گروه انرژی| علیرضا کیانی |
دو ماه اخیر روزگار خوبی برای بازار نفت نبود تا جایی که وست تگزاس اینترمدیت تنها دوبار توانست افزایش هفتگی را به ثبت رساند. از قضا هفته‌ای که گذشت یکی از همین دو بار بود. برنت نیز هفته گذشته را با سود به پایان برد. اما روز آخر کاری هفته یعنی جمعه، روز ریزش قیمت دو شاخص جهانی نام گرفت. کاهش 35 سنتی هر بشکه برنت و 45 سنتی هر بشکه نفت خام امریکا در روز جمعه به دلیل افزایش تنش‌های تجاری میان ایالات متحده و چین بود. از طرفی، وضعیت اقتصادی کشورهای در حال توسعه نیز به کاهش تقاضا اثر گذاشته است. با این همه، نگرانی‌ها از بازار بدون ایران و کاهش تولید ونزوئلا نگذاشت قیمت نفت در روز جمعه بیش از این کاهش یابد.
روند هفتگی قیمت نفت تا همین دو هفته پیش بسیاری از تحلیلگران را نگران کرده بود؛ نفت خام امریکا و برنت برای هفته‌ها روی سود هفتگی را ندیده بودند. نهایتا دو هفته پیش، قیمت این محصول استراتژیک تحت تاثیر کاهش ذخایر تجاری و نشانه‌های محدودیت عرضه افزایش یافت تا طلای سیاه از رکود هفتگی خارج شود. این روند در هفته گذشته نیز ادامه یافت.
قیمت نفت روز جمعه زیر سایه نگرانی‌های تازه درباره جنگ تجاری میان چین و امریکا کاهش یافت؛ هرچند که تحریم‌های نفتی قریب‌الوقوع امریکا علیه ایران و کاهش تولید نفت خام در ونزوئلا، از ریزش شدید قیمت جلوگیری کرد. قیمت شاخص نفت جهانی، برنت، در بازار نقل و انتقالات اوراق آتی در لندن 35 سنت کاهش یافت و به بشکه‌ای 77 دلار و 42 سنت رسید و رشد هفتگی 2.1 درصدی را ثبت کرد. قیمت دیگر شاخص نفت یعنی وست تگزاس اینترمدیت نیز 45 سنت سقوط کرد و در بازار تجارتی نیویورک (نایمکس)، بشکه‌ای 69 دلار و 80 سنت معامله شد. قیمت نفت خام امریکا در کل هفته حدود 3.2 درصد افزایش یافت.
در مقیاس ماهانه، قیمت نفت خام دریای شمال 4.3 درصد رشد داشت؛ حال‌آنکه قیمت نفت خام امریکا تنها 1.5 درصد افزایش یافت. ریشه این افزایش قیمت را می‌توان در نگرانی بازار از نوسان شدید در تولید نفت ونزوئلا و کاهش انتقال نفت ایران پیش از شروع تحریم‌های نفتی ایالات متحده علیه این کشور در ماه نوامبر جست‌وجو کرد.
روز جمعه، «قیمت نفت از قیمت سایر کالاها تبعیت کرد». جیم ریتربوش، رییس شرکت خدمات انرژی ریتربوش و شرکا با عنوان کردن این نکته در یادداشتی که به دست رویترز رسیده است نوشت: «قیمت کلیه کالاها در روز کار آخر بازار کاهش یافت که دلیل آن هم افزایش نگرانی‌ها درباره جنگ تعرفه‌ای میان ایالات متحده و امریکاست. این نگرانی‌ها به‌سادگی رویه‌های بازار کالا را برهم زده و رشد اقتصادی را کاهش می‌دهند». وی در ادامه یادداشت خود آورده است: «قیمت نفت نیز از این امر مستثنی نیست».
روزهای ناخوش بازارهای نوظهور
در اواخر ماه اوت، بحران مالی ترکیه و کاهش ارزش لیر، نگرانی‌هایی را درباره شیوع بحران به سایر بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه و کاهش ارزش ارز در این کشورها ایجاد کرد. شرکت نفتی آی‌ان‌جی چندی پیش در یادداشتی در وبسایت خود نوشت: «سایر بازارهای نوظهور تا همین جای کار هم صدمه دیده‌اند که این آسیب را می‌توان در کاهش ارزش ارز و تقاضای سرمایه‌گذاران برای دریافت عواید بیشتر از وام‌های اعطایی به این کشورها، به وضوح مشاهده کرد». این شرکت می‌افزاید: «با وجود تمام این عوامل، به نظر می‌رسد که بانک مرکزی امریکا میلی به تخطی از سیاست پولی انقباضی که پیش گرفته ندارد. این سیاست در عمل، ارزش دلار را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، افزایش ریسک بازارهای نوظهور نیز به افزایش قدرت دلار کمک می‌کند».
در هفته گذشته آثاری واضح از شیوع بحران ترکیه به دیگر کشورهای در حال توسعه مشاهده شد. در انتهای هفته، انتشار گزارش‌هایی از عزم دونالد ترامپ برای افزایش سطح مناقشات تجاری با پکن، اشتهای ریسک بازار را کور کرد و تمام منافع حاصل از روزهای پرشور ابتدای هفته را بر باد داد. در واکنش به همین اخبار، شاخص بازارهای در حال توسعه در بازار نیویورک، MSCIEF، برای دومین روز پیاپی سقوط کرد. در کل، نگرانی‌ها به‌خصوص درباره تضعیف نرخ ارز آرژانتین، دورنمای اقتصادی بازارهای نوظهور را مخدوش کرده است.
چنبره ترامپ بر بازار نفت
دو هفته پیش، اخبار مذاکرات مجدد امریکا و چین در سطح معاونان وزیر منتشر شد تا بازار نفت خام به آینده خوش‌بین شود. اما این امید ماندگاری کوتاهی داشت. به گزارش رویترز، روز سه‌شنبه، ترامپ تهدید کرد که امریکا را از سازمان تجارت جهانی خارج خواهد ساخت و تحریم‌هایی به ارزش 200 میلیارد دلار را بر واردات چین وضع خواهد کرد.
تحلیلگران نفتی‌ای که رویترز نظر آنها جویا شده بود، برای نخستین‌بار در یک سال گذشته پیش‌بینی خود درباره قیمت نفت را مورد تجدیدنظر قرار دادند و به دلیل نگرانی‌ها درباره تبعات مقابله دو قدرت اقتصادی جهان، برآورد خود از قیمت نفت در اوت 2018 را کاهش دادند.
همچنین در نظرسنجی مجزا که توسط همین خبرگزاری انجام شد، 45 اقتصاددان و تحلیل‌گر بازار نفت پیش‌بینی کردند که قیمت برنت در سال 2018، به 72 دلار و 71 سنت برسد که این میزان 16 سنت کمتر از پیش‌بینی ماه ژوئیه یعنی 71 دلار و 96 سنت بود اما از متوسط قیمت سالیانه پیش‌بینی شده در سال گذشته یعنی 71 دلار و 96 سنت بیشتر بود. کمیسیون تبادلات اوراق آتی کالا در امریکا نیز در گزارشی که روز جمعه منتشر ساخت نشان داد که سفته‌بازان نیز برای اولین بار در یک ماه گذشته، رفتاری محافظه‌کارانه‌ای از خود نشان می‌دهند. علاوه‌بر این، در هفته گذشته، حجم ذخایر نفت خام در جهان کاهشی بیش از انتظار را تجربه کرد. برعکس هفته‌های گذشته، حجم واردات نفت خام افزایش خاصی نداشت اما تقاضا برای بنزین افزایش چشمگیری یافت. اویل‌پرایس این دو عوامل را نشانی از محافظه‌کاری بازار می‌داند.
رکورد زنی دوباره امریکا
در همین حال، آمارهای شرکت خدمات انرژی بیکرهیوز نشان می‌دهد که شمار دکل‌های حفاری در امریکا برای اولین بار در 3 هفته گذشته افزایش یافته است. شمار دکل‌های حفاری که نشان‌گر دورنمای تولید نفت خام است.
اداره اطلاعات انرژی امریکا در گزارش ماهانه خود که روز جمعه منتشر شد، خبر داد که تولید نفت امریکا در ماه ژوئن رکورد بیشترین تولید ماهانه خود را شکسته و به 10 میلیون و 674 هزار بشکه در روز رسیده است.
همچنین روز جمعه، اداره انرژی امریکا در گزارشی جداگانه عنوان کرد که صادرات نفت خام امریکا در ماه جاری 200 هزار بشکه در روز افزایش یافت و نه تنها رکورد 2 میلیون 200 هزار بشکه را از خود به جای گذاشت، بلکه به 2 برابر میزان صادرات در ماه ژوئن رسید.
باب یاگر، مدیر شرکت اوراق آتی انرژی میزوهو در این باره به رویترز گفت که تفاوت قیمت دو شاخص نقت جهانی در ماه گذشته بیش از 30 درصد افزایش یافت و این امر «عامل افزایش صادرات نفت ایالات متحده» بود. در همین پیمایش که رویترز به تازگی به پایان رسانده نشان می‌دهدکه سازمان کشورهای تولیدکننده نفت، اوپک، 220 هزار بشکه در روز تولید خود را در ماه اوت افزایش داده‌اند.
خار چشم شیل
در پایان باید اشاره کرد که مشکل خط لوله هنوز خاری در پای بزرگ‌ترین حوضچه نفت شیل دنیا یعنی پرمین است. در غرب این حوضچه و نزدیک به مرز ایالت‌های تگزاس و نیومکزیکو در امریکا، یعنی همان‌جایی که قلب شیل می‌تپد، قیمت نفت بیش از 20 دلار در هر بشکه پایین‌تر از قیمت طلای سیاه در هیوستون است. این مساله بدان معناست که تولید‌کنندگان در غرب تگزاس که سهم کمتری از خط لوله دارند نفت خود را با قیمت لحظه‌ای حدود 45 دلار در هر بشکه می‌فروشند، در حالی که 767 کیلومتر آن‌طرف‌تر و در نزدیکی خلیج مکزیک، نفت خام امریکا با قیمت‌های جهانی معامله می‌شود. به گزارش اویل‌پرایس، افزایش این شکاف به بیش از 20 دلار در هفته اخیر رخ داده است.
پیش‌بینی‌ها از این می‌گویند که مشکل خط لوله در ادامه سال جاری و افزایش حجم تولید، وخیم‌تر خواهد شد و از همین رو، بعید نیست که شکاف قیمتی افزایش یابد. ناگفته پیداست که این امر مشکلاتی را متوجه جریان نقدی در دسترس شرکت‌های استخراج‌کننده نفت در پرمین خواهد کرد. با این وجود زمان روشن خواهد کرد که آیا عملکرد پرمین از حوضچه‌های دیگر شیل در امریکا یعنی ایگل‌فورد و باکان عقب می‌ماند یا خیر.
