محمود خاقانی|
کارشناس بین‌المللی انرژی|
پرزیدنت ترامپ و حامیان او متوجه شده‌اند که خروج امریکا از برجام یک اشتباه بود و این نگرانی در دولت ترامپ رو به توسعه است که مقاومت نظام جمهوری اسلامی ایران با وجود تمامی مشکلاتی که با آن دست و پنجه نرم می‌کند، ادامه متعهد ماندن ایران به برجام و مذاکره نکردن با امریکا ممکن است سرنوشت دولت ترامپ را شبیه سرنوشت دولت کارتر پس از حمله نظامی ناکام به طبس درتاریخ امریکا ثبت نماید. به همین دلیل پس از اینکه ترامپ اعلام کرد نیروهای امریکایی از سوریه خارج می‌شوند و این تصمیم یک پیروزی برای جمهوری اسلامی ایران در جهان مطرح شد با اعزام جان بولتن مشاور امنیتی و پومپئو وزیر امور خارجه به منطقه سعی دارد از تصمیمی که گرفته برگردد. در همین حال با همراهی نخست‌وزیر اسراییل که این روزها ماجرای فساد و اختلاس خودش و همسرش دولت اورا درآستانه فروپاشی قرارداده است سعی دارند با افزایش فشار بیشتر و تبلیغات منفی علیه ایران نشان بدهند که تحریم‌های اقتصادی علیه ایران کارساز بوده و ایران را به زانو درآورده است. مثل هر دروغگوی دیگری آقای ترامپ هم کم‌حافظه است و در واقع دولت ترامپ در سال جدید میلادی ممکن است با سقوط و استعفا دست به گریبان شود.
سال 2019 سال سرنوشت ترامپ؟
مشاور امنیتی اسبق پرزیدنت جورج دبیلیو بوش معتقد است که سال 2019 ممکن است سال پایانی ریاست‌جمهوری پرزیدت ترامپ باشد. آقای آلن جی استینبرگ Alan J. Steinberg که در دولت آقای بوش عهده‌دار مسوولیت امور حفاظت از محیط زیست بود پیش بینی کرده است که در کنگره امریکا به اندازه کافی رای برای استیضاح و برکناری پرزیدنت ترامپ جمع نخواهد شد. بنابراین، ترامپ از این بابت نگرانی ندارد. اما، ترامپ چاره‌ای نخواهد داشت برای اینکه تحت تعقیب قضایی قرار نگیرد شخصا استعفا بدهد و کنار برود. با برملا شدن مخفی‌کاری‌های عدم پرداخت مالیات شرکت‌های زیر‌مجموعه امپراتوری اقتصادی ترامپ، روابط اقتصادی فاسد با برخی از کشورها نظیر آل سعود در عربستان، مافیاهای اقتصادی در روسیه و سایرکشورها، ارایه گزارش بازرس مولر مرتبط با کلک‌های انتخاباتی ترامپ در سال 2016 و غیره به اعتقاد ناظران آگاه ترامپ را دربن بست سیاسی سختی قرارداده یا خواهد داد تا در دامی که برای سرنگونی و تغییر نظام جمهوری اسلامی ایران با خروج از برجام و تحریم‌های تحمیلی اقتصادی به مردم ایران پهن کرده است، خودش گرفتار آید.
ترجمه کتاب‌های منتسب به ترامپ
به زبان فارسی؟
اخیرا در یک کتاب‌فروشی خیابانی دیدم که چند کتاب تحت عنوان اینکه نویسنده آنها آقای ترامپ است به فارسی ترجمه شده و منتشر شده‌اند. در این نوشتار‌ها ترامپ سعی دارد به خواننده تفهیم کند که او یک مرد استثنایی، باهوش، مبتکر، ثروتمند و موفق است ویک تاجر معامله‌گر حرفه‌ای است. برخی از صاحب‌نظران در امریکا معتقدند که ترامپ به جایی خواهد رسید که باید از تجربه و هنر معامله گری‌اش برای نجات خودش از زندان رفتن استفاده کند و با مقامات قضایی و امنیتی امریکا که وابستگی حزبی ندارند و تعهد آنها به پیروی از قانون اساسی و قوانین جاری امریکا است وارد مذاکره و معامله شود و آنها را قانع کند که به ازاء استعفای داوطلبانه و کنار رفتن از سمت ریاست‌جمهوری از تحت تعقیب قراردادن خودش، خانواده‌اش و شرکت‌های ترامپ صرف‌نظر کنند.
مشاور سابق پرزیدنت جورج بوش در مقاله‌ای که اخیرا در امریکا منتشر شده معتقد است که ترامپ چاره‌ای جز اینکه با مقامات قضایی و امنیتی امریکا وارد معامله شود نخواهد داشت. زیرا، با توجه به پیش بینی‌ها اقتصاد امریکا در سال 2019 با بحران روبرو خواهد شد و بسیاری از صاحب نظران تورم در رکود را پیش بینی می‌کنند. بنابراین، شانس انتخاب ترامپ برای دور دوم ریاست‌جمهوری بسیار ضعیف ارزیابی می‌شود.
سقوط ارزش سهام اپل و کاهش محبوبیت ترامپ؟
از زمانی که ترامپ شعار «امریکا اول است» و اولویت دارد را داد و با جهان و به‌ویژه با ایران وارد جنگ اقتصادی شد تصور نمی‌کرد که مردم چین با نخریدن تلفن‌های موبایل اپل وضعیتی را ایجاد می‌کنند که سهام شرکت اپل در بازار‌های بورس شرق و غرب سقوط کند و روند آینده اقتصاد امریکا در سال 2019 را زیر سوال ببرد. ترامپ اینک در دامی گرفتار آمده که برای اقتصاد ایران پهن کرد. با اختلاف نظر بین دولت ترامپ و کنگره امریکا بر سر بودجه و تعطیلی دولت امریکا، صاحب‌نظران معتقدند که چنانچه قدرت عملکرد کاسبان تحریم کاهش پیدا کند، بطور قطع و یقین ترامپ در نبرد اقتصادی علیه ایران بازنده خواهد بود. البته برخی هم بر این عقیده‌اند که ترامپ و متحدان‌اش در منطقه وکاسبان تحریم در ایران ممکن است برای نجات خودشان دست به عملیات احمقانه و درگیری‌های نظامی هم بزنند که باید مردم ایران به خصوص دراین راستا مراقب و هشیار باشند. شاید سفر جان بولتن و پومپئو به منطقه با این موضوع مرتبط باشد.
دموکرات‌ها فعلا قصد استیضاح ترامپ را ندارند
خانم نانسی پلوسی که به ریاست مجلس نمایندگان (کنگره) امریکا انتخاب شده است در مصاحبه‌ای روز چهارشنبه چهارم ژانویه 2019 گفت: «برای امریکا موضوع غم‌انگیزی خواهد بود و می‌تواند جدایی جامعه امریکا را دربرداشته باشد اگر قرار باشد که رییس‌جمهوری استیضاح و برکنار شود.» اما، خانم پلوسی در همین مصاحبه گفت بگذارید ببینم که گزارش بازرس مولر درباره نحوه انتخاب آقای ترامپ به ریاست‌جمهوری در سال 2016 چگونه خواهد بود.
اعترافات آقای مایکل کوهن وکیل سابق ترامپ به خاطر اینکه قبلا به مجلس نمایندگان امریکا (کنگره) درباره روابط تجاری ترامپ با شرکاء روسی‌اش و پرداخت پول کلان برای سکوت به زنانی که با او روابط نامشروع داشتند، دروغ گفته به سه سال زندان محکوم شد. آقای جیم آکوستا خبرنگار شبکه سی‌ان‌ان گفته است که یکی از نزدیکان ترامپ این واقعیت را پذیرفته که ترامپ به‌شدت دلواپس است که مبادا کنگره اورا استیضاح و برکنار کند. روز جمعه ششم ژانویه 2019 ترامپ به خبرنگاران گفت که فکر نمی‌کند کنگره او را استیضاح کند و درباره دست‌آوردهای دولتش در دوسال اول ریاست‌جمهوری بزرگنمایی کرد و در توییتری نوشت: «چگونه می‌توانند یک رییس‌جمهور را استیضاح کنند که بزرگ‌ترین انتخابات را در تاریخ امریکا برنده شده است، هیچ کار غلطی مرتکب نشده است (با روس‌ها زد و بند نداشته و این دموکرات‌ها بودند که زد و بند داشتند)، موفق‌ترین دو سال اول که هر رییس‌جمهوری ممکن است داشته باشد را داشته است و بیشترین طرفداران را در حزب جمهوری‌خواه دارد 93 درصد.» ترامپ در یک توییتر جداگانه نوشت: «بالاخره موضوعات حل و فصل خواهند شد. دموکرات‌ها می‌خواهند مرا استیضاح کنند چون می‌دانند در انتخابات 2020 شانس برنده شدن در برابر مرا ندارند، من بسیار موفق هستم.»
تلاش ترامپ برای جلب رضایت دموکرات‌ها علیه برجام؟
با نیمه‌تعطیل کردن فعالیت‌های دولت فدرال در امریکا ترامپ سعی دارد با دموکرات‌ها که اکثریت را در مجلس نمایندگان به دست آورده‌اند برای حمایت از سیاست‌های خارجی‌اش از جمله خروج از برجام توافق کند و فکر می‌کند در این راستا از مهارت مذاکره و معامله‌گری که مدعی آن است بهره خواهد برد. بنابراین تخصیص بودجه برای احداث دیوار مرزی بین امریکا و مکزیک یک بهانه است وبس. مشکل ترامپ دراین واقعیت نهفته است که هنوز دموکرات‌ها دربرابر شرایط ترامپ برای بازگشایی فعالیت‌های دولت فدرال که از تاریخ 22 دسامبر 2018 متوقف شده‌اند کوتاه نیامده‌اند. البته در تاریخ امریکا قبلا هم در زمانی که کلینتون رییس‌جمهوری امریکا بود و اکثریت نمایندگان کنگره از حزب جمهوری‌خواه بودند امریکاییان همین تجربه را داشتند و فعالیت‌های دولت فدرال درسال‌های 1990 میلادی برای 21 روز تعطیل بود.
صاحب‌نظران معتقدند که این‌بار دعوای بین یک رییس‌جمهوری با کنگره علاوه براهدافی که ترامپ دنبال می‌کند دلیل دیگری هم دارد و درپشت پرده مذاکرات برای کناره‌گیری ترامپ بطور محترمانه درحال شکل‌گیری است. زیرا، در طول دو سالی که ترامپ زمام امور امریکا را به دست گرفته است بطور غیرقابل قبولی سیاست‌های دولت‌های قبل از خودش به ویژه رییس‌جمهور رنگین پوست آقای اوباما را مورد سئوال قرارداده و زیر اکثر توافقات بین‌المللی دولت امریکا زده است. امریکا در اروپا به‌شدت نامحبوب شده و ترامپ گفته که برای او اهمیتی ندارد که نظر اروپایی‌ها نسبت به او مثبت باشد یا منفی. مردم چین با نخریدن کالا‌های امریکایی نظیر تلفن‌های موبایل «اپل» و ابتکار چین با بهره‌برداری از جمعیت بزرگ چینی- امریکایی با تعریف دیپلماسی مردم با مردم که در داخل امریکا دولت ترامپ را برای توقف جنگ تجاری با چین تحت فشار قرارداده‌اند ازجمله دلائل متعددی است که ناظران آگاه شکست دولت ترامپ را قبل از پایان دور اول ریاست‌جمهوری‌اش پیش بینی می‌کنند. به همین دلیل ترامپ سعی دارد که ایران را بزرگ‌ترین دشمن و مشکل منافع ملی امریکا معرفی کند تا دموکرات‌ها هم دست از حمایت برجام بردارند و ایران را تحت فشار قرار دهند.
نجات دولت ترامپ در دست مردم ایران
اخیرا ترامپ ادعا کرد که ایران از روی ناچاری به دلیل تحریم‌ها از امریکا درخواست مذاکره کرده است که وزارت امورخارجه ایران این موضوع را تکذیب کرد. یکی از کارشناسان آشنا به مسائل امریکا در سوییس معتقد است که هرچه دوران تحریم طولانی‌تر و مقاومت مردم ایران استوار‌تر شود این دولت ترامپ خواهد بود که ناگزیر به عقب‌نشینی و بازگشت به برجام خواهد بود. مشکل ترامپ این است که چگونه حفظ ظاهر کند و به عنوان یک قدرت بزرگ اقتصادی و نظامی طوری به برجام برگردد که به اصطلاح شرمسار نشده باشد. ایران می‌تواند با درنظر گرفتن روش‌هایی به شرح ذیل دیپلماسی مقتضی مردم ایران با مردم امریکا و تامین امنیت انرژی برای اقتصاد جهان را تعریف و دربرابر مثلث ترامپ، آل سعود، اسراییل و کاسبان تحریم مقاومت کند:
1- راهبرد (استراتژی) همکاری منطقه‌ای
و فرا منطقه‌ای انرژی
در بودجه سال 98 باید برنامه‌هایی مد نظر باشد که هزینه سرمایه‌گذاری و هزینه تولید نفت، گاز، برق و بطورکلی انرژی در ایران کاهش یابد.
باید از تعریف انرژی به عنوان یک کالا (عرضه نفت خام، برق و غیره به عنوان یک کالا به بازار) عبور کند و به تعریف انرژی به عنوان فراهم آورنده خدمات برسد.
باید با رقبا در بازار براساس بهبود در کیفیت رقابت و در کاهش هزینه‌ها همکاری کند.
باید بند ق تبصره 2 بودجه سال 1393 که در سال 1394 بصورت دایمی در قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور در قالب ماده 12 ابلاغ گردید دربودجه سال 98 بطور جدی مطرح و اجرایی شود، تا ایران مبتکر یک بازار هوشمند انرژی در منطقه و فرا منطقه باشد.
2- بهره‌مندی از گاز طبیعی به عنوان یک انرژی عبوری به انرژی‌های تجدیدپذیر
ایران می‌تواند مبتکر یک بازار جهانی گاز طبیعی با همکاری روسیه و قطر در چارچوب مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و کشورهای وارد‌کننده گاز طبیعی نظیر چین و اتحادیه اروپا باشد.
پیگیری ابتکاراتی که در معاوضه انرژی درحوزه دریای خزر دردولت‌های قبل از دولت نهم تعریف شده بود نظیر شبکه انرژی خزر، کریدور انرژی شمال به جنوب، معاوضه گاز طبیعی با برق، تبدیل گاز طبیعی به برق و صادرات برق و ایجاد مناطق آزاد تولید و صادرات انرژی در نزدیکی مرزهای مشترک با کشورهای همسایه درچارچوب همکاریهای اقتصاد انرژی منطقه‌ای- اکو
3- انقلاب انرژی
با توجه به شرایط پیش‌آمده در عراق، سوریه، یمن که حاکی از شکست سیاست‌های مثلث ترامپ، آل سعود و اسراییل است درصورت مقاومت مردم ایران در برابر فشار‌های تحریم و مقابله با کاسبان تحریم، فساد و اختلاس در داخل کشور، ایران می‌تواند در چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی مبتکر یک انقلاب انرژی و تعریف دیپلماسی نوین انرژی و دیپلماسی مردم ایران با مردم امریکا درراستای مقابله با تحریم‌ها در چارچوب انقلاب انرژی برای صلح و تامین امینت انرژی مورد نیاز اقتصاد جهان باشد که در برگیرنده انرژی‌های تجدید پذیر و آب و غذا برای همه نیز خواهد بود. نهایتا ایران دروازه طلایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در منطقه است و جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد جهان ایفا می‌کند که باید این جایگاه را بطور شفاف تعریف نماید.
