سرعت‌گیری دریافت مالیات بر درآمد

در 5 ماهه ابتدایی سال 97درصد مصوب مالیات مشاغل محقق شد

گروه اقتصاد کلان

آمارهای مربوط به وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت در 5 ماهه اول امسال نشان می‌دهد که دولت در زمینه وصول مالیات بر درآمد عملکرد بسیار بهتری نسبت به مالیات اشخاص حقوقی داشته است. مالیات اشخاص حقوقی که بیشتر آنها را اشخاص حقوقی دولتی تشکیل می‌دهد، نسبت به پارسال 6.1درصد کاهش داشته است. اما در زمینه مالیات بر درآمدها، دولت افزایشی 10.6درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است. در این گروه مالیات مشاغل به میزان 97درصد تحقق یافته، در حالی است که مالیات بر مشاغل در بودجه امسال نسبت به پارسال نیز 26درصد افزایش داشته است.

 تحقق 74 درصدی درآمدهای مالیاتی

به گزارش «تعادل»، بررسی گزارش بانک مرکزی در زمینه وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت در ۵ ماهه ابتدایی سال جاری نشان می‌دهد که از ۴۹هزار و 450میلیارد تومان درآمد مالیاتی مصوب، ۳۶هزار و 750میلیارد تومان محقق شده است. بر این اساس 74.2درصد از درآمدهای مالیاتی مصوب شده در بودجه که برای 5 ماهه نخست امسال هدف‌گذاری شده است، محقق شد. لازم به ذکر است که این زمان‌بندی‌ها براساس یک تقسیم‌بندی فرضی صورت می‌گیرد به این شکل که گفته می‌شود اگر قرار است طبق بودجه درآمدهای مالیاتی کل سال 96 به میزان 116هزار و 460 میلیارد تومان باشد، بنابراین باید در هر ماه یک‌دوازدهم آن محقق شود. با این حال می‌دانیم که پرداخت‌های مالیاتی اصولا در زمان‌های خاصی از سال به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می‌شود. گاهی حتی دو سال طول می‌کشد مالیات برخی سازمان‌ها وصول شود. با این حال وصول بیشتر مالیات‌ها طبق همین زمانبندی پیش می‌رود. میزان کل درآمدهای مالیاتی مصوب در بودجه سال گذشته به میزان 103 هزار و 830 میلیارد تومان بود که سیاست‌گذاران بودجه رشد آن را برای سال جدید 12درصد درنظر گرفتند. در سال گذشته نیز طبق زمان‌بندی مصوبه قرار بود 44 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شود، اما از این مقدار 35.6هزار میلیارد تومان یعنی 80 درصد محقق شد. با این حال سال 95 یکی از سال‌های طلایی در زمینه تحقق درآمدهای دولتی محسوب می‌شود به این لحاظ که در پایان سال بیش از 97 درصد درآمدهای مالیاتی مصوب وصول شد. البته لازم به ذکر است که بخش قابل‌توجهی از رشد درآمدهای مالیاتی سال گذشته به‌دلیل افزایش پایه‌های مالیاتی و به تور انداختن فراریان بوده که سازمان با تغییر و اصلاح برخی قوانین به آن رسیده بود. کارشناسان معتقدند که کماکان ظرفیت برای توراندازی فراریان بالاست برخی تخمین می‌زنند که 30 تا 40 درصد اقتصاد ایران زیرزمینی یا پنهان است و بالطبع مالیاتی هم از آنها اخذ نمی‌شود.

با این حال برخی کارشناسان علی‌الخصوص صاحبان بنگاه‌های اقتصادی معتقدند که درآمدهای مالیاتی درنظرگرفته‌شده در لایحه بودجه ٩٦، در قیاس عملکرد سال 95 بالاتر از توان اقتصادی کشور است. به گفته آنها پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد آهنگ رشد اقتصادی ایران در سال٢٠١٧- ٢٠١٨ (معادل با سال ١٣٩٦)، حدود ٣,٥درصد و نرخ تورم کشور در سال مذکور، معادل با ١١درصد خواهد بود. لذا با توجه به تنگناهای فعالان اقتصادی کشور در سال‌های اخیر، درآمدهای مالیاتی مندرج در لایحه بودجه با اوضاع اقتصادی کشور و پیش‌بینی بخش خصوصی از چشم‌انداز اقتصاد در سال آتی، چندان سازگار نیست.

یکی از نمایندگان کمیسیون تلفیق مجلس در پاسخ به این انتقادات گفته بود که میزان رشد درآمدهای مالیاتی در بودجه 96 براساس میانگین برنامه پنج‌ساله پنجم، توجه به پوشش مالیاتی، رشد اقتصادی و تورم بوده است. هادی قوامی البته گفته بود که عملکرد درآمدهای مالیاتی در سال 95 نسبت به عملکرد سال 94 و آنچه در طول برنامه پنجم وصول شده و رشد پیدا کرده مربوط به پوشش مالیاتی نبوده بلکه مربوط به تورم بوده و متناسب با تورم مالیات هم 15 درصد رشد داشته است.

پوشش مالیاتی به این معناست که پایه‌های مالیاتی را گسترش دهند و کسانی که مالیات نمی‌دهند را در تور مالیاتی قرار دهند.

هرچند که تحقق درآمدهای مالیاتی دولت در پایان مرداد نسبت به میزان مصوب 80 درصد بوده است اما همین میزان رشد محقق شده نسبت به مدت مشابه سال قبل برابر با 3.2درصد است.  درآمدهای مالیاتی دولت به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم وجود دارند. مالیات‌های مستقیم در کل شامل مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها و مالیات بر ثروت‌ها می‌شود. مالیات‌های غیرمستقیم نیز شامل دو قسم کلی مالیات بر واردات و مالیات بر کالا و خدمات می‌شود.

آمار 5 ماهه درآمدهای مالیاتی نشان می‌دهد درحالی که میزان وصولی مالیات‌های مستقیم نسبت به پارسال 0.5درصد کاهش یافته، مالیات‌های

غیر‌مستقیم به میزان 7.9 درصد افزایش یافته است. عامل عمده کاهش مالیات‌های مستقیم، افت 6.1درصدی وصولی‌ها از اشخاص حقوقی بوده و این بخش در دیگر زیربخش‌های خود نه‌تنها کاهشی نداشته بلکه رشد مثبت را هم ثبت کرده است. همچنان که بخش‌های مربوط به مالیات بر درآمد و ثروت هر کدام به ترتیب 10.63 و 4.7 درصد افزایش یافته‌اند.

آمارهای منتشر شده از وضعیت عمومی بودجه نشان می‌دهد دولت از طریق مالیات اشخاص حقوقی در مدت 5 ماهه امسال 11 هزار و 990 میلیارد تومان وصول کرده است. این مالیات در جداول بودجه‌یی شامل گروه‌های مالیات علی الحساب حقوقی دولتی، معوقه اشخاص دولتی، اشخاص حقوقی غیردولتی، مالیات علی‌الحساب شرکت‌های دولتی در حال واگذاری و سایر می‌شود. براساس آمار‌ها همه مالیات علی‌الحساب اشخاص حقوقی دولتی از 2100میلیارد تومان 5 ماهه سال 95 با کاهش 9.8درصدی به 1890 میلیارد تومان تنزل یافت. طبق این آمار، وصول مالیات معوق اشخاص حقوقی دولتی نیز با کاهش 5.7درصدی همراه بوده است. اشخاص حقوقی غیردولتی و سایر نیز به ترتیب 5.3 و 40.2درصد کاهش وصولی داشته‌اند. اشخاص حقوقی غیردولتی سهم بسیار بزرگی (بیش از 21 درصد در سال 96) از کل درآمدهای مالیاتی دولت دارد. برای نشان دادن بزرگی این مالیات کافی است بدانیم که سهم آن در سال گذشته برابر با کل درآمدهای مالیات بر ارزش افزوده یعنی 23 درصد بوده است. امسال تاحدودی از سهم این مالیات کاسته و به سهم مالیات بر ارزش افزوده اضافه شد. آمار درآمدهای 5 ماهه اول سال نشان می‌دهد که از میزان مصوب 10هزار میلیارد تومان مالیات اشخاص حقوقی غیر در بخش سایر که همان مالیات نهادها و بنیادهای انقلاب است و سال گذشته به دلایلی نامشخص این تغییر نام صورت گرفت 40 درصد کاهش وصولی و از 700میلیارد تومان مصوب تنها 100میلیارد تومان محقق شده است.

 افزایش 10درصدی مالیات بر درآمدها

در بخش مالیات بر درآمد نیز طی این مدت 6640میلیارد تومان وصول شده که 10.6درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد نشان می‌دهد.

در این بخش، مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی و بخش خصوصی به ترتیب 2.9 درصد و 8.9درصد رشد کرد. آمارها نشان می‌دهد مالیات مشاغل نیز 18درصد افزایش یافته است.

مالیات مشاغل در حالی نسبت به عملکرد سال گذشته 18 درصد رشد کرده است که آمارهای بودجه نشان می‌دهد رشد در نظرگرفته شده برای بودجه 96 این مالیات نسبت به سال گذشته 26 درصد بوده است.