گروه انرژی|
خیابان‌های خلوت که به خصوص در ساعت‌های خاصی پدیده‌ای نادر در شهرهایی مثل تهران بود، اکنون با کاهش سفرهای درون‌شهری مردم به خاطر ترس از مبتلا شدن به بیماری کرونا اتفاق افتاده است. خبر می‌رسد که در نیمه دوم اسفندماه که هر ساله ترافیک شهری در تب و تاب خریدهای نوروزی دوچندان پرازدحام است، امسال رکورد 12 ساله خلوتی خیابان‌های تهران شکسته می‌شود. احتمالا کرونا تا یکی دو ماه دیگر مهمان ناخوانده اغلب کشورهای جهان از جمله ایران خواهد ماند و تداوم اجتناب مردم از رفت‌وآمد که به توصیه پزشکان و ستادها و سازمان‌های بهداشت و درمانی صورت گرفته، به معنای کاهش مصرف روزانه چندین میلیون لیتر سوخت در کل ایران است. حسن بهرام‌نیا، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به «تعادل» گفت که هر چند صراحتأ خبری مبنی بر تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و همچنین ادامه کار ادارات به صورت شیفتی اعلام نشده است، اما پیش‌بینی می‌شود که این روند در فروردین‌ماه نیز ادامه یابد و طبیعتأ سوختی که قرار نیست توسط مردم مصرف شود، فرصتی را برای دولت ایجاد می‌کند که با افزایش صادرات سوخت ارزآوری بیشتری را برای کشور فراهم کند.تقلای چند ساله دولت برای کاهش مصرف سوخت در ایران به منظور کاهش وابستگی به واردات آن تا اواخر سال 97 و پس از آن افزایش حجم صادرات سوخت و ارزآوری از این مسیر، در شرایطی که سخت‌ترین تحریم‌های امریکا علیه صنعت نفت ایران حجم صادرات نفت خام ایران را به‌شدت کاهش داده است، در آبان‌ماه نقطه عطفی داشت. قیمت بنزین 3 برابر شد و این حامل انرژی سهمیه‌بندی شد. اکنون که کل کشور درگیر یک ویروس است و به واسطه آن حمل‌ونقل شهری و برون‌شهری افت کرده است، بنا بر اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی مصرف سوخت نیز با کاهش روبرو شده است. اما این کاهش مصرف تا کی ادامه می‌‌یابد و آیا در ماه‌های نخستین سال 99 نیز ادامه خواهد داشت؟ و آیا این امر به معنای فرصتی برای دولت است تا با صادرات سوخت بیشتر، ارزآوری بیشتری را برای کشور حاصل کند؟
حسن بهرام‌نیا، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: «با توجه به توصیه‌هایی که از سوی وزارت بهداشت و ستاد پیشگیری از بیماری کرونا، به دلیل گسترش این بیماری صورت گرفته و رسانه‌ها هم مردم را به اجتناب از سفرهای بین شهری و داخل شهری دعوت می‌کنند، مردم اکنون دیگر به این باور رسیده‌اند که تنها راه مبارزه با کرونا و از بین بردن زنجیره ابتلا به آن ماندن در خانه است. یکی از پیامدهای این موضوع کاهش حمل و نقل چه در داخل شهرها و چه در جاده‌ها است که بر مصرف انواع سوخت از جمله بنزین تأثیر می‌گذارد.»
بهرام‌نیا ادامه داد: «طبیعتأ ما اکنون شاهد کاهش مصرف سوخت در کشور هستیم و با توجه به برآوردهای موجود، پیش‌بینی می‌شود که این روند در فروردین‌ماه هم ادامه یابد.»نماینده مردم نهاوند در مجلس شورای اسلامی در خصوص احتمال تداوم تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات در فروردین‌ماه و اثر آن بر کاهش مصرف سوخت بیان کرد: «چیزی با صراحت در این باره گفته نشده است، اما بالاخره دولت نیز اهم و فی‌الاهم می‌کند و آن چیزی که فعلا برای کشور از هر موضوع دیگری اهمیت بیشتری دارد، جان و سلامت مردم است. بنابراین اگر مردم و مسوولان رعایت نکنند، هزینه‌های شیوع ویروس کرونا چندین برابر خواهد شد که از سبد ملی و سبد خانوارها باید هزینه آن را پرداخت کرد.»
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد که دولت می‌تواند بخشی از ضرر و زیان اقتصادی ناشی از همه‌گیر شدن بیماری کرونا در ایران را با صادرات بنزین و سایر سوخت‌هایی که به واسطه این بیماری مصرفشان کاهش یافته است جبران کند. او گفت: «طبیعی است بنزینی که قرار نیست در داخل مصرف شود برای صادرات مورد استفاده قرار بگیرد و عامل ارزآوری برای کشور شود.»
البته چند روز پیش، مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس اقتصاد انرژی نیز به «تعادل» گفت که هر چند کاهش مصرف سوخت در کشور، به همان میزان موقعیت صادرات آن را فراهم می‌کند، اما حتی اگر معادل ارزی حجم صادرات سوخت افزوده شده به توان صادراتی ایران به دلیل شیوع ویروس کرونا را محاسبه کنیم، بعید است که جبران خسارات اقتصادی این اپیدمی را بکند. او تصریح کرد: «درآمد بالقوه‌ای که دولت می‌توانست از رشد فعالیت‌های اقتصادی در اسفند و فروردین به دست آورد به مراتب بیشتر از درآمد حاصل از صادرات سوخت است. در تهران کاملا مشهود است که ترددی وجود ندارد و شاهد افت فعالیت‌های اقتصادی هستیم. بقیه نقاط کشور هم به همین منوال است.» و «باید در نظر داشت که اگر کاهش مصرف سوخت ناشی از بهبود بهره‌وری و استفاده از تکنولوژی‌های روز بود، می‌شد گفت که به نفع اقتصاد کشور تمام خواهد شد، ولی حالا که کاهش مصرف سوخت صرفا به دلیل افت فعالیت اقتصادی در ایران است، نمی‌توان نتیجه گرفت که این کاهش مصرف به نفع اقتصاد کشور یا به نفع دولت است.»
این کارشناس حوزه اقتصاد انرژی همچنین گفته بود که «این تصور اشتباه است که ایران به هر اندازه‌ای که بخواهد می‌تواند سوخت صادر کند، زیرا هر چند صادرات بنزین و فرآورده‌های نفتی راحت‌تر از نفت خام است، اما به دلیل تحریم‌های امریکا، فروش این فرآورده‌های نفتی هم کاملا پنهانی و به سختی انجام می‌شود و چندین واسطه محموله‌های فرآورده‌های نفتی ایران را به مصرف‌کننده نهایی اروپایی یا آسیای جنوب شرقی می‌رسانند».به گفته فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی رقم مصرف بنزین پس از شیوع ویروس کرونا در ایران به حدود ۶۷.۶ میلیون لیتر در روز رسیده است. این بدین معنا است که میزان مصرف نسبت به بهمن ماه 10 درصد کاهش یافته است. اردشیر دادرس، رییس انجمن صنفی جایگاهداران سی‌ان‌جی ایران نیز به «تعادل» گفت که با شیوع ویروس کرونا، مصرف سی‌ان‌جی در کشور حدود 50 درصد کاهش پیدا کرده که این به واسطه کاهش سوختگیری توسط تاکسی‌ها و سایر وسایل حمل‌ونقل عمومی است.
در همین راستا، چند روز پیش اعلام شد که سهمیه نوروزی بنزین که قرار بود به اندازه 60 لیتر برای هر خودرو به کارت سوخت‌ها واریز شود، به دلیل تشویق نشدن مردم به سفر در تعطیلات نوروزی فعلا به حالت تعلیق درمی‌آید. علی ربیعی، سخنگوی دولت گفت: دولت تلاش می‌کند سهمیه بنزین نوروزی را در فرصتی مناسبت‌تر و بعد از شکست کرونا به کارت‌های سوخت واریز کند. ربیعی با تاکید بر اینکه همه آنچه در مجلس شورای اسلامی تصویب شود، دولت موظف به اجرای آن است، افزود: درصورت تصویب نهایی بودجه، تلاش دولت این خواهد بود که این سهمیه برای فرصتی مناسبت‌تر و ان‌شاءالله بعد از شکست کرونا مورد استفاده قرار گیرد. کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی اواخر بهمن‌ماه تصویب کرد که دولت این سهمیه را به خودروها اختصاص دهد.
بدین‌ترتیب به واسطه شیوع ویروس کرونا، علاوه بر کاهش مصرف سوخت در سراسر ایران، سهمیه‌ای از بنزین که قرار بود برای انجام سفرهای نوروزی مردم اختصاص یابد نیز به ماه‌های بعد موکول شد که خود به معنای پتانسیل صادرات حدود یک میلیارد و 300میلیون لیتر بنزین است.
