فناوری در یک ماتریس اجتماعی پدیدار می‌شود و جامعه را تحت تأثیر قرار داده و به آن شکل می‌دهد. فقط پس از تغییر نهادها و ساختارهای اجتماعی جهت انطباق با فناوریهای جدید، می‌توان انتظار سود کامل را از این فناوری ها داشت. تجزیه و تحلیل عمیق انقلاب کلاسیک صنعتی نشان می‌دهد که یک دسته از نوآوریهای فنی نمی‌تواند یک انقلاب فناوری را تشکیل دهد: بلکه این نوآوریها باید با مجموعه‌ای از تغییرات اساسی اجتماعی و فرهنگی به هم بپوندند. علاوه بر این، سرمایه و اطلاعات مالی مولفه‌های مهم یک انقلاب فناوری هستند. نوآوریهای فنی که منجر به انقلاب صنعتی کلاسیک می‌شود، بدون حمایتِ سرمایه مالی و همچنین بدون تبادل اطلاعات (یعنی دانش) ممکن نیست، در حالی که انقلاب صنعتی کلاسیک، نوآوریهای اساسی در تولید و توزیع انرژی به همراه داشت انقلاب فناوری جدید نوآوریهای اساسی را در تولید و توزیع اطلاعات به وجود می آورد اطلاعات به مهم‌ترین منبع در جامعه مدرن تبدیل می‌شود. ظهور اقتصاد دیجیتال ترکیبی از برنامه‌ریزی استراتژیک و سرمایه‌گذاری در تحقیقات علمی بنیادی در «مراکز نوآوری» ملی (به عنوان مثال دره سیلیکون در ایالات متحده) به ایجاد زیرساختهای بین‌المللی شبکه‌های رایانه‌ای عمومی منجر شد. کشورهای توسعه یافته سرمایه‌گذاری‌های زیادی را در زیرساخت‌ها انجام داده‌اند که به ساختمان فنی ظهورِ اقتصاد دیجیتال تبدیل شده است. در این ضمن، شرکتهای بخش خصوصی، پتانسیل اقتصادی زیرساختهای شبکه‌های کامپیوتری عمومی را مشاهده کردند. بازارهای مالی، بسیج سرمایه لازم از گروه سرمایه‌گذاران فردی و انتقال آن به بخش «فناوری پیشرفته» را تسهیل می‌کردند. به منظور بهره‌برداری از تأثیرات مثبت شبکه‌سازی، شرکتهای قدرتمند چند‌ملیتی/ فراملی شروع به سازماندهی مجدد تجارت جهانی خود پیرامون شبکه‌ها کردند. کار در مقیاس جهانی نیاز به ارتباطات زیادی داشت و هزینه‌های ارتباطی را بالا میبرد. در تلاش برای کاهش هزینه‌ها، شرکتهای قدرتمند از همه دولت‌ها در سراسر جهان خواستار مقررات زدایی و تحول در ارتباطات از راه دور شدند. در نتیجه، سیاست‌های بخش عمومی درباره ارتباطات از راه دور، در سراسر جهان کنار گذاشته شد و راه برای ادغام شبکه‌ها در مقیاس فراملی هموار گشت. شرکت‌ها زیرساختهای ارتباطات عمومی را که با میلیاردها دلار پول مالیات‌دهندگان ساخته شده است، بی‌رحمانه غصب کرده‌اند. هدف این بود که یک شبکه جهانی ارتباطات برقرار شود که بتواند دسترسی موثر به بازار را گسترش دهد .وقتی بنیاد فناوری برای شبکه‌های تجارت جهانی شرکتهای چند ملیتی ایجاد شود، اقتصاد شبکه پدیدار می‌گردد.
آزادسازی و تحول در ارتباطات از راه دور، با مقررات‌زدایی و آزادسازی در بخش مالی موازی شده است. فناوریهای اطلاعات و ارتباطات جهانی‌سازی بازارهای مالی را تسهیل می‌کند. زیرساخت شبکه ارتباطات اطلاعات جهانی، ادغام جهانی جریان‌های مالی را در «شبکه متا» -شبکه سرمایه مالی جهانی، که در مرکز اقتصاد شبکه دیجیتال قرار دارد- امکان‌پذیر می‌کند .جهانی‌سازی در حوزه اقتصاد باعث جهش کوانتومی با اینترنت می‌شود. در ظهور اقتصاد دیجیتال، اطلاعات به مهم‌ترین منبع و همچنین محصولی بطور فزاینده با اهمیت، تبدیل می‌شود. به عنوان یک منبع، اطلاعات به معنای واقعی کلمه، پایان‌ناپذیر هستند. اما به عنوان یک محصول، اطلاعات باید قبل از دسترسی گسترده، شارژ شوند. در نتیجه، یک تغییر اساسی در فلسفه تولید و توزیع اطلاعات صورت می‌گیرد. فراوانی اطلاعات در اینترنت، ما را به یک معنا وابسته به اطلاعات می‌کند. این امر با تبدیل اطلاعات که تاکنون رایگان بودند به کالا (به اصطلاح «تجاری‌سازی اطلاعات»)، تجاری‌سازی تدریجی شبکه‌های رایانه‌ای عمومی را تسهیل می‌کند. اطلاعات کلیدی به زودی فقط در دسترس کسانی خواهد بود که حاضرند هزینه آن را بپردازند. برخی از محصولات و خدمات، به‌ویژه کالاها و خدمات نامشهود، برای توزیع در شبکه‌های رایانه‌ای مناسب هستند. در دنیای مادی، چنین کالاها و خدماتی از طریق یک رسانه فیزیکی (کاغذ، سی‌دی، دی‌وی‌دی و غیره) تحویل داده می‌شود. در دنیای دیجیتال، کالاها و خدمات نامشهود شکل جریان‌های دیجیتالی از طریق شبکه‌های کامپیوتری را می‌گیرند. وقتی «محصولات جامعه اطلاعات» را تجزیه و تحلیل می‌کنیم، تخمین مبلغی که شخص می‌تواند برای آن پرداخت کند، آسان نیست (برای مثال: خواندن مقاله در یک روزنامه یا مجله الکترونیکی، خواندن یک فصل از کتاب الکترونیکی، امانت گرفتن کتاب الکترونیکی از یک کتابخانه الکترونیکی، دانلود یک آهنگ موسیقی، تماشای یک فیلم، دانلود یک نرم‌افزار به‌روز، و غیره) . برای رفع این مشکل، اوکاموتو و اوتا) سیستمی از «ابرتوزیع» را پیشنهاد کردند طبق این رویکرد، جریان اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری می‌تواند به شکلی مشابه با آب یا برق شارژ شود. بنابراین، محصولات جامعه اطلاعات باید براساس مقدار جریان اطلاعات شارژ شوند. از آنجا که برخی فعالیت‌ها در اینترنت، مقدار کمی از گردش اطلاعات را ایجاد می‌کند (به عنوان مثال چک کردن ایمیل، خواندن مقاله)، لذا باید یک سیستم پرداخت وجود داشته باشد که مقرون به صرفه باشد و قادر به انجام پرداخت‌های بسیار ناچیز- «پرداخت‌های خرد»- باشد. توسعه یک شکل جدید از پول. بنابراین رشد پایدار اقتصاد دیجیتال، به یک شکل جدید از پول نیاز دارد. گذر به اقتصاد دیجیتال تنها زمانی تکمیل می‌شود که پول، دیجیتالی شود. از طریق تعدادی از نوآوریها در حوزه سیستم‌های پرداخت، زیرساختهای اجتماعی و تکنولوژیکی برای شکل جدید پول شکل می‌گیرد. تحول تاریخی پول کاغذی به پول دیجیتالی آغاز می‌شود. پول دیجیتالی این پتانسیل را دارد که به لحاظ کیفیت، به یک شکل جدید از پول تبدیل شود، که باعث می‌شود نظام پولی فعلی که مبتنی بر پول کاغذی است، منسوخ شود.
در حقیقت، ما می‌توانیم به روند تکامل تاریخی پیشرفت پول، به مانند فرآیند تکامل غیرمادی‌سازی پول نگاه کنیم. در طول تاریخ، پول اشکال مختلفی از پول تهاتری گرفته تا پول کاغذی را به خود اختصاص داده است. در پایان این روند غیرمادی‌سازی، پول شکل جریان اطلاعات از طریق شبکه‌های رایانه‌ای را به خود می‌گیرد. از آنجا که افزایش تعداد کالاها و خدمات نامشهود، به جای مبادله سنتی پول- کالا (یا: کالا- کالا، در شکل اصلی آن)، شکل جریان اطلاعات از طریق شبکه‌های رایانه‌ای را نیز به خود می‌گیرد، بنابراین اکنون ما از طریق شبکه‌های رایانه‌ای، اطلاعات برای اطلاعات را تبادل می‌کنیم. در اواخر قرن بیستم، از طریق توسعه چندین نسل از سیستم‌های پرداخت نوآورانه و مکانیسم‌های معامله در اینترنت، تغییر تدریجی پول الکترونیکی به پول دیجیتال آغاز شد. تعدادی از سسیستم‌های پول الکترونیکی/ دیجیتال، ایجاد شده‌اند: برخی از آنها سخت افزاری هستند، در حالی که برخی دیگر مبتنی بر نرم افزار هستند. برخی از آنها سسیستم‌های آنلاین هستند و برخی دیگر امکانات آفلاین دارند. برخی از آنها به عنوان توسعه آنلاین گزینه‌های پرداخت سنتی ظاهر می‌شوند، در حالی که برخی دیگر مبتنی بر یک شکل ابتکاری و کاملا مستقل از پول دیجیتال هستند. براساس دیدگاه گوتمن ما می‌توانیم بین سه نسل از پول دیجیتال تمایز قائل شویم . نسل اول پول دیجیتال شامل سسیستم‌های مبتنی بر چک‌های الکترونیکی، مانند NetCheque؛ سسیستم‌های مبتنی بر کارت‌های هوشمند، مانند Mondex و VisaCashو سسیستم‌های مبتنی بر سکه‌های دیجیتال، مانند eCash، CyberCash و CyberCoin و NetCash است. با وجود اینکه هیچ یک از سسیستم‌های نسل اول موفقیت تجاری نداشته‌اند، اما نسل اول امکان تکنولوژیکی سسیستم‌های پرداخت آنلاین را نشان داد و شکل جدید پول را به وجود آورد. با افزایش حجم تجارت الکترونیکی در اینترنت، نسل دوم پول دیجیتال پدیدار شد. اگرچه سسیستم‌های نسل دوم نسبتا ناهمگن بودند، اما تعدادی ویژگی داشتند که باعث تمایز بین آنها و نسل قبلی پول دیجیتال می‌شد. اول، از آنجا که کارت‌های اعتباری تا حد زیادی مسوول عدم موفقیت اولین نسل از پول دیجیتال بودند، تقریبا تمام سسیستم‌های نسل دوم بر مناطقی متمرکز شده‌اند که احساس می‌کنند ممکن است مزیت رقابتی نسبت به کارت‌های اعتباری داشته باشند. دوم، تمام سسیستم‌های نسل دوم به گونه‌ای طراحی شده‌اند که گسترش آنها به بانک‌ها بستگی ندارد: مشکل اثرات جانبی منفی شبکه، با درگیر کردن تکنیک‌های نوین بازاریابی حل شد. سسیستم‌های نسل دوم از پول دیجیتال، تقریبا به دو دسته تقسیم می‌شوند: سسیستم‌های مبتنی بر پول دیجیتال در ایمیل (ایمیل پول) و سسیستم‌های مبتنی بر پول بُن چک دیجیتال. سسیستم‌های مبتنی بر پول ایمیل دیجیتال، از زیرساختهای موجود از یک سرویس اینترنتی بسیار محبوب استفاده می‌کرد، بنابراین، هزینه‌های اولیه آنها بطور قابل توجهی پایین‌تر بود. این سیستم‌ها روش جالبی برای کنار آمدن با اثرات جانبی منفی شبکه داشتند و آن عبارت بود از:
استفاده از به اصطلاح «بازاریابی ویروسی» برای جذب کاربران جدید. موفقترین سیستم از گروه Pal Pay، به مشتریان این امکان را می‌دهد تا برای استفاده‌های بعدی، پول خود را در حسابهای مربوطه ذخیره کنند. بدین‌ترتیب، یک مدار مستقل از جریان پول ایجاد می‌شود که به موازات سیستم بانکی کار می‌کند. Pal Pay، شروع به سرمایه‌گذاری مجدد روی مانده‌های بلااستفاده انباشته شده در حساب مشتریان خود، کرد- فرآیندی که اساسا این سیستم را قادر می‌سازد، خود مانند یک بانک عمل کند .سیستم‌های پول بُن چک دیجیتال به اشکال مختلفی تکامل یافتند. برخی از آنها که مبتنی بر پول بُن چک در قالب گواهینامه‌های آنلاین، مانند com.GiftCertificates بودند . به مشتریان خود اجازه میداد تا گواهی‌ها را از تعدادی از بنگاه‌ها در یک مکان واحد، خریداری کنند. برخی دیگرِ مبتنی بر پول بُن چک با هدف گروه‌های جمعیتی سودآور خاص، مانند Cybermoola[، ocketCash، com.iCanBuyو DoughNET؛ بسیار محبوب بودند و اغلب نوجوانان را هدف قرار میدادند. بلندپروازانه‌ترین سسیستم‌های نسل دوم، یعنی: com.Flooz و com.Beenz، سعی کردند سلطه کارت‌های اعتباری را در پرداخت‌های آنلاین خاتمه دهند. این اولین سیستم‌های پول دیجیتال بودند که قابلیت تبدیل ارزهای دیجیتالی خاص خودشان را ایجاد کردند. در طول مدت زمان کوتاهی، این سیستم‌ها تعداد قابل توجهی از کاربران را به خود جذب کردند. در دراز مدت، آنها ممکن است بتوانند انحصار کارت اعتباری را به مخاطره بیندازند، اما در کوتاه‌مدت، قادر به مصون ماندن از «ترکیدن حباب دات- کام سال‌های 2001-2000» نبودند. ورشکستگی تقریبا همزمان آنها، ضربه جدی به نسل دوم پول دیجیتال وارد کرد .Pay Pal تنها سیستم نسل دوم است که پس از «ترکیدن حباب دات- کام» زنده مانده است. این به دلیل موقعیت پایدار آن در بخش تجارت الکترونیکی P2P است که در تجارت سنتی معادل آن وجود ندارد. با نگاهی به نسل سوم پول دیجیتال، می‌توانیم شاهد بلوغ در چرخه زندگی پول دیجیتال باشیم. برخی از شرکتهای بزرگ‌تر جذب مفاهیم و ایده‌های قبلی می‌شدند و به آنها کمک می‌کردند تا در سیستم‌های پیشرفته انتقال پول آنلاین پیشرفت کنند. سرانجام کار‌های هوشمند توسط شرکتهای کارت‌های اعتباری بین‌المللی معتبر، پشتیبانی شدند. اقدامات مهم برای پذیرش گسترده‌تر آنها با توسعه کارت‌های هوشمند بدون سیم و همچنین با پیشرفت در حوزه فناوری کیف پول دیجیتال انجام شد. یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که بانک‌ها کارت‌های هوشمند را مهم‌ترین فناوری برای آینده پول میدانند سیستم دیگر از نسل اول که آینده‌ای دارد، سیستم مبتنی بر چک‌های الکترونیکی است. کنسرسیوم فناوری خدمات مالی که به‌شدت توسط انجمن مالی ایالات متحده حمایت می‌شود، یک سیستم مبتنی بر چک الکترونیکی را توسعه داده است که انتظار می‌رود در تمام بخش‌های تجارت الکترونیکی به استانداردی واقعی تبدیل شود. هر دو کار هوشمند و چک‌های الکترونیکی، در واقع توسعه آنلاین مکانیزم‌های پرداخت سنتی هستند. از همه مهم‌تر، هر دو سیستم توسط بانک‌ها، که بسیار علاقه دارند کنترل بخش مهمی از جریان پول‌های دیجیتال آینده را حفظ کنند، پشتیبانی می‌شوند.
در اصل، دو روش اصلی پرداخت اینترنتی وجود دارد: پرداخت‌های حساب شده مرکزی و پرداخت‌های پول دیجیتال. پرداخت‌های حساب شده مرکزی از حسابهای جاری بانکی (یا حسابهای کار اعتباری) انجام می‌شوند و پرداخت از طریق سیستم تسویه انجام می‌شود. پرداخت پول دیجیتال همچنین می‌تواند به صورت مرکزی حساب شود، اما تعدادی سیستم مبتنی بر پول دیجیتال وجود دارد که می‌توانند بدون حسابداری مرکزی فعالیت کنند. این تفاوت بسیار مهم است، زیرا پرداخت‌های حساب شده مرکزی گرانتر هستند. تخمین زده می‌شود که هزینه پرداخت‌های حساب شده مرکزی، بطور متوسط، از 30 سنت تا 1 دلار در هر تراکنش است، در حالی که هزینه پرداخت‌های دیجیتال P2P غیرمتمرکز، بطور متوسط، از 1 تا 5 سنت است .بنابراین، پرداخت‌های پول دیجیتال غیرمتمرکز، تنها انتخاب منطقی برای پرداخت‌های خرد است. سیستم‌های پرداخت موثر، بر اساس پرداخت‌های پول دیجیتال غیر متمرکز، تجاری شدن اطلاعات را تسهیل می‌کنند..تغییر صنعت بانکداری شکل جدید پول، باعث ایجاد تغییرات اساسی در حوزه اقتصادی و همچنین تحول اساسی در صنعت بانکداری خواهد شد. در حال حاضر، تنها یک مانع باقی مانده است که آینده بانکداری آنلاین را به خطر میندازد، و آن نبود یک شکل جهانی و عموما پذیرفته شده از پول دیجیتال است. بدون وجود یک شکل مناسب از پول دیجیتالی که به صورت آنلاین خلق و پخش می‌شود، نمی‌توانیم اینترنت را یک رسانه کاملا کاربردی برای بانکداری الکترونیکی در نظر بگیریم. در صورت عدم دسترسی به فضای مجازی، مشتریان نمی‌توانند هنگام ورود به اینترنت، پول نقدی را پس بگیرند. به همین دلیل قرار دادن پول در حساب می‌تواند یک دردسر آنلاین باشد. به جز چک‌های بازپرداختی و سایر ترتیبات سپرده‌گذاری مستقیم، مشتریان اینترنت بانک می‌باید سپرده‌های چک خود را به صندوق پستی بانک آنلاین خود ارسال کنند. نداشتن دستگاه‌های خودپرداز، یک نقطه ضعف عمده رقابتی برای بانک‌های اینترنتی بود که مشتریان آنها را مجبور می‌کرد هر وقت از دستگاه خودپرداز بانک دیگری استفاده می‌کردند، هزینه پرداخت کنند یا اینکه مشتریان آنها مجبور می‌شدند برای سپرده‌های خود از روش قدیمی «پست حلزونی» استفاده کنند. این دردسر کافی بود تا بسیاری از خانواده‌ها را از درگیر شدن با بانکداری آنلاین منصرف کند ]...[ هر وقت برای برداشت پول نقد یا چک‌های سپرده، باید به صور آفلاین بروید، فعالیت بانکی شما مختل می‌شود. تجربه بانکی در اینترنت، تا زمانی که نتوانیم تمام وقایع بانکی خود را بصور آنلاین و بدون وقفه انجام دهیم، به سادگی کامل نیست. بدون دسترسی به یک سیستم مجازی پایدار برای برداشت پول نقد یا سپرده، مشتریان بانک به سادگی از در نظر گرفتن وب سایت‌های بانک‌ها معادل خود امتناع می‌ورزند. بنابراین بانکداری الکترونیکی برای پایداری خود به پول الکترونیکی احتیاج دارد .در حقیقت، تکامل پول الکترونیکی و بانکداری الکترونیکی نباید جداگانه مورد مطالعه قرار گیرد. هیچگاه دگرگونی پول دیجیتال و بانکداری دیجیتال مستقل از تعامل آنها با اقتصاد دیجیتال بررسی نمی‌شود. فقط با توسعه یک شکل جهانی و عموما پذیرفته شده از پول دیجیتال، می‌توان انتظار تحقق پتانایل کامل بانکداری آنلاین و الکترونیکی و همچنین آغاز عصر «بانکداری دیجیتال» را داشت. بانکداری دیجیتال صرفا نمایانگر پیشرفته‌ترین شکل فناوری بانکی الکترونیکی نیست که کاملا مبتنی بر پول دیجیتال باشد. برخلاف بانکداری الکترونیکی، که به عنوان انجام برخی خدمات بانکی جدید و سنتی از طریق کانل‌های توزیع الکترونیکی در نظر گرفته می‌شود، بانکداری دیجیتال، به لحاظ کیفیت، نشان‌دهنده شکل جدید بانکداری است که در آن کلیه کارها و خدمات بانکی مبتنی بر پول دیجیتال بوده و از طریق کلیه کانل‌های توزیع: الکترونیکی و همچنین کانل‌های سنتی انجام می‌شود .بنابراین مشخص شد، بانکداری دیجیتال جایگزین بانکداری سنتی نخواهد بود. پول دیجیتال. باعث تحول بنیادین در صنعت بانکداری و کل اقتصاد خواهد شد: علاوه بر معاملات آنلاین، از پول دیجیتالی به جای پول، در معاملات آفلاین نیز استفاده خواهد شد. بنابراین، پول دیجیتال و بانکداری دیجیتال چارچوب رشد اقتصاد دیجیتال کاغذی را تشکیل می‌دهد نتیجه مقررات‌زدایی در سراسر جهان و تحول در ارتباطات از راه دور، زمینه را برای ظهور زیرساختهای شبکه‌های کامپیوتری بین‌المللی فراهم کرده است. زیرساخت‌ها نشان‌دهنده ساختمان فنی اقتصاد دیجیتال است. در اقتصاد دیجیتال، اطلاعات به مهم‌ترین منبع تبدیل می‌شوند. محصولات جامعه اطلاعات به صورت جریان اطلاعات دیجیتال از طریق شبکه‌های کامپیوتری شکل می‌گیرند که این امر مستلزم ایجاد تغییرات اساسی در فلسفه تولید و توزیع اطلاعات است. فرآیند تجاری‌سازی اطلاعات آغاز می‌شود، که به شکل مناسب پول نیاز دارد. اقتصاد دیجیتال نیاز به یک شکل جهانی و عموما پذیرفته شده از پول دیجیتال دارد، که برای پرداخت‌های خرد مقرون به صرفه است. شکل جدید پول باعث ایجاد تحولات اساسی در حوزه اقتصاد و همچنین تحول بنیادین در صنعت بانکداری خواهد شد. بانکداری الکترونیکی که مکمل بانکداری سنتی است، با بانکداری دیجیتال جایگزین می‌شود که کاملا مبتنی بر پول دیجیتال است. بانکداری دیجیتال از نظر کیفیت، شکل جدیدی از بانکداری است که جایگزین بانکداری سنتی خواهد شد. پول دیجیتال و بانکداری دیجیتال، چارچوبی برای رشد اقتصاد دیجیتال خواهد بود.
منبع: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری
