سیلاب مرگ

سیل؛ ارمغان «مونسون» برای ایران

گروه راه و شهرسازی|«تغییرات اقلیمی»، «عدم لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها» در برخی از شهرها و به ویژه در مناطق شمالی شهر تهران و «بی توجهی مردم به هشدارهای زرد و قرمز سازمان هواشناسی» مبنی بر دوری از حاشیه رودها و مسیل‌ها، دست به دست هم دادند تا آخر هفته دهشتناک و غم‌انگیزی را در 18 استان کشور شاهد باشیم. به‌طوری که تا ساعت ۱۲ دیروز 34 نفر از هموطنان در ۱۸ استان کشور بر اثر سیل و آبگرفتگی، فوت کردند و 20 نفر مفقود شدند. شنبه هفته جاری نیز بر اثر سیل در استهبان استان فارس 23 نفر کشته شدند. به گفته مسوولان هواشناسی، فعالیت «مونسون» تا فردا همچنان ادامه دارد، از همین رو، مردم تا فردا از سفر غیرضرور خودداری کنند. 

سامانه بارشی «مونسون»، در میانه تابستان داغ مرداد، بارش‌های نابهنگامی را در شهرهای مختلف ایران دامن زده است، بارش‌هایی که در نبود یا کمبود برخی زیرساخت‌ها از جمله لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها توسط شهرداری‌ها، به سیلاب‌های خطرناکی تبدیل شده و به گفته مسوولان دولتی تا ساعت 12 ظهر دیروز جان 57 نفر از هموطنان را در 18 استان ستانده است. بی‌توجهی برخی از شهروندان به استقرار در حاشیه رودخانه را نباید از نظر دور داشت. در این میان، رییس کل دیوان محاسبات از ورود این نهاد به ترک فعل صورت گرفته توسط سازمان هواشناسی درباره ایجاد شبکه ملی هشدار سیل خبر داد.به گزارش تسنیم، مهرداد بذرپاش رییس کل دیوان محاسبات کشور گفت: علیرغم گذشت 5 سال از تصویب قانون هوای پاک، مطابق ماده 26 قانون، سازمان هواشناسی مکلف بود ظرف دو سال شبکه ملی هشدار و پیش آگاهی رخدادهای سیل، توفان و گردوغبار را تکمیل کند که این مهم انجام نشده است. ترک فعل صورت‌گرفته، به زودی در دستور کار دیوان محاسبات قرارخواهد گرفت.

    مونسون چیست؟

به گفته کارشناسان، علت اصلی شکل‌گیری سامانه بارشی مونسون، تغییر سالانه بسیار زیاد دما در مناطق بزرگ خشکی در مقایسه با سطوح اقیانوس‌های همسایه است. ناحیه اقیانوسی حاره‌ای، به ویژه دریای عرب، خلیج بنگال و اقیانوس هند مهم‌ترین منبع دمایی و رطوبتی هستند که انرژی لازم برای ادامه گردش بزرگ مقیاس مونسون و فعالیت پیوسته آن برروی شبه قاره هند را فراهم می‌کند. باران‌های موسمی تابستانی آسیا، برای حدود یکصد روز، تقریبا همزمان با بادهای ۱۲۰ روزه سیستان، از روزهای پایانی خرداد ماه آغاز شده و در روزهای آغازین مهرماه به پایان می‌رسد که با تأخیر زمانی چند هفته آثار فعالیت آن در جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) نیز مشاهده می‌شود. چنانچه سیستم مونسونی هند بسیار فعال باشد و از رطوبت خیلی زیادی برخوردار باشد به عرض‌های شمالی و غربی‌تر متمایل شده و در استان‌هایی مانند کرمان، هرمزگان، فارس، یزد و اصفهان نیز بارندگی رخ خواهد داد اما در مواقعی که رطوبت انتقالی کم باشد، در این نواحی با ایجاد ابرهای جوششی کم ضخامت‌تر، توفان گرد و خاک و افزایش نسبی دما پدید می‌آید. در این حال، به نظر می‌رسد، با چاشنی گرمایش زمین و تغییر اقلیم، رفتار مونسون امسال به شکل تقریبا استثنایی تغییر کرده و موجب بارش‌های فراسنگین در قسمت‌های وسیعی از نیمه جنوبی کشور می‌شود. با توجه به خشکی بیش از حد زمین و عدم وجود پوشش گیاهی مناسب در این مناطق، بارش‌های رگباری شدید می‌تواند منجر به جاری شدن رواناب و حتی سیلاب در برخی نقاط شود.

   کشور در هشدار باش

احمد وحیدی، وزیر کشور با بیان اینکه امدادرسانی در مناطق سیل‌زده به صورت گسترده در حال انجام است، گفت: اکنون تمام کشور هم در هشدارباش است و هم بسیج ظرفیت‌ها برای همه مناطق انجام شده است.

به گزارش فارس، وحیدی درباره وضعیت امدادرسانی به سیل‌زدگان در کشور، گفت: نزدیک به ۱۸ استان با سیل درگیر بودند که استان‌های مازندران، گیلان، البرز، مرکزی، اصفهان، یزد، تهران و... از جمله استان‌های درگیر با سیل بودند که خدا را شکر مدیریت خوبی انجام شد و با اینکه حجم بارش‌ها بسیار زیاد بود، مدیریت شد. به عنوان مثال در استان یزد که معمولا ۴۰ میلی‌متر در سال بارش دارد، در سیل نزدیک به ۷۵ میلی‌متر بارندگی داشت که حجم بسیار بزرگی است. در استان‌های دیگر هم به همین صورت است. وی با بیان اینکه در چند منطقه مانند امامزاده داوود، فیروزکوه و یزد مقداری بیشتر مشکل داشتیم، گفت: البته در یزد عمدتا مشکل آبگرفتگی معابر است که در چند نقطه آبگرفتگی داریم که باید به سرعت آن را برطرف کنیم. به ویژه در بافت تاریخی که اهمیت ویژه‌ای دارد که این اقدامات در حال انجام است. وحیدی با بیان اینکه میزان فوتی‌های ما در سیل گسترده نبوده است، ادامه داد: در برخی استان‌ها تک و توک فوتی داشتیم که شاید بیش از سه تا چهار نفر در مجموع استان‌ها نبوده است، اما در دو نقطه امامزاده داوود و فیروزکوه مقداری تعداد فوتی‌هایمان بیشتر بوده است که آمار قطعی آن را باید بعد از اینکه تکلیف مفقودین در این دو نقطه مشخص شد، اعلام کنیم. خوشبختانه مدیریت خوبی انجام شده و فوتی چندانی نداشتیم.

 وی با اشاره به وضعیت امدادرسانی در استان‌های سیل‌زده، گفت: امدادرسانی گسترده است و در همه مناطق استانداران با تمام توان پای کار هستند. فرمانداران، بخشداران و دهیاران، هلال احمر، نیروهای نظامی، سپاه، ارتش، نیروی انتظامی، اورژانس، گروه‌های مردمی و ... فعالیت بسیار خوبی دارند و تقریبا بسیج گسترده‌ای در همه مناطق داریم. همچنین عزیزان راهداری در راه‌ها فعالیت دارند. اکنون تمام کشور هم در هشدارباش قرار دارد و هم بسیج ظرفیت‌ها برای همه مناطق انجام شده است. مدیریت به رغم این حجم بالای بارش که بیش از چیزی که پیش‌بینی شده بود، بارندگی داشتیم، خوب بود.

وزیر کشور گفت: امیدواریم مردم هم رعایت کنند و در مجاورت رودخانه‌ها و مراکزی که احتمال سیل در آنها وجود دارد، نروند. 

 در برخی مناطق رانش کوه هم داشته‌ایم. به عنوان مثال در فیروزکوه در مرزداران که یک روستا است، مشکل ما بیشتر رانش کوه بود که مردم اذیت شدند. باید مردم در روزهایی که حساسیت وجود دارد، مراقبت کنند و رعایت مردم کمک بزرگی است. وحیدی گفت: به همه مناطق هشدارباش داده شده، امکانات تا حد زیادی گردآوری شده، مدیران مستقر و پای کار هستند و امیدواریم این‌بارش‌ها هم به خوبی مدیریت شود و کمترین خسارت را به مردم عزیز و اموال آنها داشته باشیم و مدیریت شود که مشکلی نداشته باشیم.

    سیل در کن، توقف قطار در فیروزکوه

پس از سیل اوایل هفته در استهبان فارس، فعالیت مونسون طی بامداد پنجشنبه، سیلاب بزرگی را در منطقه کن و در امام‌زاده داوود ایجاد کرد. منطقه‌ای که به باور برخی از کارشناسان به دلیل عدم لایروبی مسیل، دچار خسارت مالی و جانی قابل توجهی شده است. این حادثه منجر به حضور وزیر کشور، شهردار تهران، برخی از اعضای شورای شهر تهران، وزیر راه و شهرسازی و حتی برخی از نمایندگان مجلس در محل سیلاب شد. فعالیت سامانه بارشی جدید در روز پنجشنبه اما بخش‌هایی از مناطق شمالی استان تهران و استان مازندران را درگیر کرد، به گونه‌ای که قطار گردشگری خبرنگاران به مقصد شیرگاه نتوانست در شامگاه پنجشنبه به تهران بازگردد. به گزارش خبرگزاری‌ها، سیلاب در فیروزکوه باعث شد تا از عصر روز پنجشنبه سیر قطار در راه آهن تهران- شمال متوقف شود.

    آسیب به راه‌های استان سمنان و کرمان

در این حال، سید محمد رضا هاشمی، استاندار سمنان با اشاره به جاری شدن سیلاب در استان سمنان طی پنجشنبه گفت: در برخی مناطق، سیلاب بر روی جاده‌های بین راهی قرار و موانعی را پدید آورده بود که خوشبختانه با اقدام به موقع عوامل راهداری این مورد رفع شد. در تحولی دیگر، مجتبی محمودی، مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای جنوب کرمان از خسارت ۱۲۰ میلیارد تومانی سیلاب به جاده‌ها و ابنیه فنی این منطقه طی روزهای اخیر خبر داد. به گفته محمودی با جاری شدن سیلاب در جنوب کرمان در طول روزهای اخیر، در این سیلاب به ۴۰ کیلومتر راه اصلی، ۳۵ کیلومتر راه فرعی و ۲۷۰ کیلومتر راه روستایی خسارت وارد شد. در این سیلاب ۴۰ دستگاه آبنما در محورهای ارتباطی جنوب کرمان دچار خسارت شد.

    علت انسداد محورهای چالوس و هراز

در این حال، غلامعباس بهرامی‌نیا، مدیرکل بحران و تجهیزات ماشین آلات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با اشاره به احتمال ریزش کوه و ترانشه به عنوان دلیل انسداد محورهای هراز، چالوس و آزادراه تهران-شمال اعلام کرد: بارش شدید باران و وقوع سیلاب در استان‌های مختلف از جمله سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، بوشهر و تهران باعث انسداد ۲۰ محور شریانی و غیرشریانی شده است. بهرامی‌نیا در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بر اساس آخرین گزارش‌های دریافت شده در حال حاضر 7 محور شریانی و ۱۲ محور غیر شریانی به دلیل بارش شدید باران و وقوع سیل در استان‌های مختلف مسدود شده است. وی افزود: محور هراز در استان تهران و 7 محور شریانی دیگر در استان‌های کرمان، هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان به همراه ۱۲ محور غیر شریانی مسدود شده است که راهداران در سراسر کشور در آماده‌باش کامل قرار دارند و در محدوده‌های مختلف مستقر شده و در حال بازگشایی محورهای مذکور هستند. مدیرکل بحران و تجهیزات ماشین آلات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای ادامه داد: به دلیل تداوم بارش‌ها و فروکش نکردن آب در محورهای فوق فعلا نمی‌توانیم آنها را بازگشایی کنیم اما محور‌هایی که بارش باران در آنها قطع شده و آب فروکش کرده، به سرعت در حال بازگشایی و پاکسازی است. او درباره دلیل انسداد محورهای هراز، چالوس و آزادراه تهران-شمال گفت: در پی بارش‌های شدید صورت گرفته در محورهای مواصلاتی مختلف، تصمیم بر این شد با هماهنگی پلیس راه، محورهای هراز و چالوس و آزادراه تهران-شمال تا اطلاع ثانوی مسدود شود؛ چرا که احتمال ریزش کوه و ترانشه‌ها در این جاده‌ها وجود دارد و به دلیل ایمنی بیشتر این کار را انجام دادیم. بهرامی‌نیا تاکید کرد: از همه مردم می‌خواهیم تا روز یکشنبه هفته آینده که این سامانه بارشی در کشور وجود دارد، از هر گونه سفر غیرضرور خودداری کنند؛ چرا که بر اساس گزارش‌های اعلام شده سامانه بارشی مانسون که از اقیانوس هند آمده است، بارش‌های دفعی و نقطه‌ای را به همراه خواهد داشت؛ بنابراین از همه مردم درخ است می‌کنیم که به اطلاعیه‌های دستگاه‌های متولی از جمله راهداری، پلیس راه و سازمان هواشناسی توجه ویژه کنند و به سفرهای غیرضرور نروند.