گروه انرژی|
همزمان با انتشار آمار ضد و نقیض پیرامون سطح واردات نفت خام هندوستان از ایران که به دلیل عدم موافقت ایران با واگذاری میدان گازی فرزاد B به شرکت او‌ان‌جی ویدش این کشور مطرح شده بود، مسوولان ایرانی همچنان عنوان می‌کنند که مذاکرات با طرف هندی در مورد توسعه این میدان متوقف نشده است. این اظهارات روز گذشته از سوی کریم زبیدی مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت و در رد خبری که مدعی توافق شرکت ملی نفت با شرکت پتروپارس برای توسعه این میدان گازی شده بود، مطرح شده است. چند روز پیش نیز بیژن زنگنه وزیر نفت در یک برنامه تلویزیونی عنوان کرد: «رییس‌جمهوری خواسته بودند مذاکره ما با این شرکت هندی تا سپتامبر 2016 (مهر 95) به صورت انحصاری ادامه یابد و چنین هم شد؛ اما به نتیجه نرسیدیم.» این نخستین‌بار بود که یک مقام رسمی در ایران اعلام می‌کرد که تا مهر ماه سال گذشته ایران به صورت «انحصاری» با هند در حال مذاکره برای توسعه میدان گازی فرزاد B مشترک با عربستان سعودی بوده است.
ایران از مدل مالی ارائه شده از سوی هند برای توسعه میدان گازی فرزاد B رضایت ندارد، چندی پس از روی کار آمدن بیژن زنگنه به عنوان وزیر نفت دولت یازدهم در سال 1392 بود که او طی نامه‌یی به همتای هندی خود نوشت که نمی‌تواند دولت و مجلس را برای پذیرش این قرارداد (قرارداد مشارکت در تولید برای توسعه میدان گازی فرزاد B) متقاعد کند.
با گذشت 4سال از آن زمان و در حالی که طرف هندی مدعی است که استدلال ایران برای عدم پذیرش این مدل مالی دچار اشکال است، اخیرا پای 2 گزینه دیگر برای توسعه این میدان نیز به میان آمده است. شرکت اوانجیسی ویدش هند اعتقاد دارد؛ ایران با مقایسه مدل مالی ارائه شده از سوی این شرکت برای توسعه میدان فرزاد B با مدل مالی توسعه پارس جنوبی به این نتیجه رسیده است که این مدل قابل قبول نیست. این در حالی است که از دیدگاه هندی‌ها، ایران تفاوت این دو میدان را در نظر نگرفته است. البته مسوولان ایرانی نشان داده‌اند که چندان نیز از این تفاوت‌ها بی‌اطلاع نیستند. دی ماه سال گذشته محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در پاسخ به «تعادل» عنوان کرد: «بله، فرزاد B به لحاظ ترکیبات مخزن با پارس‌جنوبی متفاوت است. این میدان شامل میعانات گازی نیز نیست که عایدات آن را در مقایسه با عایدات پارس جنوبی کاهش می‌دهد. در نهایت نیز توسعه این میدان از توسعه پارس‌جنوبی پیچیده‌تر است.» پیچیدگی‌ای که طبق بررسی‌های «تعادل» هم به میزان گوگرد موجود در مخزن و هم به فشار گاز و هم به نیاز فرزاد به عمق حفاری بیشتر مربوط می‌شود.
ظرف چند ماه اخیر مهم‌ترین پیغام رد و بدل شده میان سران نفتی دو کشور، از یک سو تهدیدهای هند مبنی بر کاهش واردات نفت خام از ایران و از سوی دیگر بی‌تفاوتی مسوولان ایرانی و در نهایت بیان اینکه «تهدید زبان خوبی در معاملات نیست» بوده است، اما به نظر می‌رسد رویکرد ایران را در قبال واگذاری توسعه این میدان به فرزاد B بتوان با این ضرب‌المثل فارسی که «با دست پس می‌زند و با پا پیش می‌کشد» توصیف کرد.
درست در گیرو‌دار تهدیدهای مقامات نفتی هند در زمینه کاهش واردات نفت خام از ایران و اشارات بی‌پایان آنها به این مساله که هند «یار» دوران تحریم ایران بوده است، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران با به میان آوردن نام شرکت روسی «گازپروم» به عنوان یکی از آلترناتیوهای ایران برای توسعه میدان گازی فرزاد B هند را تا حدودی شوکه کرد.
در ادامه اما مشخص شد که گزینه گازپروم از جدیت زیادی برخوردار نیست. محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس چندی پیش در پاسخ به این پرسش «تعادل» که مذاکرات با شرکت گازپروم برای توسعه میدان گازی فرزاد B در چه سطحی انجام شده است، گفت: «ما با خیلی‌ها صحبت می‌کنیم، گازپروم نیز آمده و صحبت‌هایی کرده است اما هنوز جدی نشده است.» او در خلال آن صحبت‌ها همچنین عنوان کرد که مذاکره با طرف هندی نیز ادامه داشته اما هنوز نتیجه مناسبی حاصل نشده است.
بیژن زنگنه وزیر نفت چند روز پیش درباره دلیل نارضایتی ایران از مدل مالی شرکت اوانجیسی ویدش هند برای توسعه فرزاد B عنوان کرد: «بر اساس پیشنهاد این شرکت هندی، در طول 25سال تنها 10درصد ارزش تولید میدان به ایران می‌رسد و 90درصد آن برای طرف مقابل میماند. چنین پیشنهادهایی برای ما جذابیت ندارد و این مدل توسعهیی قابل قبول نیست؛ زیرا هدف ما تنها توسعه میدان نیست و کسب درآمد برای کشور را دنبال می‌کنیم.»
پیشرفت ایران در تولید گاز از میدان پارس جنوبی در 4سال گذشته و رسیدن به نقطه‌یی که می‌تواند با اطمینان تقاضای بالای داخلی خود را پوشش دهد، باعث شده است که در قیاس با گذشته، ایران دست بازتری برای توسعه میدان گازی فرزاد B داشته باشد. اقدامات هند در چند سال اخیر اما بیانگر آن است که آنها حسابی ویژه روی این میدان باز کرده‌اند.
تمام دیدارهای سران این کشور از ایران و حتی سفر محمدجواد ظریف به دهلی‌نو تاکنون با به میان کشیده شدن نام فرزاد B از سوی طرف هندی به همراه بوده است که نشان می‌دهد تا چه اندازه برای آنها از اهمیت برخوردار است. طرف ایرانی اما همچنان خونسردی خود را در اظهارنظر در مورد این میدان حفظ کرده است.
کریم زبیدی مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران دیروز به شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی گفته است: «مذاکرات اولیه با یک شرکت روسی به عنوان مسیر دوم پیش روی توسعه میدان فرزاد B قرار دارد. در عین حال و به موازات این دو مسیر، طرح مطالعاتی توسعه میدانهای فرزاد A و B و امکانسنجی تزریق گاز این میادین به آغاجاری، با همکاری یک مشاور خارجی و شرکت پتروپارس در دست اقدام است. مذاکره با هندی‌ها نیز برای توسعه این میدان مشترک، اگر چه تاکنون نتایج رضایتبخشی نداشته، اما متوقف نشده است.»
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس پیش از این در این زمینه گفته بود که هند به دلیل عدم آشنایی با قراردادهای جدید نفتی ایران، خواهان مواردی است که اساسا در این چارچوب وجود ندارد. او برای مثال به این مساله اشاره کرد که شرکت ONGC خواستار نرخ بازگشت سرمایه بالایی است در حالی که اساسا این نرخ در قراردادهای IPC تعریف نشده است. به همین واسطه مذاکرات ایران و هند که البته در طرف ایرانی از سوی شرکت ملی نفت انجام می‌شود همچنان ادامه داشته و هر گونه احتمالی از جمله منتفی شدن حضور هند در توسعه این میدان وجود دارد.
البته بررسی تغییر لحن مسوولان طرف ایرانی طی یک‌سال گذشته نشان می‌دهد که شاید در سطوح بالایی امیدهایی برای قابل پذیرش شدن مدل مالی هند وجود دارد. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران آبان ماه سال گذشته گفته بود: «تاکنون چندین دور مذاکره با شرکت ONGC هند برای توسعه این میدان گازی انجام شده اما پیشنهاد هندی‌ها برای مدل اقتصادی توسعه این میدان مورد تایید نیست.» او در آن زمان با تاکید بر اینکه آخرین فرصت را به شرکت ONGC ارائه کردیم تا یک مدل اقتصادی منطقی برای توسعه میدان فرزاد B ارائه کنند، اظهار داشت: «بیش از این منتظر هندی‌ها نمی‌مانیم و اگر ماه جاری هیاتی که از شرکت ONGC هند به تهران می‌آید، مدل اقتصادی مطلوبی ارائه نکند، تصمیم دیگری خواهیم گرفت.»
اما عملا ایران تاکنون نیز به صبر خود ادامه داده است، البته برای کشوری که دهه‌هاست صبورانه انفعال و تعلل همسایه شرقی خود در انجام کوچک‌ترین اقدامی برای خط لوله صلح را تحمل می‌کند، احتمالا راهی دراز تا تعیین تکلیف میدان گازی فرزاد B وجود دارد.
