گروه انرژی|حمید مظفر|
بازار جهانی نفت پس از گذران یک سال پر فراز و نشیب در 2017، روز گذشته نخستین معاملات خود را پس از آغاز سال جدید میلادی به ثبت رساند. برای بسیاری خصوصا تولیدکنندگان و تاجران نفتی، سال 2017 سالی با خاطرات خوب بود. 2017 با اجرای توافق کاهش تولید نفت آغاز شد و دو بار شاهد تمدید آن بود. ریسک‌های ژئوپلیتیکی ازجمله انتخابات نافرجام اقلیم کردستان عراق، تسویه‌‌حساب‌های داخلی در عربستان‌سعودی، ناآرامی‌های مختلف در خاورمیانه و اتفاقات ریز و درشت دیگر تا حدودی بر بازار جهانی نفت تاثیرگذار بود. اما پیشران اصلی بازار نفت در سال جاری میلادی، عوامل بنیادین بود که قیمت نفت برنت را از 56دلار و 82 سنت در ابتدای سال 2017 به بیش از 67دلار در ابتدای سال 2018 رساندند. قاطبه کارشناسان انتظار دارند که روند صعودی‌ای که از سال گذشته آغاز شده است در سال 2018 نیز ادامه داشته باشد. کماکان توافق کاهش تولید، کاهش ذخایر جهانی نفت خام، رشد جهانی اقتصاد و تولید نفت شیل امریکا مهم‌ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر بازار نفت هستند. هرچند بازار جهانی نفت در نخستین روز کاری خود در سال جدید گوشه چشمی به وقایع ایران نیز داشت. اعتراض‌های چند روز اخیر در شهرهای مختلف ایران و انعکاسی که در سطح جهانی داشته است کمی فعالان بازار را نگران وضعیت سومین صادرکننده نفت اوپک کرده است. هرچند به نظر می‌رسد این نگرانی فاصله زیادی تا تبدیل شدن به یک ریسک سیاسی موثر بر قیمت داشته باشد و به‌زودی از میان خواهد رفت. گزارش «تعادل» از نخستین روز بازار جهانی نفت در سال جدید را در ادامه می‌خوانید.
***
روز گذشته و با بازگشایی بازارهای جهانی پس از 3روز تعطیلات سال نو میلادی، معاملات شروع پرقدرتی را تجربه کردند. بدین ترتیب که نفت وست‌تگزاس‌اینترمدییت ایالاتمتحده در معاملات روز گذشته سطح قیمت 60 دلار و 71 سنتی به‌ازای هر بشکه را نیز تجربه کرد که بالاترین سطح قیمت از تاریخ ژوئن 2015 به حساب می‌آید.
قیمت نفت خام برنت نیز در بازارهای آتی تا سطح 67دلار و 27سنت بالا رفت. این برای نخستین‌بار از سال 2014 است که هم نفت برنت و هم نفت دبلیوتی‌آی سال جدید میلادی را در سطح قیمتی بالاتر از 60 دلار در هر بشکه آغاز می‌کنند. به گزارش «تعادل» به نقل از رویترز، موسسه امریکایی شورک ریپورت در تحلیلی از علت رشد قابل‌توجه قیمت نفت نوشت: «ناآرامی در ایران فضا را برای آغاز صعودی بازار در سال 2018 آماده کرد.» البته اعتراضات اخیر در ایران به‌عنوان یکی از صادرکننده‌های بزرگ نفت خام تنها علت رشد قیمت نیست و با حذف این عامل نیز روند بازار صعودی می‌بود. ویلیام دینینگ کارشناس شرکت مدیریت سرمایه واورتون امریکا معتقد است اخبار اخیر منتشر شده از ایران را در حدی نمی‌داند که یک ریسک سیاسی به بازار افزوده شده باشد.
وی در گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی عنوان کرد: «به نظر نمی‌رسد در حال حاضر ریسک سیاسی قا‌ل‌توجهی در قیمت نفت وجود داشته باشد و به نظر می‌رسد مجددا به‌عنوان عاملی حمایت‌کننده باشد.» جفری هلی تحلیلگر ارشد بازار نفت در گفت‌وگو با رویترز در این باره اظهار کرد: «کاهش جهانی ذخایر نفت خام و رشد بالای اقتصادی، تاثیر آغاز به کار مجدد خط لوله فورتیز و ادامه تولید در لیبی پس از اختلال در یکی از خطوط لوله این کشور را جبران می‌کند.» در آخرین روزهای سال 2017 و در تاریخ 30دسامبر خطوط لوله فورتیز در دریای شمال پس از یک ایجاد یک اختلال پیش‌بینی نشده به مدار بازگشت. از سوی دیگر بازار جهانی نفت خام به مدت یک سال تحت حمایت توافق کاهش تولید روسیه و اوپک بوده است. این توافق از ابتدای سال 2017 آغاز شد و انتظار می‌رود که تا پایان سال 2018 نیز ادامه داشته باشد. در این میان ذخایر تجاری نفت خام امریکا تقریبا به میزان 20درصد از بالاترین سطح تاریخ خود در ماه مارس سال گذشته میلادی کاهش یافته و در حال حاضر حدود 431 میلیون و 900 هزار بشکه ثبت شده است.
امیدها به رشد تقاضای نفت است
رشد بالای اقتصادی خصوصا از جانب چین به نظر می‌رسد در سال 2018 نیز عاملی برای حمایت از قیمت نفت باشد. در تحلیلی که در پایگاه خبری سیکینگ‌آلفا منتشر شده است، رشد جهانی اقتصاد که از سال 2017 شتاب گرفته است مهم‌ترین عامل افزایش تقاضا برای نفت خام درنظر گرفته شده است. براساس تحلیل صندوق بین‌المللی پول، رشد جهانی اقتصادی در سال 2017 به میزان 3.6درصد و در سال 2017 به میزان 3.7درصد پیش‌بینی شده است. این افزایش برایند بهبود وضعیت اقتصادی در منطقه یورو، ژاپن، کشورهای در حال توسعه آسیایی و اروپایی و روسیه در مقایسه کاهش رشد ایالاتمتحده و بریتانیاست. البته آخرین گزارش‌ها از وضعیت اقتصادی امریکا نیز نشان می‌دهد که احتمالا این کشور در 3 ماهه پایانی سال 2017 رشدی نزدیک به 3درصد را تجربه کرده است که نشان‌دهنده یک شتاب اقتصادی در این کشور نسبت به سال‌های گذشته است.
رشد بالای جهانی حامل اخبار خوبی برای رشد تقاضای نفت در سال جاری است اما افزایش قیمت این‌گونه نیست. در 6 ماهه اخیر قیمت نفت به‌طور متوسط بین 30 تا 35 در هر بشکه بیشتر شده است. تحلیلگر سیکینگ‌آلفا عنوا می‌کند: «از آنجا که نمودار تقاضای نفت خام بی‌کشش است بنابراین بعید است که افزایش تقاضای جهانی نفت خام به خاطر افزایش قیمت کاهش قابل‌توجهی داشته باشد. هر چند ممکن است از ابتدای سال 2018 تا میانه‌های آن و رسیدن به فصل مسافرت‌ها در تابستان قیمت نفت به رشد خود ادامه دهد و این مساله اندکی به رشد تقاضای نفت خام ضربه بزند و بر اثر رشد جهانی اقتصاد بچربد.»
پیش‌بینی می‌شود که در سال 2018 تقاضا برای نفت خام رشدی بین 1.3 تا 1.4 میلیون بشکه در روز داشته باشد.
اثرات ایذایی شیل ادامه دارد
بانک بارکلیز در تحلیلی که روز گذشته به چاپ رسید عنوان داشت: «رشد تولید نفت خام امریکا سبب می‌شود تا کماکان عامل نفت شیل زیر ذره‌بین کارشناسان قرار بگیرد، چراکه رشد تولید امریکا می‌تواند تلاش‌های اوپک برای ایجاد تعادل در بازار را خنثی کند و بازار را در سال 2018 به سمت مازاد عرضه ببرد.»
افزایش تولید نفت شیل سبب شده است تا تولید امریکا از میانه‌های سال 2016 بیش از 16درصد رشد داشته باشد و به سطح 9 میلیون و 750 هزار بشکه در روز رسیده است. موسسه مشاوره انرژی ریستاد انرژی عنوان می‌کند که در حال حاضر ظرفیت تولید نفت خام ایالاتمتحده به سطح 10میلیون بشکه در روز رسیده است.»
برخلاف بانک بارکلیز، موسساتی همچون گلدمن‌ساکس و مورگان استنلی قائل به افزایش قیمت نفت در سال آینده هستند. این دو نهاد در اواخر سال 2017 با انتشار گزارش‌هایی با استناد به پایبندی فراتر از انتظار اعضای اوپک و برخی دیگر از تولیدکنندگان به توافق کاهش تولید، پیش‌بینی رشد قیمت نفت در سال جدید میلادی را داشتند.
همچنین بسیاری از تحلیلگران معتقدند که نفت شیل امریکا در سال جدید چالش مهمی برای بازار به حساب نخواهد آمد. گیلس کیتینگ مدیر موسسه آلمانی ورثشتاین یکی از این افراد است. وی در این باره به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «نفت شیل امریکا در سال جاری چالشی جدی نیست. هر چند اگر تحلیلگران افزایش بیشتر نرخ‌های بهره در 12ماه آینده را پیش‌بینی کنند در آن صورت این مساله برای عرضه نفت شیل امریکا بسیار مهم خواهد بود.»
