سهم 80درصدی 10 بانک بزرگ از تراکنش‌ها و مبادلات پولی
شتاب توسعه بانکداری الکترونیک در کشور
گروه بانک وبیمه| احسان شمشیری|
عملکرد بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت الکترونیک در شبکه شتاب و طی سال 95 نشان می‌دهد در حالی که 21میلیارد و 197 میلیون تراکنش در سامانه شتاب به ثبت رسید مردم ایران 3800 تریلیون تومان پول خود را با اطمینان خاطر در این سامانه جابه‌جا کردند.
متوسط رقم هر تراکنش 179هزار تومان بوده و روزانه 58 میلیون تراکنش و 10 هزار و 410 میلیارد تومان جابه‌جایی پول در کشور داریم و به عبارت دیگر، هر ایرانی به‌طور متوسط هر هفته 5 تراکنش بانکی انجام می‌دهد. تعداد تراکنش‌های روزانه در سال 95 نسبت به سال 94 رشد 30درصدی داشته که نشان‌دهنده استفاده بیشتر مردم از کارت‌های بانکی در معاملات خرد و خریدهاست و سهم اسکناس و سکه حتی در خریدهای ریز هم کمتر شده است.
به گزارش «تعادل»، آمارها نشان می‌دهد، حدود نیمی از تراکنش‌های شتاب در سال 95 بابت خرید در فروشگاه‌ها و از طریق کارتخوانهای فروشگاهی انجام شده و بقیه تراکنش‌ها بابت پرداخت قبوض، درخواست انتقال وجه، برداشت نقدی از حساب، درخواست مانده موجودی و... صورت گرفته است. نکته مهم در این بخش، کاهش 7درصدی درخواست مانده موجودی و کاهش 6درصدی پرداخت قبض در سامانه شتاب در سال گذشته است که نشان می‌دهد موضوع کارمزد برای مانده‌گیری و استفاده از سایر روش‌ها برای پرداخت قبض روی تراکنش‌های مانده‌گیری و پرداخت قبض در شبکه شتاب اثرگذار بوده و باعث کاهش آن شده است.
هر ایرانی 5 کارت بانکی دارد
آمار تعداد کل کارت‌های صادره شبکه بانکی کشور در فروردین ماه 1396 که از سوی بانک مرکزی منتشر شده، نشان می‌دهد در نظام بانکی 412 میلیون و 651 هزار و 161 فقره کارت بانکی، شامل 271 میلیون و 300هزار فقره کارت برداشت، یک‌میلیون و 470 هزار کارت اعتباری و حدود 140 میلیون فقره تعداد کل کارت‌های هدیه بوده است.
این نکته نشان می‌دهد که به‌طور متوسط هر یک شهروند ایرانی از مجموع 80 میلیون جمعیت کشور، حدود 5کارت بانکی شامل کارت برداشت، کارت اعتباری و کارت برداشت در جیب و کیف خود دارد و اگر این تعداد کارت را به‌ازای یک خانواده 4 نفره تحلیل کنیم این نتیجه حاصل می‌شود که سرپرست خانوار یا نان‌آوران خانواده شامل پدر و مادر در یک خانواده، حداقل 15 کارت بانکی و هر یک حدود 8 کارت بانکی در جیب و کیف خود دارند و فرزندان نیز مالک حدود یک تا دو کارت بانکی هستند و این نکته نشان می‌دهد که در هر خانواده مجموعه‌یی از کارت‌های متعلق به 31 بانک و موسسه اعتباری موجود است و همچنان موضوع تجمیع کارت‌ها و حساب‌ها و مدیریت آنها دور از دسترس است و احتمالا بخش عمده‌یی از این کارت‌ها یا با حداقل موجودی هستند یا عملا گردش مالی و بانکی ندارند و خانواده‌ها ترجیح می‌دهند که با چند کارت خود بیش از دیگران گردش مالی و خرید داشته باشند.
70 درصد تراکنش‌ها از طریق 7 بانک
سال گذشته بانک ملی با بیش از 4 میلیارد تراکنش، با سهم 19درصدی از تراکنش‌های شتاب، رتبه نخست را بین بانک‌ها به خود اختصاص داده است. پس از آن، بانک ملت با 2.9 میلیارد تراکنش، بانک صادرات 2.6میلیارد تراکنش، بانک‌های سپه، کشاورزی و تجارت هر یک با بیش از 1.4 میلیارد تراکنش و بانک رفاه با 1.1میلیارد تراکنش، به ترتیب، بیشترین سهم را در تعداد تراکنش‌های شتاب داشته‌اند و این 7 بانک بزرگ دولتی یا خصوصی شده کشور حدود 15 میلیارد تراکنش بانکی را به خود اختصاص داده‌اند. عملیات تحت پوشش شتاب دامنه وسیعی از تبادلات، از قبیل برداشت وجه نقد، خرید الکترونیکی، انتقال وجه، پرداخت قبوض و مانده‌گیری را از طریق خودپرداز، پایانه فروش، پایانه شعب، اینترنت، تلفن همراه و کیوسک را دربر می‌گیرد. این موضوع زمانی بیشتر نمود می‌یابد که بدانیم افزایش سریع تراکنش‌ها مانع از سرعت روند توسعه خدمات و ظرفیت‌سازی نشده و شاهد پایداری 99.97درصدی در سامانه‌یی هستیم.
طبق آمار شاپرک برای اردیبهشت، بانک ملت با سهم ۳۳ و 31.13 درصدی از تعداد و مبلغ تراکنش‌ها، همچنان با اختلاف زیاد، بالاترین سهم از پذیرش تراکنش‌های بازار را به خود اختصاص داده و در جایگاه نخست در بین تمام بانک‌های پذیرنده قرار گرفته است.
سهم 10 بانک اول در بازار مبادلات و تراکنش‌ها
10 بانک اول شامل بانک‌های ملت، پارسیان، ملی، صادرات، کشاورزی، سامان، پاسارگاد، رفاه کارگران، سپه و تجارت روی هم رفته بیش از 83 درصد تعداد تراکنش‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و حدود
90 درصد در جابه‌جایی و مبلغ تراکنش‌ها سهم دارند.
57 درصد تراکنش‌ها از طریق کارت‌خوان‌ها
در سال گذشته بیش از 57درصد تراکنش‌ها در پایانه‌های فروش (POS) صورت گرفته است.
27 درصد تراکنش‌ها سهم خودپردازها ATM بوده است. 7 درصد تراکنش‌ها از طریق تلفن همراه،
5 درصد از طریق اینترنت و بقیه سهم کیوسک، تلفن ثابت و پایانه شعبه بوده است.
به نظر می‌رسد با توجه به گسترش شدید تلفن‌های همراه و هوشمند، در آینده سهم
7 درصدی فعلی تراکنش‌های موبایلی، رشد بالایی خواهد داشت و در حال حاضر به دلیل مشکلات یو اس اس دی‌ها و مقررات لازم برای امنیت شبکه پرداخت‌های تلفن‌های همراه، هنوز شرایط برای فین‌تک‌ها و پرداخت‌های تلفن‌های همراه فراهم نشده است.
در یک روز پرترافیک شبکه بانکی (28 اسفند ماه گذشته) نزدیک به 120 میلیون تراکنش در شتاب به ثبت رسیده است؛ شبکه شتاب به‌طور میانگین، در سال 95 روزانه 58 میلیون تراکنش را در سامانه شتاب مدیریت کرده که در مقایسه با میانگین سال پیش از آن 30 درصد رشد را نشان می‌دهد.
بانک‌های خصوصی؛ پیشتاز گسترش تراکنش اینترنتی و موبایلی
مقایسه بانک‌های دولتی و خصوصی در گسترش ابزارها و سهم از بازار خدمات موبایلی، اینترنتی و کارت‌خوان‌ها، بانک‌های ملت، پارسیان، اقتصاد نوین، صادرات و ملی نشان می‌دهد که بانک‌های ملت، پارسیان و اقتصاد نوین در گسترش ابزارها و مبلغ تراکنش رشد قابل توجهی در بخش اینترنت و موبایل داشته‌اند.
بانک ملت سهم 28.8درصدی در تعداد کارتخوانهای فروشگاهی، سهم 26.7درصدی در پذیرش اینترنتی و سهم 73.7 درصدی در پذیرش موبایلی داشته است و از نظر مبلغ نیز سهم 29.2درصدی در کارت‌خوان، سهم 54.2درصدی در اینترنت و سهم 58.6 درصدی در مبلغ موبایلی داشته است.
همچنین بانک پارسیان سهم 7.7درصدی در تعداد کارتخوانهای فروشگاهی، سهم 20درصدی در پذیرش اینترنتی و سهم 5.2 درصدی در پذیرش موبایلی داشته است و از نظر مبلغ نیز سهم 3.8درصدی در کارت‌خوان، سهم 5.7درصدی در اینترنت و سهم 8.3 درصدی در مبلغ موبایلی داشته است.
بانک اقتصادنوین نیز سهم 3 درصدی در تعداد کارتخوانهای فروشگاهی، سهم 2.8 درصدی در پذیرش اینترنتی و سهم 2 درصدی در پذیرش موبایلی داشته است و از نظر مبلغ نیز سهم
1.7 درصدی در کارت‌خوان، سهم 0.4 درصدی در اینترنت و سهم 11 درصدی در مبلغ موبایلی داشته است.
همچنین بانک صادرات سهم 7.4درصدی در تعداد کارتخوانهای فروشگاهی، سهم 1.7درصدی در پذیرش اینترنتی و سهم 0.8درصدی در پذیرش موبایلی داشته است و از نظر مبلغ نیز سهم 14درصدی در کارت‌خوان، سهم 2.5درصدی در اینترنت و سهم 0.6 درصدی در مبلغ موبایلی داشته است.
از سوی دیگر، بانک ملی سهم 7.96درصدی در تعداد کارتخوانهای فروشگاهی، سهم 11.36درصدی در پذیرش اینترنتی و سهم
0.07 درصدی در پذیرش موبایلی داشته است و از نظر مبلغ نیز سهم 10.17درصدی در کارت‌خوان، سهم 15.95درصدی در اینترنت و سهم 0.07 درصدی در مبلغ موبایلی داشته است.
