اوایل اردیبهشت ماه سال جاری «تعادل» گزارشی با عنوان «از اتاق بازرگانی جوانان چه خبر؟» را منتشر کرد و نسبت به چند دهه اهمال و تعلل در خصوص ایجاد این نهاد اعتراض کرد. هفته گذشته بالاخره خبرهایی مبنی بر تاسیس این اتاق منتشر شد. پدرام سلطانی، نایب‌رییس اتاق ایران که خود زمانی با شعار ایجاد اتاق جوانان پای به عرصه انتخابات اتاق بازرگانی گذاشته بود در یادداشتی به صورت تلویحی خبر از تاسیس این اتاق داد. پیگیری‌های تعادل نشان می‌دهد که بعد از چند دهه این اتاق‌ها بالاخره در سطح ابتدایی در حال شکل گرفتن هستند. بر اساس مصوبه هیات رییسه قرار است به هر استان اجازه داده شود که یک اتاق جوانان برای استان خود تشکیل دهد که این اتاق مختص به اعضای اتاق بازرگانی باشد. بر همین اساس آیین‌نامه‌یی برای تشکیل این اتاق‌ها شکل گرفته است و هرچند که این اتاق نمی‌تواند در هیات نمایندگان اتاق ایران حضور داشته باشد اما به نظر می‌رسد، قرار است بالاخره جوانان بتوانند در تشکلی به فعالیت بپردازند.
نگاهی به اتاق جوانان در جهان
در سال 1915 نخستین تشکل خاص جوانان به نام «انجمن پیشرفت مدنی مردان جوان» با گرد هم آمدن 32نفر از جوانان در ایالت میسوری امریکا به وجود آمد. این حرکت به سرعت در امریکا منتشر شد و 5 سال بعد یعنی در سال 1920 نخستین اتاق ملی جوانان در کشور امریکا تاسیس شد. سپس با شکل گرفتن اتاق‌های بازرگانی جوانان در کشورهای دیگر و ایجاد ارتباط بین این اتاق‌ها این حرکت شکل گسترده‌تری به خود گرفت تا اینکه در سال 1944 «اتاق بین‌المللی جوانان» با گردهمایی 30 اتاق جوانان در شهر مکزیکوسیتی بنا نهاده شد. از آن پس روند تاسیس اتاق جوانان در اقصا نقاط دنیا به صورت جدی‌تر مطرح شد و اکنون در بیش از 120کشور دنیا اتاق بازرگانی جوانان به وجود آمده است. (اتاق بازرگانی جوانان قبل از انقلاب در ایران نیز وجود داشت ولی پس از انقلاب این اتاق به بوته فراموشی سپرده شده و با وجود درخواست و پیگیری عده‌یی از اعضای جوان اتاق‌های بازرگانی برای تاسیس مجدد این اتاق، کمیسیون تشکل‌ها و رییس اتاق ایران همواره این درخواست را نادیده گرفته‌اند.) محدوده سنی اعضای اتاق‌های بازرگانی جوانان در اکثر کشورها بین 40-21سال (و در برخی از آنها 40-18 سال) است. اتاق بازرگانی جوانان مانند بستری برای تقویت حس همکاری و مشارکت فعالان اقتصادی جوان و ارتقای مهارت‌ها، دانش و تجربیات آنها محسوب می‌شود و با ایجاد آگاهی در آنها درخصوص موضوعات مهمی چون مسوولیت اجتماعی، اخلاق و فرهنگ کسب و کار، اقتصاد و محیط زیست، اقتصاد و توسعه و... دوراندیشی و بصیرت مدیران آینده را برای هدایت، رشد و توسعه پایدار کشور خود آماده می‌کند. اتاق بازرگانی جوانان یکی از فعال‌ترین تشکل‌های حمایتی و خیریه در بسیاری کشورها نیز به شمار می‌رود (متاسفانه در ایران با وجود اینکه اتاق‌های بازرگانی محل تجمع بازرگانان و صنعتگران هستند اما کمتر از توان مادی این قشر برای خدمت به همنوعان و مشارکت‌های اجتماعی استفاده می‌شود.) . اتاق‌های بازرگانی جوانان در سراسر دنیا از طریق عضویت در «اتاق بین‌المللی جوانان» ارتباط مستمری با یکدیگر دارند و همه ساله با جمع شدن در یک نقطه از دنیا به تبادل تجارب و نظرات خود می‌پردازند و درخصوص مسائل مهم جهانی بحث و بررسی می‌کنند. در این گردهمایی‌ها که موسوم به «کنگره بین‌المللی جوانان» است همه ساله رییس اتاق بین‌المللی جوانان نیز با رای اعضا به مدت یک سال انتخاب می‌شود. جالب توجه است که هر کس صرفا یک بار می‌تواند به این سمت انتخاب شود و این خود نشانگر اهمیت مشارکت و وجود روحیه مردم‌سالاری در این نهاد و اعضای آن است. اتاق‌های بازرگانی جوانان و اتاق بین‌المللی جوانان عرصه رشد و تعالی بسیاری از مدیران موفق دنیا در عرصه تجارت، فرهنگ و سیاست بوده است، مدیرانی که رهبران شرکت‌های چند ملیتی و بزرگ دنیا و حتی روسای جمهور مطرح برخی کشورها شده‌اند.
تلاش‌ها برای تاسیس اتاق جوانان ایران
از چند دوره قبل بحث تاسیس اتاق بازرگانی جوانان مطرح بود. در سال 85 و در ایام انتخابات لیست‌هایی برای تاسیس اتاق بازرگانی جوانان اقدام کردند و با این روش تلاش داشتند که آرای جوانان را به دست آورند.با وجود این مخالفت‌های جدی با این موضوع وجود داشت و گروه‌های غالب نمی‌خواستند اجازه دهند که چنین تشکلی شکل بگیرد.
در نهایت این خانه صنعت بود که خانه صنعت جوانان را تاسیس کرد تا به این روش این نقیصه تا حدی جبران شود. با وجود این بحث ایجاد اتاق بازرگانی جوانان بارها در مقاطع مختلف زمانی دیگر مطرح شد اما هیچگاه به نتیجه نرسید.
علت اصرار بر بحث اتاق‌های بازرگانی جوانان این بود که کشور ما دارای جوان‌ترین ترکیب جمعیتی در دنیاست و همین امر ضرورت ایجاد اتاق بازرگانی و صنایع جوانان را صد چندان می‌کند. دیدگاه غالب درباره تاسیس اتاق جوانان همیشه این بود که نیازی به تاسیس یک تشکل مجزا و تفکیک براساس مسائلی مانند سن و جنسیت نیست. در مقابل مدافعان بحث تاسیس اتاق جوانان می‌گویند، افرادی که در یک تشکل حضور پیدا می‌کنند غالبا دارای ویژگی‌ها و اشتراکاتی هستند که آنها را از بقیه افراد مجزا می‌کند. برای مثال در یک حوزه صنفی خاص فعالیت می‌کنند. مثلا بازرگان هستند یا حتی به صورت جزیی‌تر در یک زمینه مشخص از صنعت یا معدن فعالیت دارند. برای نمونه در معدن بخش‌های مختلفی وجود دارد و به همین اساس تشکل‌ها شکل گرفته است. اگر همین تعریف را قبول داشته باشید پس اشتراکات جنسیتی می‌تواند به عنوان یک شباهت باعث جمع شدن افراد شود. یا رده سنی نیز می‌تواند باعث نزدیکی یک گروه خاص از فعالان اقتصادی به یکدیگر شود و تشکل‌هایی مانند زنان بازرگان یا اتاق بازرگانی جوانان شکل بگیرد. این اشتراکات اینها را به هم نزدیک کرده است و به یکدیگر پیوند داده پس بهانه است که تشکلی تاسیس شود.
دلیل دومی که برای این موضوع وجود دارد و در همه جهان نیز جاری است همیشه انتظارات در رده‌های سنتی مختلف متفاوت است. ریسک‌پذیری افراد در رده‌های سنی مختلف با یکدیگر فرق می‌کند. اصولا نوع نگرش و بهره‌برداری از دانش برای افراد در رده‌های سنی مختلف متفاوت است. نوع برخورد یا مواجهه با پدیده‌های اقتصادی متفاوت است. جوان‌ترها معمولا از ریسک‌پذیری بیشتری برخوردار هستند ولی وقتی به میانسالی یا کهنسالی می‌رسند اغلب افراد محتاط‌تر می‌شوند و ریسک‌پذیری آنها کمتر می‌شود. با این شرایط طبیعتا تفاوت دارد که رده سنی یا جنسیت افراد چیست و تشکل‌هایی می‌تواند برای رسیدگی به این موضوع ایجاد شود.
نهادهای جایگزین
تلاش برای ایجاد اتاق جوانان عملا باعث شد که برای حل مشکل کمبود اتاق بازرگانی جوانان تاکنون چندین نهاد متفاوت ایجاد شده است. کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین دانش بنیان اتاق بازرگانی ایران یکی از مهم‌ترین آنها بود.
همچنین در برخی اتاق‌های استانی مانند اتاق اصفهان شاهد ایجاد معاونت‌های جوانان بودیم تا مساله کارهای جوانان پیگیری شود. از سوی دیگر برخی اتاق‌های استانی اقدام به تاسیس شورای عالی جوانان کردند. این شورا از اعضای جوان عضو اتاق‌های بازرگانی شکل می‌گرفت و هر چند اختیارات و استقلال کمتری نسبت به اتاق جوانان دارد اما عملا وظایف آنها را تا حدی اجرایی می‌کند.
برای مثال شورای عالی جوانان اتاق اصفهان خود دارای 9 کمیته است که کمیته‌های تخصصی JCI و ارتباطات بین‌الملل، رویدادهای کارآفرینی، تعاملات تجاری اعضا، دانشگاهیان، فناوری‌های نوین و صنایع های‌تک، توانمندسازی و ارتقای اعضا، فرآوری ایده‌ها، تسهیلگران و بازرگانان کوچک با حضور اعضای جوان اتاق طی فرآیند رای‌گیری و انتخاب مسوول و نایب‌رییس در هر کمیته تخصصی تشکیل شده است.
از سوی دیگر بحث ایجاد این شوراها در اتاق بازرگانی ایران نیز داغ شد. تا بالاخره سلطانی در یادداشتی خبر از ایجاد اتاق بازرگانی جوانان داد. سلطانی در بخشی از یادداشت خود نوشت «شنبه ٣١ تیر ١٣٩٦ برای من روز مهمی بود. روزی که حاصل یک تلاش ١٦ سال‌هام را گرفتم. ١٦ سال پیش زمانی که یک فعال اقتصادی جوان و پرنشاط بودم و علاقه‌مند به اینکه محیطی بیابم تا در آن با همتایان خود به تبادل نظر و همکاری و هم‌افزایی بپردازم، دریافتم که برای چنین مقصودی نهادی به نام «اتاق جوانان» در بیش از ١٢٠ کشور دنیا وجود دارد و قدمتی ٩٠ ساله (در آن زمان) دارد. خوشحال از چنین دریافتی، به اتفاق چند تن از هم نسلی‌های خودم، درخواستی را برای تشکیل این نهاد به رییس وقت اتاق بازرگانی ایران ارسال نمودیم. ذهن خوش‌بین و به دور از پیچیدگی من تصور نمی‌کرد که تشکیل این نهاد شناخته شده و مثمرثمر، در ایران به یک ماراتن و یک پروژه پیچیده تبدیل شود، پروژه‌یی که ١٦ سال از عمر من را صرف خودش بکند و حتی رسیدن به بالاترین رکن اداره اتاق انجام آن را به سادگی میسر ننماید.»
آیا ساختار فعلی کارآمد است؟
بر اساس آیین نامه تنظیم شده، اتاق جوانان توسط اتاق‌های استانی و به شکل یک تشکل به ثبت خواهد رسید. بر همین اساس طبیعا نماینده‌یی از سوی این اتاق در هیات نمایندگان اتاق ایران حضور نخواهد داشت که طبیعتا ضعف مهمی محسوب می‌شود. از سوی دیگر شکل‌گیری تشکل‌های استانی همسو این امکان را ایجاد می‌کند که با ایجاد چند تشکل استانی یک تشکل ملی شکل گیرد. به ویژه آنکه شنیده‌ها حاکی از تلاش اتاق تهران برای ثبت نخستین اتاق جوانان در آینده نزدیک است. هنوز خبر رسمی از چگونگی برنامه‌ها برای این تشکل‌های جدید منتشر نشده است اما امید این است که با توجه به فاصله یک ساله از انتخاب دوره نهم این فعالیت‌ها تحت تاثیر انتخابات قرار نگیرد.
