواع ارز و نقل و انتقالات وجوه شکل داده است تا در این بستر مبادلات بین‌المللی بدون محدودیت مبلغ و به صورت فوری انجام شود. با توجه به محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های ظالمانه و سلطه سامانه سوییفت بر نقل و انتقالات بین‌المللی، بررسی و واکاوی ابعاد این راهکارها از اهمیت مضاعفی برخوردار است.
خطوط قرمز ارز رمزها
همچنین ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با بیان اینکه در مقررات‌گذاری با فعالان اقتصادی معامله می‌کنید، گفت: اگر مقررات بدی بگذارید که محدودکننده کسب و کار باشد کسی وارد نمی‌شود، اگر در اجرای آن زور هم نداشته باشید، هیچ‌کس آن را اجرا نمی‌کند. مبارزه با پولشویی و استفاده از پولی ملی در حوزه رمزارزها برای بانک مرکزی مهم است.
وی با بیان اینکه در مقررات‌گذاری تعامل بین رگولاتور و مصرف‌کننده ایجاد می‌شود، اظهار کرد: در نهایت با جمع‌بندی این دو به نتیجه می‌رسیم، در کشور ما قوانین زیادی وجود دارد که هیچ‌وقت اجرا نمی‌شود و علت این است که زور اجرای آن وجود ندارد. مقررات‌گذاری خوب این است که شما با ذی‌نفعان وارد مذاکره شوید، چنانکه مسائل نظارتی از جمله پولشویی و جایگزین نشدن ارز دیگری به جای ریال در حوزه رمزارزها برای بانک مرکزی مهم است، اما راجع به موارد دیگر می‌توان صحبت کرد.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با بیان اینکه در همه جای دنیا سرعت فعالیت‌های اقتصادی بیشتر از قانونگذار است، درباره قانونگذاری در زمینه رمزارزها، اضافه کرد: ما باید خطوط خود را مشخص کرده و در قلعه خود بایستیم و می‌گوییم که در این قلعه خطوط قرمزی داریم و باید رعایت شود.
حکیمی درباره درخصوص بحث اوپن ای‌پی‌آی‌ها نیز تصریح کرد: همه فکر می‌کنند این موضوع یک انقلاب است که البته هست اما خطوط قرمز در این بحث، امنیت است که باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشیم.
وی با بیان اینکه علت وجودی سیستم مالی اعتماد است، گفت: اگر اعتماد را از این سیستم بگیریم، همه‌چیز خراب می‌شود، به همین دلیل ما می‌گوییم براساس قواعد بحث احراز هویت و مجوز دادن به تراکنش‌ها را کماکان بانک انجام می‌دهد. باید کاری کنیم که هرکسی از اطلاعات استفاده کرد نتواند سوءاستفاده کند، مقررات‌گذاری برای این حوزه ساده است، اما در عین حال خیلی باید در مورد آن فکر شود تا به آن سادگی برسیم، ما نباید وارد جزییات شویم، چراکه ورود قانونگذار به جزییات یعنی واردشدن به باتلاقی که در آن گیر خواهد افتاد.
اصلاح کارمزدها
حکیمی با بیان اینکه از بین بردن کارمزدها و رایگان‌کردن تراکنش‌ها برای مصرف‌کننده نهایی اشتباهی بود که دوباره بازگشت به اخذ کارمزد بسیار سخت است، اظهار کرد: یکی از مشکلات این است که اصناف کارمزد نمی‌دهند و هر زمانی هم می‌خواهیم برای آنها کارمزد بگذاریم، قبول نمی‌کنند و به نوعی در مقابل آن مقاومت می‌کنند.
وی تصریح کرد: فین‌تک‌ها برای برخی حوزه‌های دیگر مثل بازار سرمایه که فعالیت‌شان در آن آزاد هم هست حضور دارند اما پا نگرفتند، با این حال در صنعت پرداخت، کار و رشد می‌کنند، چراکه رگولاتور برای آنها فضا ایجاد کرده که البته نقد نیز به آن وجود دارد.
تحولات فین تک و بانک‌ها از نگاه
یک صاحب نظر خارجی
در ادامه همایش، پائولو سیرونی صاحب‌نظر در حوزه نوآوری‌های دیجیتال در هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت گفت: در فین تک‌ها مشتری مداری یک اصل است و محصول نهایی شخص است و بانک‌ها نیستند و به مردم گفته می‌شود که چگونه با پول خود بهتر کار کنند. فین تک‌ها می‌توانند به بانک‌ها کمک کنند تا با یکدیگر ادغام شوند.
وی گفت: امریکا در بحث فین تک پیشگام است. در ۲۰ سال آینده دسترسی دیجیتال به بانک‌ها کاملا متفاوت خواهد بود. دیجیتال همیشه برای خدمات بانکی به لحاظ روانشناسی خوب نیست. سیتی بانک امریکا تا سال ۲۰۲۵ پیش بینی کرد که ۵۰ درصد کارها در امور بانکی به دلیل فناوری‌ها از بین می‌رود. بانک‌ها دائما در حال بازسازی به دلیل نوآوری‌های فین تک هستند و نیروهای خود را تعدیل می‌کنند.این کارشناس فین تک ایتالیایی افزود: در دنیای غرب تا ۵ سال حاشیه سود پرداخت‌ها، مدیریت ثروت و دارایی تقریبا صفر خواهد بود. در اروپا حاشیه سود بسیار کاهش پیدا کرده و رگولاتورها رقابت‌های شدیدی دارند که این موضوع باعث کاهش درآمد بانک‌ها در قبال دادن خدمات به مشتریان شده است.سیرونی گفت: از طریق فروش محصولات می‌توان پول‌زایی کرد. مشتریان نیاز به مشورت دارند و شرکت‌ها باید به آنها خدمات دهند که بزرگ‌ترین انقلاب در فین تک است که می‌تواند رابطه سودآوری در میان شرکت‌ها و مشتریان ایجاد کند.
رقابت واقعی بین فین تک‌های بزرگ مانند علی بابا، آمازون و... است. فین تک‌ها نمی‌توانند وارد رقابت با فضای بانک‌ها شوند. فین تک‌ها از ۱۰ سال پیش نوآوری شده‌اند و دیجیتال‌ها، نوآوری ضعیفی در مقایسه با نوآوری‌های فین تک‌ها هستند.
تا ۵ سال آینده تمام بانک‌ها با فین تک‌ها کار خواهند کرد و تقریبا بدون کارمزد انتقالات پول را خیلی ارزان انجام خواهند داد. بانکداری یک مصرف نیست بلکه ایجاد رابطه با مشتری است، پس ایجاد این رابطه بین بانک و مشتری مهم است. سیرونی در پایان گفت: با فناوری فین تک، بانک‌ها می‌توانند ادغام شوند و سرویس‌ها تقسیم‌بندی شوند. پرداخت‌های دیجیتال پول زیادی را به بانک‌ها نمی‌رسانند.
