گروه راه و شهرسازی|
در پی حمله موشکی به دو پایگاه امریکا در کشور عراق و همچنین ساقط شدن هواپیمای اوکراینی به دلیل خطای انسانی در حوالی تهران، برخی گزارش‌های غیررسمی حاکی از کاهش تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران است. مساله‌ای که به نظر می‌رسد، پایدار نباشد و به زودی تعداد پروازهای عبوری به سطوح قبلی خود باز گردد، چرا که عبور از آسمان ایران دست‌کم دو مزیت برای پروازهای خارجی دارد. نخست، کوتاه‌تر شدن مسافت پرواز با عبور از آسمان ایران است که به معنی مصرف کمتر سوخت و استهلاک کمتر و در نتیجه کاهش هزینه‌های پرواز خواهد بود. دوم، کاهش هزینه‌های پرواز با عبور از آسمان کشورمان است. آن‌گونه که خبرگزاری ایلنا گزارش کرده است، عربستان، عراق و افغانستان جایگزین کریدور هوایی کشورمان شدند، این در حالی است که نرخ عبور از آسمان عراق یا افغانستان ثابت است، به گونه‌ای که مسافت و مدت زمان عبور از آسمان این کشورها نیز در هزینه نهایی محاسبه نمی‌شود، اما هزینه عبور از آسمان ایران داستان دیگری دارد که عبور از آن را برای ایرلاین‌های خارجی از نظر اقتصادی جذاب می‌کند. از این رو، به نظر می‌رسد، با فروکش کردن جو امنیتی از آسمان کشور، دوباره شاهد افزایش پروازهای عبوری از آسمان ایران باشیم.
به گزارش ایلنا، پس از صدور و انتشار بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح مبنی بر اصابت موشک بر هواپیمای اوکراینی بویینگ 737 به دلیل خطای انسانی، شمار زیادی از شرکت‌های هواپیمایی خارجی به‌طور رسمی اعلام کردند که فعالیت خود را از فضای آسمان ایران خارج می‌کنند. هر چند که هزینه‌های جانی و روانی این خطای انسانی قابل ارزش‌گذاری و جبران نیست، اما نمی‌توان از هزینه‌های اقتصادی آن هم چشم پوشی کرد. در شرایطی که درآمدهای حاصل از فروش نفت به حداقل رسیده است و پول فروش حداقلی نفت هم به دلیل تحریم‌های بانکی به کشورمان نمی‌رسد، درآمدهایی مانند پروازهای عبوری از فضای آسمان کشورمان هم می‌تواند گرهی را از اقتصادمان باز کند به‌طوری که بارها مطرح شده شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی با منابع حاصل از این درآمد که رقم کمی هم نیست، توانسته کسری‌های مالی مقطعی وزارت راه و شهرسازی را جبران کند وگرنه همین کسری باید از منابع دیگری خارج از وزارتخانه تامین شود.پس از سقوط هواپیمای اوکراینی در محدوده فرودگاه حضرت امام به دلیل اصابت موشک شاهد آن هستیم که آسمان کشورمان از پروازهای عبوری خالی شده است. در این روزها در حالی پروازهای عبوری به حداقل میزان خود رسیده که چهار سال گذشته بیشترین درآمد را از این محل داشتیم به‌طوری‌که طبق گفته سیاوش امیر مکری، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، میزان درآمد سالانه از محل پروازهای عبوری حدود 1800 میلیارد تومان در سال بوده است.
خسارت ایران چقدر است
باید دید کشورمان در جریان خروج شرکت‌های هواپیمایی از فضای آسمانش چقدر زیان می‌بیند. تمام محاسبات انجام شده در گزارش ایلنا با استناد به مطالعات یک کارشناس و متخصص در شرکت فرودگاه‌های کشور انجام شده است.تعرفه‌های عبور از فضای آسمان کشورها در سطح بین‌المللی طبق سند 7100 ایکائو و براساس این سند تعرفه‌های فرودگاهی و خدمات ناوبری برای هر کشوری تعیین و به ایرلاین‌ها اعلام می‌شود. در ایران براساس آیین نامه اجرایی ماده 63 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، فرمولی برای تعرفه عبور هواپیماها از آسمان ایران تعریف شده است. نرخ هر پرواز عبوری براساس حداکثر وزن هواپیما در زمان تیک‌آف (برخاستن) یعنی هر تن آن ضرب در چهار هزارم دلار و ضرب در مسافت طی شده (کیلومتر) تعیین می‌شود که براساس این فرمول قیمت کوتاه‌ترین مسیر عبور هواپیما از ایران 100 دلار است. حال اگر هر یک از این هواپیماها برای انجام سرویس‌های فنی در ایران فرود آیند، در هزینه‌های عبوری آنها 50 درصد تخفیف داده می‌شود. همچنین هواپیماهای با وزن بیش از 150 تن شامل حال تخفیف 30 درصدی می‌شوند. براساس گفته این کارشناس صنعت هوانوردی، متوسط درآمد هر پرواز از آسمان ایران کمتر از 800 دلار نیست و روزانه حدود 950 تا 1000 پرواز در روزهای عادی از فضای آسمان ایران عبور می‌کند. حداقل درآمد کشورمان از پروازهای عبوری در سال چیزی حدود 300 تا 350 میلیون دلار است که معادل آن با نرخ دلار در بازار آزاد حدود 4 هزار میلیارد تومان است. حال این درآمد برای یک شرکت زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی در شرایط کاهش منابع دولت با به حداقل رسیدن درآمدهای نفتی رقم قابل توجهی محسوب می‌شود. در شرایطی که به اذعان ایرلاین‌های خارجی، کریدور هوایی ایران نزدیک‌ترین و به‌صرفه‌ترین مسیر برای عبور هواپیماها در منطقه محسوب می‌شود اما در شرایط فعلی بسیاری از ایرلاین‌ها مسیر تردد خود را تغییر داده‌اند و فضای آسمان کشورهایی مانند عراق، افغانستان، پاکستان و عربستان جای کریدور ایران را گرفته‌اند.حال اینکه طبق سند 7100، نرخ عبور هواپیما از آسمان عراق و افغانستان ثابت و به ترتیب 375 دلار و 400 دلار است. یعنی اگر هواپیمایی بخواهد حتی مسیر کوتاهی را از آسمان این کشورها طی کند که این رقم در فضای آسمان ایران
100 دلار است باید در آسمان عراق و افغانستان نزدیک به 400 دلار بپردازد.
عبور روزانه 900 پرواز خارجی از آسمان ایران
به گزارش «تعادل»اواسط تیر ماه سال جاری و چند روز پس از افزایش تنش‌ها میان ایران و امریکا، حجم پروازهای عبوری از آسمان ایران به 800 پرواز رسید، درحالی که پیش از آن، روزانه 840 پرواز از آسمان ایران عبور می‌کرد. اما اواخر آذرماه، با گذشت حدود 6 ماه از آخرین آمار منتشرشده از سوی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، مدیرعامل این شرکت از رشد پروازها و عبور900 پرواز در روز از آسمان کشورمان خبر داده است. پس از سقوط پهپاد جاسوسی امریکا در خلیج فارس و نوتام (اطلاعیه هوانوردی) امریکا مبنی بر ممنوعیت پرواز بر فراز آسمان خلیج فارس و ایران، تعداد پروازهای عبوری از فضای کشور کاهش یافت اما با گذشت یک هفته از انتشار نوتام، میزان پروازهای عبوری از فضای کشور مجددا افزایش یافت و شرکت‌های هواپیمایی متوجه شدند که آسمان ایران کماکان امن است، ضمن آنکه از نظر اقتصادی هم عبور از آسمان ایران توسط ایرلاین‌های خارجی صرفه بیشتری دارد چون مدت زمان پرواز برای آنها کاهش می‌یابد.البته بهبود پروازهای عبوری از آسمان ایران طی 6 ماهه تابستان و پاییز سال جاری و ثبت 900 پرواز در روز، در شرایطی رخ داد که در سال گذشته روزانه هزار پرواز عبوری داشتیم. مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در روزهای آخر آذر با اشاره به این آمار گفته بود: امسال در مقطعی به دلیل ناامن اعلام شدن آسمان ایران، آمار پروازهای عبوری کاهش یافت اما پس از مدت کوتاهی با اطمینان یافتن شرکت‌های هواپیمایی از امنیت آسمان ایران، تعداد پروازهای عبوری دوباره افزایش یافت و اکنون روزانه به ۹۰۰ پرواز رسیده است.
تفاوت در درآمدهای شرکت فرودگاه‌ها
چندی پیش مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها در اظهاراتی اعلام کرد که مبلغ درآمد حاصل از پروازهای عبوری در سال گذشته 1800 میلیارد تومان بوده است، اما در نشست خبری چهارمین نمایشگاه حمل و نقل و صنایع وابسته که در اواخر آذر برگزار شد، اعلام کرد که درآمد شرکت فرودگاه‌ها از پروازی عبوری در سال 97، ۱۷۰۰ میلیارد تومان بوده که نسبت به سال ۹۶ حدود ۱۴ درصد کاهش داشته است. درواقع براساس جدیدترین آمار رسمی اعلام شده از سوی مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها، درآمد این شرکت از پروازهای عبوری 100 میلیارد تومان نسبت به آمار چندی پیش او کاهش داشته این تفاوت در شرایطی است که اتکای مالی این شرکت برپایه درآمدهای حاصل از پروازهای عبوری قرار دارد و 100 میلیارد تومان هم رقم کمی نیست، به گفته مکری، ۶۸ درصد درآمدهای شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران حاصل از پروازهای عبوری، ۲۰ درصد حاصل از ارایه خدمات فرودگاهی و حدود
5 درصد هم حاصل واگذاری اماکن است. او همچنین عنوان کرده بود: 5 درصد درآمد شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران حاصل از واگذاری اماکن است که به‌طور عمده در اختیار شرکت‌های هواپیمایی و بخشی هم در اختیار غرفه داران قرار می‌گیرد. امیرمکری افزوده بود: با توجه به پیگیری دستگاه‌های نظارتی، واگذاری تمام اماکن در قالب نظام‌نامه مشخص و بر اساس قیمت‌گذاری کارشناسی است و شرکت فرودگاه‌ها موظف به نظارت بر اصناف است و با گران فروشی‌ها برخورد می‌کند. درآمدی که از سرانه مسافر پرواز داخلی نصیب فرودگاه می‌شود، تنها ۷ هزار تومان و از مسافران پروازهای خارجی ۳۵ هزار تومان است که با خدمات ارایه شده تناسبی ندارد.
تکمیل گزارش سانحه هواپیمای اوکراین یک سال زمان می‌برد
حسن رضایی‌فر، رییس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی با بیان اینکه تکمیل و اعلام گزارش سانحه بویینگ 737 احتمالا یک سال زمان می‌برد، گفت: امکان سانسور در گزارش وقوع سانحه هواپیمای اوکراین وجود ندارد.
رضایی‌فر با اشاره به تشکیل جلسه سه جانبه ایران- اوکراین- کانادا برای بررسی سانحه بویینگ 737 اظهار کرد: برای ادامه روند بررسی سانحه تصمیماتی اخذ شده است که این تصمیمات را به دولت و دستگاه‌های مربوطه ارایه کرده‌ایم.
وی در گفت‌وگو با ایلنا تاکید کرد: از آنجایی که هواپیمای اوکراینی بویینگ 737 هواپیمای جدیدی است، در ایران نه لابراتوار و نه تجهیزات مورد نیاز در اختیارمان نیست، با اوکراینی‌ها توافق شده است که نرم‌افزار مورد نظر را در ایران مورد استفاده قرار دهیم و بتوانیم از تجهیزات در داخل برای بازسازی‌ها استفاده کنیم. درباره این موضوعات در حال مذاکره با متخصصان داخلی هستیم و تصمیمات به مقامات بالاتر ارایه شده است.رییس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی در پاسخ به اینکه نماینده معرفی شده از سوی امریکا وارد بررسی سانحه در ایران می‌شود، گفت: «نفر پاسخگو» امریکایی قرار نیست به ایران بیاید.رضایی‌فر با بیان اینکه جعبه سیاه (FDR-CVR) هنوز باز نشده است، اظهار کرد: تیم بررسی سانحه باید همه جوانب را مورد بررسی قرار دهد که قاعدتا این فرآیند زمانبر خواهد بود و تکمیل گزارش سانحه احتمالا یک سال زمان می‌برد. علت وقوع این سانحه باید ریشه‌یابی شود تا اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه در دستور کار دستگاه‌های مختلف قرار گیرد. رییس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی تاکید کرد: باید بدانیم در جریان وقوع این سانحه چه بخشی کمبود داشته و کجا مورد دستکاری قرار گرفته است. این اقدامات کارشناسانه زمان می‌برد و در این باره عجله نمی‌کنیم. در گزارش‌های بعدی سازمان این جزییات منتشر می‌شود و سایر گزارش‌ها هم مانند گزارش اولیه به صورت عمومی منتشر خواهد شد. رییس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی در پاسخ به اینکه اظهارات ضد و نقیض درباره علت وقوع این سانحه چه آثاری بر اعتبار کمیسیون بررسی سوانح سازمان هواپیما در مجامع بین‌المللی می‌گذارد، گفت: کانادا، امریکا و اوکراین در سایت‌های مرتبط اعلام کرده‌اند که تاکنون بررسی سوانح در ایران مطابق با تمام استانداردها بوده است.وی با بیان اینکه تیم بررسی سانحه باید این اتفاق را به‌طور همه‌جانبه بررسی کند و تا زمانی که تمام عوامل و اطلاعات کامل نشود، هیچ تصمیمی نمی‌گیریم، افزود: پرونده آموزش خلبان را نداریم و در حال دریافت مدارک هستیم. هنوز مدارک هواپیما به دست ما نرسیده است. بخشی از این مدارک را اوکراین و بخشی دیگر را بویینگ باید به کمیسیون بررسی سانحه ارایه کند.رضایی‌فر گفت: در هیچ یک از گزارش‌های سوانح قبلی سانسور نداشتیم. در بررسی سانحه بویینگ 737 هم نمایندگان اوکراین، کانادا و بازپرسان ویژه حضور دارند و از تمام موضوعات مستندبرداری می‌کنند.
