گروه بانک و بیمه| احسان شمشیری|
روز یک‌شنبه 18 آذر 97 روند کاهش نرخ ارز و طلا و سکه ادامه یافت و نرخ هر دلار امریکا مانند هفته پیش در کانال ۱۱ هزار تومان در نوسان است و در تابلوی صرافی‌ها نرخ فروش آن، ۱۱ هزار و سیصد و پنجاه تومان اعلام شد، همچنین نرخ هر یورو نیز ۱۳ هزار و صد و سی تومان معامله می‌شود و برخی فعالان بازار پیش بینی کرده‌اند که نرخ ارز کاهش خواهد یافت و متاثر از کاهش نرخ ارز، قیمت طلا و سکه نیز روندی کاهشی خواهد داشت. لذا همین موضوع باعث شده که عده‌ای برای خرید طلا و سکه دست نگه دارند و همین موضوع نیز باعث کاهش تقاضا و قیمت‌ها شده است.
به گزارش تعادل، برخی کارشناسان معتقدند که دلیل عمده افزایش نرخ اونس جهانی طلا، نزدیک شدن به زمان برگزاری جشن سال نو میلادی و کریسمس است که در کوتاه‌مدت نرخ طلا را افزایش می‌دهد و پس از مدتی دوباره کاهش خواهد یافت. در نتیجه در بازار طلا نیز با وجود افزایش اونس جهانی به 1248 دلار، نرخ سکه و طلا کاهشی شده به گفته رییس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر تهران، قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار ۳۴۴ هزار تومان و هر مثقال طلای آب شده ۱۷ عیار به ترتیب و یک میلیون و ۴۹۰ هزار تومان است. همچنین قیمت سکه تمام بهار طرح جدید و طرح قدیم به ترتیب سه میلیون و ۷۸۵ هزار تومان و سه میلیون و ۶۵۰ هزار تومان است.نیم‌سکه، یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان، ربع سکه، یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و سکه یک گرمی، ۶۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.با وجود افزایش قیمت سکه و طلا در روزهای گذشته، بازار آرام است و به گفته رییس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر تهران، قیمت طلا و سکه دوباره روند کاهشی خود را از سرگرفته است. این در حالی است که در چند روز گذشته بازار طلا و سکه دوباره روند افزایشی به خود گرفته بود و نوسان داشت، اما امروز این روند دوباره مانند هفته‌های اخیر برعکس شد و شاهد کاهش قیمت سکه و طلا در بازار بودیم.
ابراهیم محمدولی درباره دلیل این کاهش قیمت در بازار داخلی، با وجود افزایش قیمت‌های جهانی، گفت: یکی از دلایل کاهش قیمت سکه و طلا در بازار این است که دلار در بازار به اندازه نیاز تامین شده و افزایش قیمت نداشته است و موضوع دیگر به مسائل جهانی پیرامونش برمی‌گردد و احتمالا خرید چین و روسیه از بازار طلا و سکه کم یا قطع شده است.وی تاکید کرد که مسلما انتظار کاهش قیمت در بازار همچنان وجود دارد و همین مساله سبب می‌شود تا تقاضا برای خرید سکه و طلا نیز در حالت انتظار باقی بماند و کاهش پیدا کند و با این وضعیت، همچنان انتظار می‌رود روند ارزانی سکه تا واقعی شدن بازار و قیمت ادامه داشته باشد.
اثر کاهش نرخ ارز بر رونق کسب و کار
به نظر می‌رسد نرخ ارز از روزهای پرنوسان و متلاطم فاصله گرفته است، روزهایی که نرخ هر دلار امریکا دو یا سه هزار تومان نوسان داشت. اما باید توجه داشت که این ثبات لزوماً به معنی مناسب بودن یا نبودن نرخ نیست، بطوری که بسیاری از کارشناسان حتی دلار 9 هزار تومانی را مناسب شرایط اقتصاد ایران نمی‌دانند و معتقدند که باید بیش از این کاهش یابد تا موجب رونق واردات، تولید، خرید و مصرف توسط مردم شود و ادامه روند فعلی با نرخ ارز بالا، عملا نوعی رکود و کاهش قدرت خرید مردم را تقویت خواهد کرد.
این کارشناسان باور دارند که هم قدرت خرید مصرف‌کننده پایین است و هم وابستگی تولیدات کشور به نهاده‌های وارداتی بالا است که این باعث افزایش قیمت تمام شده کالاها می‌شود که در شرایط کنونی برای اقتصاد کشور مطلوب نیست.این نوسان اندک در نرخ ارز به نوعی به بازار سکه و طلا نیز منتقل شده است و نرخ انواع سکه نیز تقریبا همین روند را طی می‌کند.بازار ارز با اینکه هفته‌هاست روند کاهشی با شیب ملایم را آغاز کرده اما نرخ ارزهای عمده همچنان راضی‌کننده نیست و هنوز انتظار می‌رود قیمت‌ها بیش از این کاهش یابد.پس از تغییر سیاست‌های ارزی دولت در نیمه مردادماه امسال، بازار ارز در 2 مرحله سیر نزولی قرار گرفت؛ بار نخست بیش از آنکه دلایل اقتصادی داشته باشد، ناشی از فضاسازی رسانه‌ای بود که سبب شد دارندگان ارز خانگی از ترس زیان راهی بازار شوند و عرضه زیاد شود.
رعایت سقف 50 میلیون تومان
در مرحله دوم که از نیمه آبان ماه رخ داد، چند تصمیم بر بازار اثر گذاشت که نخستین آن الزام رعایت سقف 50 میلیون تومانی در تراکنش‌های پایانه‌های فروشگاهی بود که سبب شد گردش پول به ویژه در مواردی که دلالان با استفاده از کارتخوان‌های خارج شده از کشور ارز می‌فروشند، مختل شود.این کارتخوان‌ها نه تنها در کشورهای همسایه همچون عراق و افغانستان استفاده می‌شدند، بلکه دلالان آنها را حتی به امریکا، کانادا و کشورهای اروپایی برده بودند؛ نتیجه اینکه فرآیند خروج سرمایه از کشور به راحتی و با استفاده از رومینگ روی سیمکارت‌های ایرانی به سهولت انجام می‌شد.
چک تضمینی
اما این همه ماجرا نبود؛ بانک مرکزی به پشتوانه تصمیم سران قوا، برای چک‌های تضمینی نیز محدودیت قائل شد تا فقط کسی که چک در وجه وی صادر شده، بتواند آن را نقد کند و قابل انتقال به دیگران نباشد.با وجود همه این تلاش‌ها، هنوز نرخ‌ها در بازار راضی‌کننده نیست هرچند که دلار امریکا در محدوده 11 هزار تومانی و یورو در کانال 13 هزار تومانی جا خوش کرده‌اند.«رضا ترکاشوند» دبیرکل کانون صرافان در گفت‌وگو با ایرنا، بر این باور است که اکنون بازار ارز به آرامش خوبی رسیده اما تداوم این آرامش در گرو تصمیم‌گیری نهادهای موثر است تا مردم و فعالان اقتصادی احساس امنیت بیشتری کنند.شاید این نرخ‌ها برای صادرکنندگان راضی‌کننده باشد اما فعالان اقتصادی به ویژه تولیدکنندگان آن را نرخ واقعی ارز نمی‌دانند و همانطور که مسوولان اقتصادی دولت بارها گفته‌اند، آنچه در سامانه نیما خرید و فروش می‌شود، به نرخ‌های حقیقی ارز نزدیک‌تر است.نگاهی به سامانه نظارت ارز نشان می‌دهد که متوسط فروش هفتگی یورو در سنا حدود 13 هزار تومان و دلار امریکا نزدیک 11 هزار و 337 تومان بوده اما در سامانه نیما که حواله‌های ارزی جابه‌جا می‌شود، متوسط هفتگی فروش حدود یورو 9 هزار و 500 تومان و نیما هشت هزار و 800 تومان است.با این حال نگاهی به نرخ‌های روزانه حواله‌ها در نیما نشان می‌دهد که بهای یورو و دلار در این سامانه بسیار اندک بوده و یورو حدود 9600 تومان و دلار 9800تومان فروخته می‌شود.
اختلاف قیمت میان بازار و نیما
با وجود روند کاهشی نرخ‌ها در بازار آزاد که از چند هفته پیش آغاز شده، هنوز اختلاف با سامانه نیما قابل توجه است؛ تفاضل نرخ‌ها در سامانه سنا و نیما از اختلاف سه هزار تومانی هر یورو و 1400 تومانی هر دلار حکایت دارد اما پرسش اینکه چگونه می‌توان این فاصله را کمتر کرد.
افزایش عرضه صادرکنندگان
هفته گذشته «محمد نهاوندیان» معاون اقتصادی رییس‌جمهوری یکی از دلایل کاهش نرخ‌ها در بازار آزاد ارز را افزایش عرضه توسط صادرکنندگان به نیما دانست و ابراز امیدواری کرد که با تقسیم‌بندی صادرکنندگان، این روند بهتر شود.
مجاز شدن صرافی ها
دبیرکل کانون صرافان نیز می‌گوید: بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر مجاز شدن صرافی‌ها برای خرید ارز از صادرکنندگان خرد که سالانه کمتر از یک میلیون یورو صادرات دارند، اقدامی راهگشا در تامین ارز خدماتی هموطنان است و البته به صادرکنندگان خرد نیز این امکان را می‌دهد که با فراغت بیشتری ارز خود را بفروشند.با این اوصاف یکی از بازیگران اصلی برای مدیریت بهتر بازار ارز، عرضه مناسب ارز صادرکنندگان است موضوعی که محل اختلاف نظر صادرکنندگان و بانک مرکزی بوده و با اینکه بانک مرکزی در بخشنامه‌های خود سعی کرده با طبقه‌بندی صادرکنندگان، واردات ارز را تسهیل کند، هنوز عرضه ارز در نیما متناسب با صادرات غیرنفتی کشور نیست.
صادرات غیرنفتی
بانک مرکزی می‌گوید که از زمان آغاز فعالیت سامانه نیما (اردیبهشت ماه) تاکنون (16 آذر) یعنی در هفت ماه و نیم گذشته معادل 6.8 میلیارد یورو ارز بابت واردات کالاها و خدمات مورد نیاز کشور از این سامانه تامین شده است و محصولات برقی، الکترونیکی و مخابراتی با 1.353 میلیون یورو و ماشین آلات، تجهیزات و قطعات خودروسازان با 1.205 میلیون یورو در رتبه‌های اول و دوم تامین ارز سامانه نیما قرار دارند.
اما آمارهای گمرک روند دیگری را نشان می‌دهد؛ طبق این آمار در هشت ماهه امسال 31 میلیارد و 491 میلیون دلار کالای غیرنفتی از کشور صادر شده و در مقابل 29 میلیارد و 549 میلیون دلار وارد کشور شده است.
از آنجا که آمار گمرک مجموع کالاهای وارداتی با هر نرخی است و کالاهای اساسی شامل ذرت دامی، برنج و لوبیای سویا سهم بالایی در واردات دارند، می‌توان گفت که تامین ارز بخش اعظم وارداتی که به کشور انجام شده، توسط بانک مرکزی بوده است و هنوز صادرکنندگان به تکالیف خود آنگونه که حاکمیت از آنها انتظار دارد، عمل نکرده‌اند.
به گفته مهدی کسرایی پور مدیرکل مقررات و سیاست‌های ارزی بانک مرکزی حدود 27 درصد از حاصل از صادرات توسط صادرکنندگان در نیما عرضه شده و البته بنا به اظهارات دبیرکل کانون صرافان پتروشیمی‌ها که 33 درصد از ارزش صادرات کشور را در اختیار دارند، بیشترین همکاری را با نیما داشته‌اند.با توجه به مهلت سه ماهه صادرکنندگان برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات از سویی و اینکه بخشی از صادرات به عراق و افغانستان به صورت ریالی انجام می‌شود، باید امیدوار بود که با بخشنامه تقسیم‌بندی صادرکنندگان به سه گروه، در ماه‌های آتی بتوان بازار ارز بهتری با نرخ‌های متعادل‌تر داشت.یک مقام مسوول در بانک مرکزی که خواست نامش در خبر ذکر نشود در این رابطه که آیا حاکمیت و دولت به آرامش و نرخ‌های کنونی در بازار ارز راضی است، گفت: نرخ‌های کنونی راضی‌کننده نیست اما می‌توان امیدوار بود که با سیاست‌گذاری‌های انجام شده، در آینده وضعیت بهتر شود.
غفلت از بازار شفاف ارز
هرچند این روزها فعالان ارزی و اقتصادی از کاهش نوسان‌های ارزی خرسندند اما همگی بر «رساندن نرخ‌ها به نقطه تعادلی در بازار» تاکید دارند؛ یعنی نرخ‌ها در فضایی شفاف، رقابتی و با مشارکت همه فعالان موثر در بازار ارز اعم از صرافی‌ها، صادرکنندگان، بانک‌ها و بانک مرکزی شکل بگیرد.در این رابطه برخی کشورهای همسایه تجربه‌های موفقی دارند که نمونه آن عملکرد بانک مرکزی عراق در بازار حراج ارز است که معاملات به صورت شفاف انجام می‌شود؛ همتی نیز در هفته‌های پیشین وعده راه‌اندازی بازار معاملات آزاد نقدی و حواله ارزی را به فعالان اقتصادی داده تا بازار متشکل ارزی شکل بگیرد.در چنین شرایطی است که می‌توان کشف قیمت‌ها را به صورت شفاف انجام داد و نقطه تعادل ارزی تعیین کرد؛ دبیرکل کانون صرافان ایران در این رابطه به ایرنا می‌گوید: ایجاد شفافیت در بازار ارز ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ این شفافیت در اقتصاد ایران بیش از 70 سال است که احساس می‌شود.رضا ترکاشوند افزود: دستاورد دیگر شفاف‌سازی ارزی، روشن شدن روش کشف قیمت است که با بالانس کردن عرضه و تقاضا، قیمت‌ها مشخص می‌شود، نه اینکه نرخ‌ها در کف بازار و توسطه دلالان تعیین شود.دبیرکل کانون صرافان ایرانیان اظهار داشت: اراده خوبی برای راه‌اندازی بازار متشکل ارزی وجود دارد و بانک مرکزی، کانون صرافان، بانک‌های خصوصی و دولتی برای راه‌اندازی این بازار تلاش دارند تا هرچه زودتر این کار شکل بگیرد، البته مقدمات کار در بانک مرکزی باید انجام شود.ترکاشوند اظهار داشت: بطور طبیعی با راه‌اندازی این بازار، ارز مداخله‌ای، ارز دولتی و نیمه دولتی و نظایر آن جمع می‌شود و همه‌چیز در بستر یک نظام یکپارچه شکل می‌گیرد.به گفته وی، قرار نیست با راه‌اندازی این بازار، سامانه نیما و سازوکار آن جمع شود بلکه وقتی بازارهای دیگر تجمیع و یکی شد، بازار نیما نیز در این بستر ساماندهی می‌شود.با این حال یکی از لوازم راه‌اندازی این بازار، همکاری صادرکنندگان در بازگرداندن ارز حاصل از صادرات است تا تقاضاها و نرخ‌ها با توجه به سبد منابع ارزی کشور مدیریت شود.
مقاومت بازارهای موازی ارز
سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی از ضرورت ساماندهی بازارهای موازی طلا و ارز از سوی دولت خبر داد و گفت: مقاومت نرخ‌ها پس از کاهش قیمت طلا و ارز به علت نفوذ دلالان در بازار است.رحیم زارع، با اشاره به کاهش نرخ ارز و طلا در بازار، گفت: مقاومت قیمت‌ها در سایر بازارهای موازی در مقابل کاهش نشان از نفوذ دلالان در بازار دارد. نماینده مردم آباده در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه متاسفانه بازارهای موازی طلا و ارز همسو با افزایش نرخ‌ها درگیر گرانی شده اما اکنون با نزول قیمت‌ها خود را درگیر نکرده‌اند، افزود: در ماه‌های اخیر با توجه به کاهش شدید ارزش پول مشکلات عدیده‌ای برای مردم ایجاد شده از این‌رو لازم است تدابیری برای ساماندهی بازارهای موازی ارز و طلا نیز صورت بگیرد.این نماینده مردم در مجلس دهم با بیان اینکه دولت باید با فعال کردن دوربین‌های نظارتی خود با هر نوع حباب قیمتی مقابله کند، تصریح کرد: متاسفانه در نوسانات نرخ ارز و کاهش ارز پول ملی بسیاری از واحدهایی تولیدی کشور نابود شده و بر آمار بیکاری افزوده شده از این‌رو لازم است دولت کمیته‌ای برای ساماندهی وضعیت بازار با محوریت کاهش نرخ‌ها به ویژه در بحث تولید و مسکن ایجاد کند.وی همچنین با اشاره به دغدغه حقوق بگیران دولت در خصوص نرخ حقوق آنها در بودجه ٩٨ کل کشور، گفت: دولت با توجه به تورم نقطه به نقطه، کاهش ارز پول ملی و همچنین نوسانات قیمتی باید نسبت به افزایش حقوق این عزیزان اقدام کند در غیر این صورت قشر متوسط جامعه نیز به سمت اقشار نیازمند حرکت خواهند کرد.این نماینده مردم در مجلس دهم با تاکید بر اینکه دولت باید ضمن رصد دوباره بازار با هدف کاهش نرخ ارز و طلا سایر بازارها را نیز به سمت بهبود وضعیت هدایت کند، افزود: نرخ‌های موجود در بازار هیچ کدام منطقی نبوده از این رو باید نسبت به تجدید‌نظر در خصوص آنها اقدام شود.وی از تلاش کمیسیون حمایت از تولید ملی برای حمایت از تولیدکنندگان در شرایط فعلی اقتصاد خبر داد و گفت: با برگزاری نشست‌های مستمر با دولت دغدغه‌های صنوف مختلف تولیدکنندگان را به گوش دولتی‌ها رسانده‌ایم.سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی یادآور شد: دولت در بودجه ٩٨ کل کشور باید با توجه به تورم و همچنین کاهش شدید قدرت تولیدکنندگان داخلی نرخ ارز و سایر نرخ‌ها را تعیین کند.
تازه‌ترین تحلیل بلومبرگ از آینده قیمت طلا
واحد اطلاعات بلومبرگ در تازه‌ترین تحلیل خود پیش‌بینی کرده است که قیمت طلا به زودی وارد یک مسیر کاملا صعودی خواهد شد.به گزارش کیتکو نیوز، واحد اطلاعات بلومبرگ در تحلیل مهمی نوشت: نوسانات ارزش دلار امریکا طی ماه‌های آینده تاثیر مهمی بر قیمت طلا خواهد داشت. به نظر می‌رسد ارزش دلار هم‌اکنون به اوج خود رسیده و طی ماه‌های آینده با کاهش ارزش دلار شاهد رشد فزاینده و چشمگیر قیمت طلا خواهیم بود.براساس این گزارش واحد اطلاعات بلومبرگ افزود: نمودار مربوط به نوسانات قیمت طلا شباهت زیادی به نمودار نوسانات قیمت گاز طبیعی پیش از رشد فزاینده آن دارد. به نظر می‌رسد قیمت فلزات گرانبها به خصوص طلا طی ماه‌های آینده از الگوی قیمت گاز طبیعی تبعیت خواهد کرد و با رشد چشمگیری روبرو خواهد شد.
