گروه انرژی| نادی صبوری|
اوایل مرداد ماه، درست چند روز بعد از اینکه مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده از تحریم یک شرکت چینی برای خرید نفت خام از ایران خبر داده بود، آمارهای رسمی گمرک چین منتشر شد تا نشان بدهد این کشور در ماه قبل متوسط روزانه 209 هزار بشکه نفت خام از ایران وارد کرده است. این رقم افتی قابل توجه نسبت به میزان خرید نفت سابق چین از ایران را نشان می‌داد اما بسیار پررنگ شد چرا که هر چند رقمی کوچک از تجارت محسوب می‌شد ولی نقض مکانیزم پیچیده تحریم نفت امریکا به حساب می‌آمد. همان موقع برای خیلی‌ها این پرسش ایجاد شد که اگر چین می‌تواند به صورت «رسمی» اعلام کند دارد از ایران نفت می‌خرد چرا بقیه کشورها چنین کاری را نمی‌کنند؟ آنها نمی‌خواهند یا نمی‌توانند؟ پرسشی که هنوز هم نمی‌توان پاسخی دقیق به آن داد اما شاید بخشی از اتفاق‌هایی که اخیرا رقم خوردند تا حدودی به شفاف‌تر شدن این چرایی کمک کنند. وزارت خزانه‌داری امریکا هفته پیش دور جدیدی از تحریم‌ها علیه چند فرد، شرکت و تانکرهای چینی را به خاطر خرید نفت از ایران اعلام کرد، خبر جزییات خاصی ندارد اما رسانه‌های بین‌المللی آن را شدیدترین تحریمی که تا حالا واشنگتن علیه شرکت‌های چینی وضع کرده توصیف کرده‌اند، ولی نکته ماجرا این است که کمی تعمق در زوایای تبعات این اقدام نشان می‌دهد از یک طرف به خاطر بزرگی و وسعت فعالیت بعضی از کمپانی‌های چینی، تحریم آنها به دردسری برای شرکای غربیشان تبدیل می‌شود و از طرف دیگر به خاطر جنگ تجاری‌ای که میان واشنگتن و پکن در جریان است، اقدام‌های رادیکال علیه کمپانی‌های چینی می‌تواند آتش تنش را بیش از آنچه امریکا می‌خواهد شعله‌ور کند. این مسائل کنار هم این فرضیه را تقویت می‌کند که دولت ترامپ شاید خودش هم میل چندانی به اینکه تا این اندازه پیگیرانه مجبور به مجازات نقض‌کنندگان تحریم بشود نداشته اما سر و صداهای فراوانی که تحت عنوان فشار حداکثری بر ایران به پا کرده و فشاری که از سوی مخالفانش برای گرفتن مچ او وارد می‌شود چاره‌ای جز حرکت کردن در قالب‌های از پیش تعیین‌شده باقی نگذاشته است. قالب‌هایی که هر چند برای ایران و چین مشکل ایجاد می‌کند ولی برای خود واشنگتن هم بی‌دردسر نیست.
فایننشال تایمز نوشت که تحریمی که امریکا علیه شرکت‌های تابعه شرکت کاسکو اعمال کرده به تنهایی می‌تواند روی فعالیت 40 الی 50 تانکر که تانکرهای بسیار بزرگی هستند اثر بگذارد. وزارت خزانه‌داری امریکا هفته پیش اعلام کرد 2 شرکت تابعه کاسکو و یک بانک و چند فرد را به خاطر اینکه در خرید نفت از ایران دست داشتند تحریم می‌کند و اگر هر شرکت یا فرد دیگری هم با این شرکت‌ها همکاری کند او هم نقره‌داغ می‌شود. خب این ماجرا از یک طرف به این معناست که شرکت چینی با تداوم خرید نفت از ایران چه ریسکی را به جان خریده و از یک طرف به این معناست که تحریم‌های امریکا علیه ایران، بیش از پیش موجب دردسر کشورها و شرکت‌هایی که ممکن است نه سر پیاز باشند نه ته پیاز بشود، کشورهایی که تانکرهای غول‌آسای کاسکو بخشی از تجارتشان با چین را شکل می‌داده.
تحریم‌های اخیر امریکا بر خریداران نفت ایران به این معنا است که نه فقط بانک‌ها و شرکت‌های امریکایی از این پس، اجازه همکاری با این شرکت‌های چینی و شهروندان چینی را نخواهند داشت، بلکه اموالشان در امریکا بلوکه شده و همچنین، افراد تحریم شده اجازه ورود به خاک این کشور را نخواهند داشت.
این ماجرا یعنی کسانی که تا همین دیروز داشتند با خیالی آسوده کاسبی شان را می‌کردند باید به فکر جایگزین کردن شرکای تجاری یا تانکرهایی باشند که کارشان را راه می‌انداخت. اریک بروکهوزین رییس بخش تحقیقات تانکر شرکت پوتن و شرکا به فایننشال تایمز می‌گوید: «شرکت‌های نفتی غربی برای اینکه جایگزین این تانکرها را پیدا کنند به دردسر خواهند افتاد»
تجارت غیردلاری آزاد؟
از طرف دیگر کند و کاوی بیشتر در خبری که در مورد تحریم خریداران چینی نفت ایران منتشر شده نشان می‌دهد که انگار فقط شرکت‌هایی می‌توانند هدف این بخش از تحریم‌های امریکا در خصوص خرید نفت ایران باشند که خرید نفت را به «دلار» انجام داده باشند. این را از اینجا می‌شود فهمید که بانک Kunlun که در این لیست موسوم به سیاه اخیر واشنگتن بوده، در مقابل این اقدام استدلال کرده که نفت ایران را به دلار نخریده است.
در رابطه با تحریم‌های اعمالی علیه ایران،
وزارت خزانه داری امریکا علیه شرکت‌های KunlunShipping و KunlunHolding، شرکت‌های خواهر COSCOGroup، تحریم‌هایی را اعمال می‌کند. احتمال دارد، تحریم‌هایی علیه سازمان‌های مرتبط با CNPC (شرکت ملی نفت چین) اعمال شود. در چنین شرایطی، احتمال افزایش فشارهای اقتصادی بر چین وجود دارد و این وضعیت خوشایند نیست، زیرا بازارها امکان اعمال تحریم‌ها علیه این کشور در رابطه با دیگر مسائل را مدنظر قرار می‌دهند.از 2 مه امسال تا حالا که دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا اعلام کرد استثنا قائل شدن برای خرید نفت از ایران را تمدید نمی‌کند، تنها کشوری که به صورت «رسمی» خرید نفت از ایران را اعلام کرده چین بوده است.
محسن قمصری مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت پیش‌تر به «تعادل» گفته بود چین به خاطر اقتداری که دارد می‌تواند چنین کاری را
انجام بدهد.
از طرف دیگر رسانه‌ها می‌نویسند که تصمیم اخیر واشنگتن می‌تواند باعث تشدید تنش‌های میان چین و امریکا شود. ماه‌هاست که دو ابرقدرت شرقی و غربی بر سر و کله هم می‌زنند و این وسط اقتصاد جهانی را نیز با چشم‌اندازی مبهم روبرو کرده‌اند. پیش‌تر عنوان شده بود که چین از اوراق قرضه 1.2 تریلیون دلاری‌اش در امریکا به عنوان اهرمی برای پیشبرد خواسته‌اش در تداوم خرید نفت خام از ایران استفاده می‌کند. گفته می‌شود که فروش این اوراق قرضه یکی از مهم‌ترین اهرم‌های چین در مقابل امریکاست، البته برخی این مساله را نیز مطرح می‌کنند که فروش این اوراق برای خود چین هم دردسر دارد و ترازنامه این کشور را هم به هم می‌ریزد.
واکنش چین چه بوده؟
در این بین شرکت‌های چینی که هدف تحریم قرار گرفتند فعلا سکوت کردند اما پکن از طریق وزارت خارجه این کشور اعلام کرده که این تحریم‌ها را غیرقانونی می‌داند و تجارت پکن و تهران تحت چارچوب‌های بین‌المللی بوده است. ماه مه امسال وقتی ترامپ اعلام کرد که معافیت‌ها دیگر ادامه نخواهند داشت، چین اولین واکنش را نشان داده و گفت که هیچ چیزی جز منافع خود چین نیست که بتواند تعیین کند این کشور باید با تهران چه رابطه‌ای داشته باشد. امریکا در ماه جولای هم یک شرکت نفتی در چین را به خاطر تجارت با ایران تحریم کرد. فایننشال تایمز می‌نویسد که تحلیلگرها باور ندارند اقدامات امریکا بتواند باعث شود پکن دست از خرید نفت از ایران بردارد، یک دلیلش این است که واشنگتن همین حالا هم از بسیاری از اهرم‌های فشارش در جریان جنگ تجاری استفاده کرده است.
