گروه اقتصادکلان| هادی سلگی|
نرخ تورم ماهانه خرداد رکورد 6 سال گذشته را زد. مطابق گزارش بانک مرکزی تنها در فاصله یک ماه (خرداد) قیمت یک سبد منتخب از خدمات و کالاهای معمول مصرفی مردم به‌طور متوسط 4.3 درصد افزایش قیمت داشته‌اند. این رقم افزایش قیمت در 74 ماه گذشته یعنی از بهمن ماه سال 91 که نرخ تورم ماهانه به 5.3 درصد رسید، بی‌سابقه بوده است؛ همان سال‌هایی که به التهابات ارزی و تورمی شهره یافته و در آن نرخ تورم سالانه
به 30.5 درصد رسید.
نکته دیگر اینکه بانک مرکزی علت افزایش نرخ تورم ماهانه خرداد را التهابات ارزی اعلام کرده است، آن‌گونه که جزئیات تورم نشان می‌دهد افزایش قیمت‌ها اگر هم ناشی از التهابات ارزی باشد به سمت گروه‌های خوراکی و حمل ونقل سوق پیدا کرده است. به این ترتیب که گروه خوراکی 8.8 درصد و حمل و نقل به میزان 6.7 درصد رشد ماهانه را
ثبت کرده‌اند.
به گزارش «تعادل» بانک مرکزی شاخص بهای مصرف‌کننده (نرخ تورم) را منتشر کرد. بر اساس این گزارش نرخ تورم ماهانه به 4.3درصد رسیده است. نرخ تورم ماهانه در واقع همان درصد رشد قیمت‌ها طی یک ماه (هر ماه نسبت به ماه قبلی) را نشان می‌دهد. این امر نشان می‌دهد که سرعت افزایش قیمت‌ها در طول این یک ماه جهشی چند برابری داشته است. نبض حرکت تورم ماهانه در ماه اردیبهشت 1.6 و در فروردین 0.8 درصد بود.
بانک مرکزی دلیل افزایش نرخ تورم در خردادماه را التهابات ارزی اعلام کرده و توضیح داده است که شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی تحت تاثیر التهابات اخیر ارزی به 4.3درصد رسیده است. افزایش نرخ تورم در هر سه بخش برای خردادماه قابل پیش‌بینی بود و البته کارشناسان انتظار داشتند که زودتر از این ماه رشد تورم اتفاق بیفتد، چرا که از اواخر سال گذشته با شدت گرفتن رشد قیمت در بازار ارز و التهابات ارزی قیمت دلار از حدود ۳۸۰۰ تومان در شهریورماه تا ۵۰۰۰ تومان تا پایان سال قبل پیش رفت و در فروردین‌ماه از ۶۰۰۰ تومان عبور کرد.
تشدید نوسانات در بازار ارز ادامه این روند را در ماه تیر قابل پیش‌بینی می‌کند و با این وجود اگر نرخ تورم ماهانه 4درصدی تا چند ماه دیگر ادامه یابد شاهد یک ابرتورم خواهیم بود.
دلار اکنون در بازار آزاد بیش از۸۰۰۰ تومان معامله می‌شود هرچند که در سوی دیگر و در نتیجه اجرای سیاست ارزی دولت از فروردین‌ماه برای واردات کالا دلار با نرخ ۴۲۰۰ تومان اختصاص پیدا می‌کند، اما به هر صورت اختلاف قیمت نرخ رسمی و نرخ بازار آزاد موضوعی بود که کارشناسان نسبت به پیامدهای تورمی آن هشدار داده بودند.
برای اینکه درکی بهتر از تورم ماهانه داشته باشیم، کافی است بدانیم که رقم افزایش 4.3درصدی در 6 سال گذشته رکورد زده است. به‌طور کلی بالاترین نرخ ماهانه تورم در سال 96 مربوط به آذر ماه این سال می‌شد که به رقم 1.9درصدی رسید. در اسفند ماه سال 1395 هم اوج گرفت و عدد 2درصدی را ثبت کرد و در خرداد سال 94 معادل 1.7 درصد رشد کرد. در سال‌های 93 و 92 نیز به ترتیب ماه‌های خرداد و فروردین با رقم‌های 1.7 و 3.4درصد بالاترین رشد قیمتی را تجربه کرده بودند. اما تجربه مشابه بالای 4 درصدی را اقتصاد ایران در یک دهه اخیر فقط در سال 91 داشته است؛ سالی که تجربه گرانی‌های شبانه آن سالی پر التهاب در خاطره‌ها به یادگاری گذاشت. در این سال نرخ‌های ماهانه از 2.3درصد فروردین شروع شد و در شهریور به 2.7درصد رسید. در مهر ماه جهش‌های افسارگسیخته به اوج رسید و با 4.9 درصد رکورددار شد و در ماه آبان ماه به 4.6 درصد تداوم یافت. از این ماه تا اواسط زمستان نرخ‌های 2.3 و 1.8 درصدی نمایان شد ولی در بهمن ماه به اوج خود یعنی رقم 5.3 درصد رسید. تورم‌های ماهانه جهشی این ماه‌ها موجب شد که سال 91 نرخ تورم متوسط به رقم 30.5درصد و در سال 92 به 34.7درصد بالغ شود. گرچه در سال 92 تورم‌های ماهانه پایین‌تری از سال91 تجربه شد ولی مجموع این تورم‌های ماهانه که کاهش یافته بود خود را در تورم سال 1393 نشان داد.
در واقع نرخ تورم ماهانه به دلیل دامنه 30 روزه آن نسبت به دو شاخص دیگر (نقطه به نقطه و سالانه) از حساسیت بیشتری برخوردار است، بدین معنی که تغییرات را زودتر نشان می‌دهد. در حالی که شاخص نقطه به نقطه یک فاصله 12ماهه (ماه جاری نسبت به ماه مشابه سال قبل) و شاخص سالانه دامنه‌یی 24 ماهه (12ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل) را در درون خود دارند و به همین دلیل تغییرات قیمتی را دیرتر در خود نمایان می‌کنند. همین موضوع باعث شده است که نرخ تورم سالانه در خرداد ماه سال جاری نیز هنوز تک رقمی بماند. همچنانکه مطابق گزارش بانک مرکزی نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به خرداد ماه به 9.4 درصد رسیده که نسبت به نرخ ثبت شده در اردیبهشت‌ماه (۹.۱ درصد) حدود 0.3درصد رشد دارد. اما تورم نقطه به نقطه (تغییرات شاخص در خردادماه نسبت به ماه مشابه سال قبل) به 13.7درصد رسیده که بیانگر دو رقمی شدن تورم در این بخش است. تورم نقطه به نقطه در خردادماه نسبت به نرخ 9.7درصدی خردادماه 4 درصد افزایش دارد.
اکنون باید به نکته دیگری از آمارهای بانک مرکزی بپردازیم و آن جزئیات تغییرات قیمتی است، اینکه رشد 4.3درصدی بیشتر به‌خاطر نوسان در کدام گروه‌های کالایی بوده است. همان‌طور که می‌دانیم شاخص قیمت مصرف‌کننده معدلی از تغییرات قیمتی یک سبد کالایی منتخب است. بنابراین هر یک از این کالاها ممکن است از این معدل یا میانگین بیشتر و برخی کمتر از آن باشند. گزارش‌های بانک مرکزی از این شاخص شامل 12 گروه کالایی می‌شود که تقریبا همه انواع مصارف روزمره، ماهانه و سالانه خانوارها را پوشش می‌دهد. این گزارش نشان می‌دهد که در خرداد ماه بیشترین جهش قیمتی‌ای که باعث افزایش تورم شده از سوی گروه خوراکی‌ها بوده است. خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در این ماه به میزان 8.8 درصد رشد قیمتی داشته‌اند. نرخ تورم نقطه به نقطه این گروه 16.8درصد بوده است. از آنجایی که سهم این گروه کالایی در سبد مصرفی خانوارهای فقیر نسبت به دیگر گروه‌ها بیشتر است به همین دلیل تجربه تورم در ماه خرداد برای دهک‌های پایین بسیار بالاتر بوده است. بعد از این گروه، حمل ونقل با 6.7 و دخانیات با 5.4 درصد بالاترین جهش‌های قیمتی را در این ماه داشته‌اند.
همه این گروه‌های کالایی (به استثنای برخی سیگارها) به‌طور کامل در داخل تولید می‌شوند و برعکس آن چیزی که کارشناسان بانک مرکزی از تاثیر التهابات ارزی بر افزایش قیمت‌های این ماه ابراز کرده‌اند، نباید به نرخ ارز ارتباط مستقیمی داشته باشند.
