چندی پیش قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با استناد به آمارگیری سال ۹۰ درخصوص مصرف‌کنندگان مواد مخدر در ایران (6.9درصد) و مقایسه آن با آمار سال ۹۴ (5.39درصد) چنین استنباط کرد که در این سال‌ها تعداد مصرف‌کنندگان کاهش یافته است حال آنکه رییس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام ضمن رد این موضوع، نحوه آمارگیری در کشور در این خصوص را قابل اتکاء ندانست و گفت که روش آمارگیری اشتباه و وضعیت جامعه و خانواده‌ها گویای همه‌چیز است.
سعید صفاتیان، رییس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه طی ۲۰ سال گذشته آمارهای متفاوتی از وضعیت اعتیاد کشور توسط سازمان‌ها و نهادهای مختلف منتشر شده است، افزود: تقریبا همه کارشناسان انتقاداتی مبنی بر روش‌های شناسایی معتادان در ایران، با روش‌هایی که در اروپا و امریکا انجام می‌شود را مطرح می‌کنند چرا که عملا استفاده از روش‌های آنها در ایران امکان‌پذیر نیست. در کشورهای اروپایی وقتی از شخصی سوال می‌شود که آیا از مواد مخدر استفاده می‌کند یا نه؟ با توجه به اینکه در این کشورها معتاد یک بیمار است، کسی را به جرم اعتیاد به زندان نمی‌اندازند و فرد از کار بیکار نمی‌شود، بین ۸۰ تا ۹۰ درصد از مصرف‌کنندگان مواد مخدر به این سوال پاسخ درست می‌دهند. او با تاکید بر اینکه در این کشورها جامعه تا حدودی وجود معتادان را پذیرفته است و آنها را مایه ننگ تلقی نمی‌کند، اظهار کرد: این درحالی است که در کشور ما با توجه به شرایط فرهنگی، این وضع بالعکس است به خصوص برای اقشار دانشجو یا کارمند وضعیت پاسخگویی در این باره بدتر هم می‌شود. صفاتیان با بیان اینکه روش آمارگیری درخصوص تعداد معتادان آنهم با استفاده از خوداظهاری با حضور در درب منازل به نتایج قابل قبولی منتهی نمی‌شود، اظهار کرد: در شرایط موجود اگر به درب منازل برویم و از صاحب خانه بپرسیم که آیا اعتیاد دارد یا نه؟ فکر می‌کنید پاسخ این افراد تا چه حد می‌تواند درست باشد؟ بنابر نظر کارشناسان این پاسخ‌ها حداکثر ۳۰ تا ۴۰ درصد صحیح خواهند بود. حا ل اگر از این افراد پرسیده شود آیا در خانواده شما کسی مواد مخدر استفاده می‌کند یا نه؟ فکر می‌کنید این فرد حاضر است بگوید که پدرم
مصرف‌کننده مواد مخدر است؟ یا برای مثال مادری بگوید پسر دانشجوی سال سوم پزشکیم از شیشه استفاده می‌کند؟ یا دخترم گل می‌کشد؟.
این درمانگر اعتیاد با انتقاد از اینکه در وهله اول نحوه آمارگیری ما در خصوص آمار اعتیاد دچار مشکل است به ایسنا گفت: مردم به راحتی به اینگونه سوالات پاسخ نمی‌دهند و در این شرایط آمار معتادان کشور قطعا بیشتر خواهد بود. در سال‌های اخیر دو آمار متفاوت در خصوص تعداد معتادان در کشور اعلام شده است. در سال ۹۰ اعلام شده بود که ۱ میلیون ۳۰۰ هزار نفر معتاد در کشور وجود دارد. ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز تا سال گذشته تنها روی همین آمار دست می‌گذاشت. در واقع طی ۵ تا ۶ سال گذشته تنها با همین آمار سرو کار داشتیم.
تحقیقی درباره تعداد معتادان
وی با بیان اینکه تحقیق دیگری طی ۶ و۷ سال گذشته انجام شده و به حداکثر به ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار و حداقل 1.5میلیون معتاد اشاره کرده بود، اضافه کرد: بر اساس همین پژوهش بطور میانگین عنوان می‌شود 2.5میلیون معتاد در کشور وجود داشته؛ این آمار تنها شامل معتادان مصرف‌کننده دایمی نبود، بلکه مصرف‌کنندگان تفننی، یک بار مصرف‌کنندگان در سال گذشته یا حتی یک بار مصرف‌کننده در تمام طول زندگی را نیز شامل می‌شد که وجود این تعداد متغیر زیاد در این آمارگیری باعث کاهش صحت آن می‌شود.
صفاتیان آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر در خصوص وجود ۲میلیون و ۸۰۰ هزار مصرف‌کننده مواد مخدر را مربوط به مصرف‌کنندگان روزانه دانست و گفت: در صورتی که بخواهیم سایر مصرف‌کنندگان انواع مواد مخدر را با توجه به نوع آمارگیری نادرست آن به این تعداد اضافه کنیم، قطعا این آمار افزایش خواهد یافت.
افزایش تعداد معتادان با نگاه به وضعیت جامعه
او با اشاره به نمود افزایش تعداد معتادان با نگاه کردن به وضعیت جامعه و خانواده‌ها ادامه داد: حتی اگر معتادی در اقوام درجه یک افراد وجود نداشته باشد در نهایت در لایه‌های سوم یا چهارم شاهد حضور فرد معتاد در خانواده‌ها هستیم که نشان می‌دهد تعداد معتادان در طول سال‌های اخیر افزایش داشته است. این درمانگر اعتیاد با انتقاد از آمار اعلام شده توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر در خصوص کاهش تعداد معتادان توضیح داد: باید ببینیم چه برنامه‌هایی در طول این سال‌های در کشور داشتیم که می‌توانیم ادعا کنیم این آمار کاهش یافته است؟ اگر این آمارها کاهش یافته در حوزه پیشگیری از چه برنامه‌هایی استفاده کرده‌ایم و در ادامه سندهای علمی برنامه‌های اجرا شده در محیط کاری، جامعه، بین سربازان و دانش‌آموزان را ارائه کنیم. صفاتیان در ادامه میزان مصرف مواد مخدر در میان کارگران را تا ۲۲ درصد دانست و گفت: گاهی این میزان در صورت مصرف توامان الکل و مواد مخدر تا ۳۰ درصد نیز افزایش می‌یابد. حال از چه برنامه‌یی استفاده کرده‌ایم که ارزیابی‌های آن نشان می‌دهد تعداد معتادان کاهش یافته است؟.
او با بیان اینکه گاهی برنامه‌هایی به شکل پایلوت در مناطقی از کشور انجام می‌شود و مدعی ساخت شهر بدون اعتیاد است، افزود: این برنامه‌ها از نظر علمی درست نیستند. مگر می‌شود شهری با ۳۰هزار نفر جمعیت هیچ معتادی نداشته باشد؟ عملا چنین چیزی در واقعیت ممکن نخواهد بود. در نتیجه آمار معتادان کاهش نیافته است، چرا که دراین خصوص نه برنامه‌ریزی و نه ارزیابی درستی داشته‌ایم.
این درمانگر اعتیاد در پاسخ به اعلام ستاد مبارزه با مواد مخدر در خصوص نادرست بودن آمار ابتدایی اعلام شده مبنی بر وجود ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار معتاد در کشور، گفت: این گفته‌ها بعد از انتشار آمار ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر معتاد در کشور مطرح شدند. باید پرسید چرا تا پیش از اعلام آمار جدید چنین ادعایی مطرح نمی‌شد؟ تا سال ۹۲ و تا زمان اعلام آمار جدید هیچ مصاحبه‌یی از ستاد مبارزه با مواد مخدر مبنی بر نادرستی آمار ۱ میلیون ۳۰۰ هزار نفر چرا وجود ندارد
