گروه راه و شهرسازی|
اگر چه تا پیش از این، افت چشمگیر معاملات خرید و فروش واحدهای مسکونی در فروردین ماه سال جاری از سوی بانک مرکزی روایت شده بود، دیروز اما اتاق تعاون ایران روایت آماری مدیران صنعت ساختمان از افت قابل توجه در فرآیند تولید و ساخت وساز ساختمان را روایت کرد.
جدیدترین یافته‌های آماری در بخش ساختمان ایران نشان می‌دهد که شاخص مدیران خرید صنعت ساختمان (شامخ) در فروردین ماه امسال در پله ۱۸.۷۵ قرار گرفته و با توجه به شرایط کنونی کاهش ۴۶ درصدی را نسبت به ماه قبل ثبت کرده است.
آنگونه که مدیران صنعت ساختمان در نظر سنجی اتاق تعاون ایران اعلام کرده‌اند، میزان سفارشات جدید ۳۳ درصد، تعداد نیروی انسانی فعال در صنعت ساختمان در مجموع حدود ۲۱ درصد کاهش یافته است و از سوی دیگر، تعداد پروژه‌های معوق و ناتمام بیش از ۲۶ درصد افزایش داشته است. سه شاخص میزان فروش، میزان مصرف حامل‌های انرژی و میزان صادرات کالاها و خدمات بخش ساختمان در فروردین ماه نیز به ترتیب 60 درصد، 35 درصد و 16 درصد افت را تجربه کرده‌اند.
به این ترتیب، آنگونه که اتاق تعاون ایران بر اساس جدیدترین یافته‌های آماری در بخش ساختمان ایران گزارش کرده است، میزان فعالیت‌های تولید یا ارایه خدمات ساختمانی در فروردین ماه امسال، نسبت به ماه قبل بیش از ۴۶ درصد کاهش یافته و به پایین‌ترین میزان طی 7 ماه اخیر تنزل کرده است. بر اساس این گزارش، صنعت ساختمان براساس استاندارد بین المللی طبقه بندی کلیه فعالیت‌های اقتصادی (ISIC)، به سه گروه اصلی ساخت بنا، مهندسی عمران و فعالیت‌های ساخت و ساز تخصصی ساختمان دسته‌بندی می‌شود. در یک تقسیم بندی دیگر، بخش ساختمان شامل دو بخش کلی مسکونی و غیرمسکونی (تجاری و عمرانی) است. در بخش مسکونی به دلیل تعطیلات نوروزی و تداوم تعطیلات در نتیجه شیوع ویروس کرونا و در نتیجه کاهش مراجعات حضوری برای خرید مسکن، میزان معاملات مسکن روند کاهشی شدیدی داشت به‌طوری‌که طبق گزارش بانک مرکزی میزان معاملات آپارتمان‌های مسکونی در تهران نسبت به ماه قبل ۸۷.۸ درصد کاهش یافت. با این حال قیمت مسکن در تهران (به عنوان نمونه آماری بزرگ از کل کشور) تنها ۲.۱ درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافت. عواملی همچون انتظارات تورمی در سال جدید، اعمال کاهش نرخ سودبانکی و انتظار افزایش ورود نقدینگی به بازارهای موازی نظیر مسکن و بورس و نیز افزایش نرخ ارز، موجب عدم کاهش محسوس قیمت مسکن شد.
در بخش تولید تجهیزات ساختمانی تحت تأثیر نوسانات ارزی، تداوم مشکلات موجود در حوزه واردات مواد اولیه همزمان با شیوع ویروس کرونا و بسته بودن راه‌های مرزی و تعطیلی فعالیت‌های فیزیکی به ویژه در سه هفته ابتدایی فروردین، عملاً میزان فعالیت‌های تولید و خدمات با کاهش زیادی نسبت به ماه‌های قبل مواجه شد. در بخش عمرانی نیز همچنان به واسطه کمبود اعتبارات عمرانی دولت و عدم پرداخت دستمزد پیمانکاران، کند بودن یا تعلیق روند انجام پروژه‌های عمرانی کماکان مشهود بود. با توجه به اهمیت این بخش در افزایش اشتغال و رشد اقتصادی، لازم است در شرایط کنونی، دولت با تخصیص اعتبارات بیشتر به بخش عمرانی، زمینه رونق این بخش را فراهم سازد. براساس این گزارش، عدد شامخ کل با کاهش ۴۶ درصدی نسبت به ماه قبل، روی عدد ۱۸.۷۵ جای گرفت. چراکه میزان فعالیت‌های تولید یا ارایه خدمات ساختمانی نسبت به ماه قبل بیش از ۴۶ درصد کاهش یافت و به پایین‌ترین میزان طی 7 ماه اخیر تنزل یافت.
در همین حال، به دلیل تعطیلی بسیاری از مشاغل تولیدی و نیز کاهش قدرت خرید، میزان سفارشات جدید ۳۳ درصد کاهش داشت. در نتیجه مواد اولیه کمتری نیز خریداری شد. قیمت مواد اولیه در اقلامی نظیر آهن و فولاد کمی کاهش یافت. تعداد نیروی انسانی در مجموع حدود ۲۱ درصد کاهش یافت که بخشی از آن به دلیل متوقف بودن بسیاری از مشاغل و نیز عدم حضور برخی از کارکنان در پی شیوع ویروس کرونا بود. در نتیجه عوامل فوق میزان کارهای معوق و ناتمام بیش از ۲۶ درصد افزایش یافت. به گزارش واحد آمار و برنامه‌ریزی اتاق تعاون، قیمت محصولات و خدمات این حوزه نسبت به ماه قبل در مجموع کمی کاهش یافت. به دلیل کاهش تقاضا، میزان فروش بیش از ۶۰ درصد کاهش یافت. با توجه به کاهش حجم فعالیت‌ها و تعطیل بودن اکثر مشاغل ساختمانی، میزان مصرف حامل‌های انرژی نیز ۳۵ درصد کمتر شد. میزان صادرات کالاها و خدمات این بخش که در ماه‌های قبل نیز روند مطلوبی نداشت، در این ماه ۱۶ درصد کاهش ماهانه را تجربه کرد. کاهش چشمگیر مراودات تجاری در نتیجه شیوع جهانی ویروس کرونا، افزایش قیمت تمام شده تولیدات داخلی و عدم امکان رقابت با محصولات خارجی و افزایش اعمال تحریم‌ها، منجر به کاهش گسترده فعالیت‌های تجاری شده است. با توجه به آغاز به کار بسیاری از فعالان ساختمانی در هفته آخر فروردین و اوایل اردیبهشت و رونق تدریجی کسب و کارها، فعالان این حوزه نسبت به بهبود کسب و کار خود در اردیبهشت نسبت به فروردین، ابراز امیدواری کردند. این بررسی آماری نشان داد، بیشترین مشکلات موجود هم اکنون تأثیرات منفی شیوع کرونا بر فضای عمومی کسب و کار این صنعت است، از مهم‌ترین این مشکلات غیرقابل پیش‌بینی بودن اقتصاد، تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌ها، قوانین گمرکی حاکم در ثبت سفارشات و ترخیص کالاهای وارداتی مورد نیاز بخش تولید، بی‌ثباتی قیمت‌ها و نوسانات مداوم نرخ ارز و در نتیجه ایجاد مشکل در تحویل قراردادهای قبلی، عدم پرداخت به موقع مطالبات پیمانکاران توسط کارفرمایان به ویژه در قراردادهای عمرانی بخش دولتی، کماکان از مهم‌ترین مشکلات داخلی فضای کسب و کار در بخش ساختمان هستند. اتاق تعاون ایران برای نخستین بار در کشور از مهرماه ۱۳۹۸ نسبت به اجرای طرح شامخ ساختمان اقدام کرده است که نتیجه آن به صورت ماهانه توسط مرکز آمار اتاق تعاون ایران منتشر می‌شود. به گفته مطیع جهانی، معاون پشتیبانی، برنامه‌ریزی و تحقیقات اتاق تعاون ایران یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های PMI یا شاخص مدیران خرید، موضوع سفارشات است که پیش بینی فعالیت تولید در ماه‌های بعدی به واسطه آن امکان‌پذیر است. همچنین این مقیاس به عنوان یکی از ابزارهای تصمیم‌گیری در بورس نیز می‌تواند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. از ویژگی‌های فرعی شامخ می‌توان، شاخص‌های سنجش موجودی کالا، روند قیمت‌ها و آمار استخدامی درازمدت و سفارشات جدید از مشتریان را عنوان کرد. به گفته این مقام مسوول، یکی دیگر از استفاده کنندگان این طرح، دولت و دستگاه‌های اجرایی مرتبط با بخش مسکن است تا با برنامه‌ریزی در این حوزه نسبت به سیاستگذاری صحیح برای خروج از رکود بهترین تصمیمات را اتخاذ کند.
