گروه انرژی حمید مظفر
قیمت جهانی نفت خام در تقلای عبور از مرز روانی 70دلار در هر بشکه است. مرزی که در صورت شکسته شدن می‌تواند منجر به رسیدن سریع قیمت طلای سیاه به سطح 80دلار و حتی فراتر شود. در روزهای گذشته قیمت هر بشکه نفت برنت بیش از 69دلار و 20سنت در هر بشکه معامله شد. روند صعودی قیمت این نفت مرجع در دو روز گذشته متوقف شده است. روز پنج‌شنبه نفت برنت برای نخستین‌بار از دسامبر سال 2014 ساعاتی را در سطح بالای 70دلار در هر بشکه تجربه کرد اما در پایان روز در قیمت 69دلار و 26سنت در هر بشکه به تعادل رسید. روز گذشته و تا لحظه نگارش این گزارش در ساعت 15 نیز قیمت نفت برنت 3سنت دیگر در هر بشکه کاهش یافت و به قیمت 69دلار و 23سنت در هر بشکه رسید.
با این حال رفتار نفت خام در بازارهای بین‌المللی تا همین‌جا نیز با پیش‌بینی بسیاری از کارشناسان در مورد روند قیمتی سال 2018 تفاوت داشته است.
در این رابطه «هانس فن‌کلیف» تحلیلگر موسسه «ای‌بی‌ان آمرو» به رویترز گفت: «پیش‌بینی‌ها در مورد قیمت نفت خام بسیار پایین‌تر از آن چیزی بود که امروز در معاملات فیزیکی می‌بینم. عمده تحلیلگران بر این باورند که قیمت‌ها از پیش‌بینی‌های پیشین بسیار فاصله گرفته و این جالب توجه است.» این کارشناس معتقد است که روند صعودی قیمت نفت ادامه خواهد داشت. فن‌کلیف در این باره گفت: «بیشتر سرمایه‌گذاران پوزیشن‌هایی اتخاذ کرده‌اند تا از افزایش بیشتر قیمت‌ها سود کسب کنند.»
اما در حالی که عمده پیش‌بینی‌ها در سال 2017 حاکی از میانگین قیمت 60دلاری نفت خام در سال 2017 بود، چه عواملی سرمایه‌گذاران را کماکان امیدوار به رشد بیشتر قیمت نفت و عبور از مرز 70دلار نگه داشته است؟
آیا تولید امریکا طبق پیش‌بینی بالا می‌رود؟
مهم‌ترین تهدید در رابطه با افزایش قیمت نفت خام، تولید نفت شیل ایالات متحده است که در اکثریت قریب به اتفاق گزارش‌ها و پیش‌بینی‌های سال گذشته میلادی به آن اشاره می‌شد. حتی چند روز پیش هم اداره اطلاعات انرژی امریکا پیش‌بینی کرد که افزایش تولید نفت شیل به گونه‌یی خواهد بود که تولید نفت خام این کشور را در سال 2019 به 11میلیون بشکه در روز خواهد رساند. اما تولیدکنندگان نفت شیل مکررا به سهامداران خود اطمینان داده‌اند که این‌بار در افزایش تولید خود محتاط خواهند بود و از ذهنیت حفاری بی‌پروا که منجر به افزایش بدهی‌های آنها و نیز کاهش قیمت نفت خام می‌شود، اجتناب خواهند کرد. نیک کانینگهام تحلیلگر بازار نفت در یادداشتی در پایگاه «اویل‌پرایس» به این موضوع اشاره کرده است که مدیران اجرایی شیل در سال 2017 بارها بر این نکته تاکید داشتند که حتی در صورت بالا رفتن قیمت نفت خام، رشد حفاری آنها پرشتاب نخواهد بود. البته بازار به زودی متوجه خواهد شد که آیا قرار گرفتن قیمت جهانی نفت خام در سطح فعلی، حفاران شیل را اغوا خواهد کرد تا احتیاط خود را کنار بگذارند و به صورت دراماتیکی فعالیت خود را بالا ببرند یا خیر. اما تا اینجای کار بانک گلدمن‌ساکس روی وعده‌های احتیاطی تولیدکنندگان نفت شیل حساب باز کرده و آنها را باور کرده است. این بانک در همایشی که در روزهای دهم و یازدهم ژانویه سال جاری در شهر میامی امریکا برگزار شد، عنوان داشت که فعالان نفت شیل استراتژی احتیاطی خود را تکرار کرده‌اند. به گفته کارشناسان این بانک، تولیدکنندگان نفت شیل به دنبال استفاده گسترده از نفت بالای 60دلاری نیستند و بیشتر از کاهش بدهی‌ها، بازگشت شرکت‌ها و پرداخت پول نقد به سهامداران سخن می‌گویند.
اگر محدودیت تولید نفت شیل در ادامه سال و در عمل محقق شود، انتظار می‌رود قیمت نفت بیش از این نیز رشد پیدا کند.
ادامه نظم اوپک
اوپکی‌ها با همراهی روسیه و برخی دیگر از تولیدکنندگان غیراوپکی، تاکنون نمایش دلپذیری از همکاری برای تعادل‌بخشی به بازار نفت ارائه کرده‌اند. در حالی که توافق کاهش تولید (به شرط بازنگری در ماه ژوئن) تا پایان سال 2018 تمدید شده است، زمزمه‌هایی از ادامه این کاهش تولید در سال 2019 نیز به گوش می‌رسد. این زمزمه‌ها اخیر از سوی امارات مجددا مطرح شده است. روز گذشته سهیل المزروعی وزیر انرژی امارات متحده عربی در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌بی‌سی امریکا اعلام کرد، امیدوار است همکاری کشورهای کارتل اوپک با روسیه و دیگر کشورهای همراه پس از سال 2018 نیز ادامه پیدا کند. وی در این باره بیان داشت: «شانس بسیار خوبی وجود دارد تا کشورهایی که تاکنون ایستادگی کرده‌اند و برای کمک به اصلاح وضعیت بازار مسوولیت پذیرفته‌اند، بتوانند کنار یکدیگر باقی بمانند و این همگرایی را در قالب یک فرم مشخص ادامه بدهند.»
البته المزروعی در سخنانش به‌طور مشخص از تمدید توافق کاهش تولید در سال 2019 سخنی به میان نیاورده است اما بسیاری از خبرگزاری‌ها و کارشناسان بین‌المللی این اظهارات وزیر انرژی امارات را به عنوان پیشنهاد برای تمدید توافق کاهش تولید در سال 2019 تفسیر کرده‌اند. مسلما عبور قیمت نفت برنت از مرز 70دلار در هر بشکه، اوپکی‌ها را به تکاپو خواهد انداخت تا در رابطه با استراتژی خود در ادامه راه تصمیم جدیدی بگیرند، چرا که نفت 70دلاری به معنای تقویت رقیب شماره یک اوپکی‌هاست. به همین دلیل است که بیژن زنگنه بارها عنوان کرده است که اوپک علاقه‌یی به نفت بالای 60دلار در هر بشکه ندارد. اما همان‌طور که در قسمت قبل این گزارش نیز گفته شد، ممکن است روند تولید نفت شیل برخلاف آن چیزی باشد که عموم تصور می‌کنند و این مساله‌یی است که باید زیر ذره‌بین کارشناسان فنی اوپک قرار بگیرد.
افزایش نرخ بهره
قیمت نفت خام و نرخ بهره ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند. «برایان ریچ» مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری «لاجیک فاند» در یادداشتی که در پایگاه فوربس منتشر شده اعلام کرده است که پیش‌بینی او در ماه نوامبر مبنی بر رسیدن قیمت نفت به 80دلار در هر بشکه در سال 2018 در حال محقق شدن است. وی عنوان می‌دارد تغییر و تحول در نرخ بهره ژاپن تاثیر زیادی در این موضوع دارد. ریچ در این باره می‌نویسد: «نرخ بهره اوراق دولتی در ژاپن صفر است. زمانی که ژاپنی‌ها این سیاست را کنار بگذارند، نشانه‌یی بر پایان سیاست تسهیل کمی در این کشور و در سطح جهان است. در آن صورت نرخ بهره افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد. (تسهیل کمی یک سیاست نامتعارف پولیست که بانک‌های مرکزی برای جلوگیری از افت عرضه پول هنگام ناموثر بودن سیاست استاندارد پولی مورد استفاده قرار می‌دهند. یک بانک مرکزی از طریق خریدن مقادیر مشخص ذخایر مالی از بانک‌های تجاری و دیگر نهادهای خصوصی تسهیل کمی می‌کند) . هفته گذشته شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن اعلام کرد که این کشور در سال جاری به‌طور کامل از وضعیت تورم منفی خارج خواهد شد. این مساله نرخ جهانی بهره را افزایش داد و شاخص 10ساله آن را به 2.6درصد رساند که بالاترین سطح از ماه مارس سال گذشته است.
دیگر عامل مهم بر نرخ بهره، قیمت نفت خام است. قیمت این کالا نقش مهمی در سیاست‌های فدرال رزرو امریکا و دیگر بانک‌های مرکزی مهم جهان در رابطه با تورم دارد. برایان ریچ عنوان می‌دارد: «ما در ماه نوامبر پیش‌بینی کردیم که قیمت نفت در سال جاری به سطح 80دلار در هر بشکه خواهد رسید. از ماه نوامبر تاکنون قیمت نفت بیش از 26درصد رشد داشته است. کارشناسان بسیاری از جمله لی گورینگ و آدام روزنواگ در تابستان سال جاری پیش‌بینی کردند که قیمت نفت بین 75 تا 110دلار در هر بشکه خواهد بود. آنها معتقد بودند وقتی ذخایر نفت تا این حد کاهش پیدا کند، ریسک 3رقمی شدن قیمت نفت نیز وجود خواهد داشت.»
