اقتصاد ایران بعد از رشد چشمگیر قیمت‌ها در سال ۱۳۹۷، در سال ۱۳۶۸ به لحاظ میزان رشد تورم وضعیت با ثباتی را سپری کرد. بعد از یک دوره ثبات نسبی و کاهش نرخ تورم سالانه، از اواخر سال ۱۳۹۶ این نرخ شروع به افزایش کرده و با جهش نرخ ارز در اوایل سال ۱۳۹۷ شتاب افزایش نرخ تورم هم بیشتر شد اما بعد از یک دوره افزایش شتابان نرخ تورم، از ابتدای سال ۱۳۹۸ نرخ تورم نقطه‌ای و از نیمه دوم سال نرخ تورم سالانه شروع به کاهش کردند.
به گزارش تعادل، مرکز آمار ایران روند نرخ تورم در سال‌های اخیر بعد از یک دوره ثبات نسبی و کاهش نرخ تورم که از ابتدای سال ۱۳۹۳ شروع شده بود، نرخ تورم نقطه‌ای و سالانه از ابتدای سال ۱۳۹۷ شروع به افزایش کرد؛ به‌طوری‌که نرخ تورم نقطه‌ای از 7.1 درصد در ابتدای سال ۱۳۹۷ به ۴۷۵ درصد در انتهای سال ۱۳۹۷ رسیده و این روند افزایشی تا اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ ادامه داشت؛ به گونه‌ای که نرخ تورم نقطه‌ای در این مقطع زمانی به 52.1 درصد رسید و بعد از آن این نرخ روند کاهشی داشته است. نرخ تورم سالانه نیز از ۸۰ درصد در ابتدای سال ۱۳۹۷ به 26.6 درصد در انتهای این سال رسید. روند افزایشی نرخ تورم سالانه نیز تا شهریور ۱۳۹۶ ادامه داشته و به عدد 42.7 درصد رسیده است.
در ماه‌های ابتدایی سال و بعد از جهش نرخ ارز، روند نرخ تورم ماهانه افزایشی بود که در مهر ماه ۱۳۹۷ به حداکثر خود یعنی 7.1 درصد رسیده و بعد از آن با ثبات نسبی بازار ارز و کنترل قیمت آن شتاب نرخ تورم ماهانه نیز کم شده و روند نزولی پیدا کرد؛ در ماه‌های اسفند تورم ماهانه مجددا افزایش پیدا کرد. بعد از آن با ثبات نسبی که بر اقتصاد حکمفرما بود مجدد نرخ تورم ماهانه کاهش و با نوسان کم همراه بود که در اواخر آبان با افزایش قیمت بنزین جهشی در نرخ تورم اتفاق افتاد که در تورم ماهانه ماه آذر نشان داده شده است. همین تحلیل را برای نرخ تورم نقطه‌ای نیز می‌توان ارایه کرد.
در ماه‌های ابتدایی سال ۱۳۹۷ و همزمان با افزایش نرخ ارز، نرخ تورم نقطه‌ای شروع به افزایش کرده و شیب این افزایش تا مهر ۱۳۹۷ فزاینده بوده و بعد از آن با شتاب کمتری افزایش پیدا کرده به‌طوری‌که تا اردیبهشت ۱۳۹۶ این روند افزایشی تداوم داشته و در این ماه نرخ تورم نقطه‌ای به بیشترین مقدار خود یعنی 52.1 درصد رسید و بعد از آن روند کاهشی نرخ تورم نقطه‌ای شروع شده و تاکنون ادامه داشته است (جز آذر ماه که به خاطر افزایش قیمت بنزین نرخ تورم تقطه‌ای افزایش داشت) .
سه ماه ابتدایی سال ۱۳۹۷ نرخ تورم سالانه تقریبا ثابت بوده و با یک وقفه‌ای به نوسانات نرخ ارز واکنش نشان داده و شروع به افزایش کرده است به‌طوری‌که به عدد 42.7 درصد در این ماه رسیده و بعد ازآن روند نزولی آن شروع شده و تاکنون هم ادامه دارد.
شتاب افزایش نرخ تورم نقطه‌ای بیشتر از نرخ تورم سالانه بوده و زودتر از آن به نقطه حداکثر خود می‌رسد و شروع به کاهش می‌کند. دلیل این امر تفاوت در فرمول محاسباتی این دو نرخ است. نرخ تورم نقطه‌ای فقط دو ماه (ماه جاری و ماه مشابه سال قبل) را مقایسه می‌کند؛ بنابراین هر تغییر قیمتی که در ماه جاری رخ دهد تماما در نرخ تورم نقطه‌ای منعکس می‌شود و این نرخ واکنش فوری به نوسانات را نشان می‌دهد. اما نرخ تورم سالانه مقایسه تغییرات قیمت ۱۲ ماه اخیر نسبت به ۱۲ ماه قبل از آن بوده بنابراین زمانی که یک جهش کوتاه‌مدت قیمتی رخ دهد هر ماه فقط حدود یک دوازدهم این شوک قیمتی در نرخ تورم سالانه منعکس می‌شود.
آخرین وضعیت نرخ تورم
آخرین گزارش نرخ تورم مربوط به بهمن سال ۱398 است در این ماه عدد شاخص کل (۱۳۹۵=۱۰۰) به 198.6 رسید که نسبت به ماه قبل 1.1 درصد افزایش نشان می‌دهد. در این ماه درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲۵۰ درصد است. نرخ تورم دوازده ماه منتهی به تیر ماه سال ۱۳۹۸ به 37.0 درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل (38.6 درصد) 1.6 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. کمترین تورم ماهانه مربوط به گروه ارتباطات با 0.4 درصد و بیشترین تورم ماهانه در این ماه با 4.3 درصد مربوط به گروه حمل و نقل است که دلیل آن می‌تواند تبعات افزایش قیمت بنزین در آبان‌ماه باشد. بعد از افزایش قیمت بنزین در آبان ماه نرخ تورم ماهانه این گروه با افزایش مواجه بود. چون افزایش قیمت بنزین در هفته آخر آبان اعمال شد. بیشترین اثر بر تورم گروه حمل و نقل در ماه بعد یعنی آذر ماه منعکس شد؛ به نحوی که تورم ماهانه این گروه در آذر ماه به عدد 14.7 درصد رسید و این افزایش تورم ماهانه تاکنون ادامه دارد.
همچنین بررسی تورم استانی نیز حاکی از آن است که در بهمن ماه استان هرمزگان با 32.1 درصد بیشترین و استان کردستان با 18.8 درصد کمترین تورم نقطه‌ای را داشتند.
پیش‌بینی تورم
برای پیش‌بینی ماده‌ای آتی ابتدا باید سناریوهای مختلف را معرفی کرده و بر اساس آن نرخ تورم را پیش‌بینی کرد. در این گزارش پیش‌بینی نرخ تورم با استفاده از چهار سناریو انجام می‌شود. سناریو اول استفاده از الگوی مشابه ماه پایانی سال ۱۳۹۷ و سه ماه ابتدایی سال ۱۳۹۸ است. با توجه به اینکه در سال ۱۳۹۷ با تورم بالایی مواجه بودیم این سناریو می‌تواند به عنوان حالتی بدبینانه در نظر گرفته شود. سناریو دوم استفاده از الگوی مشابه ماه پایانی سال ۱۳۹۶ و سه ماه ابتدایی ۱۳۹۷ است و چون در این بازه با ثبات نسبی در نرخ تورم مواجه بودیم این سناریو حالتی خوشبینانه دارد. و سناریو سوم میانگین این دو حالت است. برای سناریو چهارم می‌توان از رابطه نرخ تورم تولیدکننده و مصرف‌کننده استفاده کرد. با توجه به اینکه شاخص قیمت تولیدکننده بر اساس قیمت تمام شده کالاهای تولیدشده محاسبه می‌شود انتظار می‌رود تغییرات قیمت این بخش با یک وقفه زمانی به تورم مصرف‌کننده منتقل شود. همان‌طور که مشاهده می‌شود بین تورم ماهانه تولیدکننده و مصرف‌کننده با وقفه زمانی دو تا سه دوره‌ای رابطه مستقیم وجود دارد. بنابر این بر اساس سناریوی چهارم تغییرات نرخ تورم ماهانه مصرف‌کننده، تغییرات نرخ تورم ماهانه سه ماه قبل تولیدکننده است. با توجه به اینکه نرخ تورم تولیدکننده فقط تا آذر ماه تهیه شده بنابراین پیش‌بینی بر اساس این سناریو فقط برای اسفند 1398 انجام شده است. بر اساس سناریوی سوم که احتمال تحقق آن بیشتر است، روند نزولی نرخ تورم سالانه ادامه داشته و در خرداد 1399 به 27.9 درصد می‌رسد. اما روند نزولی نرخ تورم نقطه‌ای در اردیبهشت 1399 در عدد 20.9 درصد متوقف شده و در خرداد ماه همین سال با افزایش 0.8 درصدی به 21.7 درصد می‌رسد.
