گروه انرژی|
نگاهی گذرا به کاهش سطح انتشار دی‌اکسید کربن در جهان طی یک ماه گذشته کافی است که دریابیم مصرف و به تبع مبادلات نفت خام و فرآورده‌های نفتی در سایه شیوع ویروس کرونا تا چه حد کاهش یافته است. بر اساس گزارشی از نیویورک تایمز، طی سه‌هفته اخیر میزان انتشار دی اکسید کربن در چین حدود 25 درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته بوده که دلیل آن کاهش مصرف سوخت به دلیل کاهش حمل‌ونقل و کاهش تولید به دلیل تعطیلی شمار زیادی از کارخانه‌ها، پالایشگاه‌ها و سایر مراکز صنعتی بوده است. در ایران اما به‌رغم آنکه اخباری مبنی بر ممنوعیت صادرات برخی اقلام بهداشتی تولیدی پتروشیمی‌ها به سبب شیوع ویروس کرونا در ایران و نیاز داخلی به این اقلام وضع شده، احمد مهدوی، رییس انجمن کارفرمایی پتروشیمی می‌گوید اتفاق خاصی در صادرات محصولات پتروشیمی ایران رخ نداده و صادرات این اقلام از مبدأ ایران هم مثل سایر کشورها تابع تحولات بازار جهانی، کاهش مبادلات تجاری و کاهش قیمت نفت بوده است. به گفته مهدوی به‌رغم وجود اخباری مبنی بر بسته شدن برخی از مرزهای ایران و توقف محموله‌های صادراتی در مرزها، صادرات محصولات پتروشیمی و ارزآوری این صنعت برای ایران مثل قبل جریان دارد.
شاخص سطح آلایندگی دی‌اکسید کربن جهانی برای کشوری مثل چین که عنوان آلاینده‌ترین کشور جهان را به خود اختصاص داده، می‌تواند شاخص خوبی برای ارزیابی سطح مصرف نفت و فرآورده‌های نفتی آن باشد. گزارشی از نیویورک‌تایمز که زیست‌آنلاین آن را به فارسی برگردانده نشان می‌دهد که همگام با شیوع ویروس کرونا در چین، حمل و نقل و آن دسته از فعالیت‌های صنعتی که مستلزم مصرف نفت است چنان با افت روبه‌رو شده است که در سه هفته اخیر انتشار دی‌اکسید کربن این کشور را 25 درصد کاهش داده است. بر اساس این گزارش، کاهش این سه هفته تقریبأ برابر با مقدار دی اکسید کربنی است که ایالت نیویورک امریکا در یک سال کامل (حدود 150 میلیون تن متریک) منتشر می‌کند.
گزارش نیویورک‌تایمز بیانگر آن است که کرونا توانسته تجارت نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی را در سطح جهانی تحت تأثیر قرار دهد.
اما دو هفته‌ای می‌شود که کرونا گریبان ایرانیان را هم گرفته و این کشور را به بزرگ‌ترین کانون شیوع این ویروس در خارج از مرزهای چین تبدیل کرده است. ترس از این بیماری و هجوم مردم به داروخانه‌ها برای تهیه اقلام بهداشتی و مواد ضدعفونی‌کننده، این اقلام را در بازار ایران کمیاب کرده است. برخی از این اقلام را پتروشیمی‌ها تولید می‌کنند.
ممنوعیت صادرات
برخی محصولات پتروشیمی
ششم اسفندماه امیرحسین نظری، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خوزستان از ممنوعیت صادرات هرگونه صادرات الکل طبی و مواد شوینده بهداشتی تا اطلاع ثانوی خبر داد. دیروز نیز جمال ارونقی، معاون رییس گمرک بیان کرد که به منظور مقابله با ویروس کرونا، صادرات تجهیزات پزشکی مانند ماسک، لباسِ گان، دستکش، محصولات بهداشتی مانند آب‌ژاول، ضدعفونی‌کننده‌ها، صابون، مایعات شوینده، الکل و...، نساجی و سلولزی مانند منسوج نبافته، کاغذ تیشو، دستمال کاغذی و بهداشتی و... ممنوع است. (گزارش صفحه 14 را در این باره بخوانید.)
تولید محصولاتی مثل آب‌ژاول و برخی محصولات ضدعفونی‌کننده در پتروشیمی‌ها انجام می‌شود و بدین‌ترتیب به نظر می‌رسد بخش پتروشیمی که پس از اعمال تحریم‌های امریکا علیه صادرات نفت خام ایران تبدیل به ارزآورترین بخش اقتصادی ایران شده، اکنون با مساله ممنوعیت صادرات برخی محصولاتش روبه‌رو است.
صف کامیون‌ها پشت مرزها
از طرف دیگر، برخی اخبار طی چند روز گذشته از بسته شدن برخی مرزها از جانب همسایگان حکایت داشته است. ایرنا 9 اسفند خبر داد که مرز آستارا شاهد ترافیک سنگین کامیون‌هایی است که می‌خواهند کالاهای خود را به جمهوری آذربایجان و روسیه ببرند، اما به دلیل کنترل‌های بهداشتی و تب‌سنجی در دو طرف مرز با معطلی مواجه شده‌اند. فارس، اقتصادآنلاین و سایر خبرگزاری‌ها هم اخباری مبنی بر بسته شدن مرزهای ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان و... با ایران و شکل‌گیری صف کامیون‌ها در‌این مرزها منتشر کردند که البته برخی از آنان پس از گذشت چند روز باز شدند.
حال بخش پتروشیمی خوب است
با تمام این اوصاف، به نظر می‌رسد که صادرات بخش پتروشیمی باید تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته باشد. اما احمد مهدوی، رییس انجمن کارفرمایی پتروشیمی دیروز به «تعادل» گفت که صادرات محصولات پتروشیمی کمافی‌السابق ادامه دارد و صادرکنندگان هنوز با مشکل قابل توجهی روبه‌رو نشده‌اند. او در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا صادرات محصولات پتروشیمی ایران تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته و کاهش یافته است؟ بیان کرد که «شیوع این ویروس تاکنون تاثیری بر حجم صادرات محصولات پتروشیمی ایران نداشته است. البته شیوع ویروس کرونا، تخلیه بارها در چین و برخی از کشورهای دیگر را با مشکلاتی مواجه کرده است، اما در کل کشتی‌های صادراتی محصولات پتروشیمی ایران تاکنون به تردد خود ادامه داده‌اند و مشکل قابل ذکری به وجود نیامده است.»
مهدوی درباره میزان اثرگذاری شیوع ویروس کرونا بر درآمد ارزی ایران از محل صادرات محصولات پتروشیمی اظهار کرد: «از آنجا که ویروس کرونا قیمت نفت خام را کاهش داده است، صنعت پتروشیمی از این کاهش قیمت‌ها تأثیر می‌پذیرد. البته این اثرپذیری اکنون اتفاق نمی‌افتد، بلکه در درازمدت قیمت محصولات پتروشیمی در کل دنیا را کاهش خواهد داد و پتروشیمی ایران هم از این موضوع مستثنا نیست و ارزآوری آن کاهش می‌یابد. اما از آنجا که حجم صادرات محصولات پتروشیمی ایران تحت تأثیر شیوع این بیماری کاهش نیافته است، ارزآوری بخش پتروشیمی از این ناحیه کم نخواهد شد.» او افزود که بازار جهانی علاوه بر عامل قیمت که در آینده خود را نشان خواهد داد، در کل در حجم معاملات هم مقداری افت داشته که باز هم ایران از این وضعیت بازار مستثنا نیست.
سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی نیز دیروز به ایرنا گفت که صادرات محصولات پتروشیمی در ۱۰ ماهه امسال، پنج درصد افزایش هم یافته است.
حسینی با اشاره به اینکه در شرایط تحریم آمارها چندان شفاف بیان نمی‌شود، افزود: افزایش پنج درصدی صادرات محصولات پتروشیمی بیش از هر چیز مربوط به بهره‌برداری از واحدهای جدید پتروشیمی در ایران است.
او پیرامون گسترش ویروس کرونا در جهان و تاثیر آن بر بازار انرژی هم‌نظر با احمد مهدوی بود و گفت: کرونا از دو جنبه بر بازار نفت و صنایع پایین دستی آن اثر داشته است، نخستین تاثیر آن تعطیلی برخی واحدهای نفتی و پتروشیمی در چین بوده و مشکل دوم کاهش قیمت محصولات است که به دلیل افت تقاضا اتفاق می‌افتد.
به گفته حسینی، ایران ممکن است در این زمینه با مشکل روبه‌رو شود، زیرا بخشی از بازار صادرات محصولات پتروشیمی ایران، کشورهای همسایه هستند.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی با اشاره به اینکه عمده صادرات پتروشیمی ایران، کشورهای ترکیه و عراق است، گفت: تعطیلی مرزها و وجود نااطمینانی در این زمینه چنانچه ادامه‌دار باشد، ممکن است بازار صادراتی محصولات پتروشیمی را تحت تاثیر قرار دهد. مهرداد سعادت دهقان، رییس اتاق مشترک ایران و ترکیه روز شنبه به اقتصادآنلاین گفته بود که رایزنی‌ها برای بازگشایی مرز دو کشور در جریان است.
حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی همچنین گفت که «این خطر وجود دارد که عسلویه گرفتار کرونا شود و باید تلاش کرد تا آسیب کمتری ببینیم و در این صورت می‌توانیم در آینده از این فرصت برای ورود به بازارهای جدید استفاده کنیم.»
