گروه راه و شهرسازی|
در حالی که 4 سال از نخستین درخواست پدافند هوایی ارتش از شرکت فرودگاه‌ها برای اختصاص بخشی از درآمد پروازهای عبوری می‌گذرد، روز گذشته جانشین قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) بار دیگر اعلام کرد که باید سهمی از درآمدهای پروازهای عبوری به این قرارگاه اختصاص یابد.
امیر سرتیپ قادر رحیم‌زاده در گفت‌وگو با فارس گفت: پیشنهاد این قرارگاه 30 درصد کل درآمد پروازهای عبوری از آسمان ایران است، اما این رقم قابل مذاکره است.او درباره نتیجه پیگیری قرارگاه پدافند بابت کسب درصدی از درآمد حاصل از پروازهای عبوری از فضای کشور اظهارکرد: از زمانی که آسمان کشور برای هواپیماهای عبوری امن اعلام شد، تعداد هواپیماهای عبوری از فضای کشور نسبت به گذشته، سه‌برابر شده است.
جانشین قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) ادامه داد: از آن منظر که تأمین امنیت و ایمنی پرواز هواپیماهایی که از کشور عبور می‌کنند، یکی از وظایف قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) است، در همین راستا برای انجام دقیق این مسوولیت، تعداد ایستگاه‌ها، تعداد نفرات و تجهیزات رصد و پایش خود را افزایش داده‌ایم و این مستلزم یک‌سری هزینه‌هاست.
درخواست دوباره قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا ارتش برای دریافت سهم اختصاصی از پروازهای عبوری درشرایطی انجام می‌گیرد که طی سال‌های گذشته شرکت فرودگاه‌ها بارها مخالفت خود را با این درخواست اعلام کرده است. درواقع استدلال قرارگاه پدافند هوایی ارتش برای دریافت سهم اختصاصی این است که هر نوع پرواز از هر کشوری با اجازه پدافند هوایی و ارسال اطلاعات کامل آن پرواز در آسمان ایران امکان‌پذیر است، بنابراین باید بخشی از درآمدها به این پدافند اختصاص یابد، اما شرکت فرودگاه‌ها هم دلایل بسیاری برای عدم پذیرش این موضوع دارد، در حال حاضر شرکت فرودگاه‌ها با فرودگاه‌های زیان ده بسیاری روبه‌رو است که برای تأمین حقوق کارمندان و کارشناسان خود با مشکل مواجه هستند، این شرکت پس از اعمال دوباره تحریم‌ها همچنین انتشار اطلاعیه سازمان هوانوردی امریکا (پس از سقوط پهپاد امریکایی) با کاهش نسبی پروازها روبه‌رو شد، ضمن اینکه بدهی سنگینی هم از ایرلاین‌های ایرانی می‌خواهد اما این بدهی هنوز تسویه نشده است.درواقع وضعیت مالی و اقتصادی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران برای تأمین منابع مالی مورد نیاز مجموعه تحت نظارتش هم کفایت نمی‌کند و تحمیل هزینه جدیدی به این شرکت، می‌تواند ایمنی پروازها را خدشه‌دار کند.
اختصاص سهم، مخالف با اصول ایکائو
در شرایطی که دوباره بحث اختصاص سهمی از درآمد پروازهای عبوری برای پدافند هوایی ارتش مطرح می‌شود که درهمان سال 95 که این بحث داغ بود، کارشناسان و فعالان حوزه هوایی بارها اعلام کردند که این اقدام مشکل قانونی دارد چون ایران عضو ایکائو و کنوانسیونهای آن است بنابراین باید الزامات این سازمان بینالمللی را در مورد صنعت حمل و نقل هوایی رعایت کند از جمله این الزامات این است که هیچ‌یک از کشورهای جهان نباید هیچ هزینه مازادی را بر هزینه‌های جاری صنعت هوانوردی به آن تحمیل کنند.در واقع براساس چارچوب‌های ایکائو، این یک اصل است که کشورهای متعهد نباید بابت برقراری امنیت عمومی خود در آسمان و زمین، هزینه‌ای را به صنعت هوانوردی تحمیل کنند و درآمدهای حاصل از صنعت هوایی باید برای افزایش کیفیت تجهیزات و خدمات و در نتیجه ایمنی پروازها در خود صنعت هزینه شود. ناگفته نماند که پیش از این هم طرحی ارایه شده بود که براساس آن برای کمک به سازمان هلال احمر باید مبلغی بر بلیت هواپیما اضافه شود که بنابر همین اصل تصویب و اجرایی نشد.
کارشناسان هوایی همچنین معتقدند که بحث ایمنی را باید از امنیت جدا کرد. در واقع از نظر شرکت‌های هواپیمایی بینالمللی، ایمنی پرواز یک کشور است که اعتماد آنها را افزایش داده و به رشد پروازهای عبوری و درآمدزایی آن کشور منجر می‌شود و نه امنیت پرواز و اگر بخواهیم با یکسانپنداری ایمنی و امنیت، هزینه‌های دفاعی را بر این صنعت تحمیل کنیم از نظر بینالمللی و قانونی دچار مشکل می‌شویم.
انتقاد دیگری که نسبت به اختصاص سهمی از درآمد پروازهای عبوری به پدافند هوایی وجود دارد، این است که در نظرگرفتن بخشی از درآمد پروازهای عبوری به امور نظامی می‌تواند موجب از دست رفتن این پروازها و اعمال تحریم‌های بیشتر بر این صنعت شود، ضمن اینکه هزینه و درآمد حاصل از پروازهای عبوری، کفاف هزینه‌های فرودگاه‌های کشور را هم نمی‌دهد. در واقع چون تعداد کمی از فرودگاه‌های ایران سودده بود بقیه زیان ده هستند برای شرکت نفع مالی ندارند و هزینه‌ای هم به همراه دارند.ناگفته نماند که با جدا شدن فرودگاه امام خمینی (ره) به عنوان دومین فرودگاه سودده کشور، شرکت فرودگاه‌ها بخشی از درآمدهای خود را از دست داد و باتوجه به اینکه شرکت درآمد-هزینه است و از دولت کمکی دریافت نمی‌کند، اختصاص بخشی از این درآمد به پدافند هوایی ارتش موجب می‌شود که شرکت در تأمین منابع کافی برای تجهیز و به‌روزرسانی فرودگاه‌ها و پرداخت دستمزد کارکنان متخصص با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شود، یکی از این مشکلات بدهی ایرلاین‌ها به شرکت فرودگاه‌هاست، هم‌اکنون ایرلاین‌ها 700 میلیارد تومان به شرکت فرودگاه‌ها بدهکار هستند و همین موضوع وضعیت مالی این شرکت را با مشکل مواجه کرده است.
درآمد، کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد
اگرچه شرکت فرودگاه‌ها با فرودگاه‌های زیان‌ده، کاهش پروازهای عبوری نسبت به دو،سه سال گذشته و بدهی سرسام آور شرکت‌های هواپیمایی روبه‌رو است و دخل و خرجش نمی‌خواند، پدافند هوایی خاتم‌الانبیا دوباره بحث اختصاص سهمی از درآمد پروازهای عبوری را مطرح می‌کند، در این میان این سوال مطرح می‌شود که درآمدسالانه شرکت فرودگاه‌ها از پروازهای عبوری هواپیماها چقدر است؟ براساس تازه‌ترین آماری که از سوی مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران مطرح شده، این شرکت سالانه 1800 میلیارد تومان از محل پروازهای عبوری درآمد دارد که درآمدهای فرودگاهی در حال حاضر پاسخگوی نیازهای فرودگاهی نیست.
درحال حاضر ایران برای عبور پروازهای خارجی از آسمانش به ازای وزن هواپیما و مسافت عبوری در محدوده آسمان، از خطوط هوایی هزینه دریافت می‌کند و براساس اعلام شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، هزینه برای هر یک تن وزن هواپیما،
۴ هزارم دلار در هر کیلومتر است.
مثلا اگر نرخ برابری دلار حدود 13هزار تومان باشد، در ازای هر هزار کیلوگرم وزن هواپیما، شرکت فرودگاه‌ها از ایرلاین‌های خارجی حدود 52 تومان برای هر کیلومتر در حریم هوایی ایران، پیش از ورود به آسمان ایران هزینه می‌گیرد. اما سوال این است که درآمد شرکت فرودگاه‌های ایران از پروازهای عبوری از آسمان ایران چقدر است؟ فرض کنید یک ایرباس ۳۸۰ A خط هوایی امارات از مبدا وین در اتریش به دوبی می‌رود، این هواپیمای پهن‌پیکر، با مسافر و باک پر، هنگام بلند شدن از باند حدود ۵۹۰ تن وزن دارد، این هواپیما در کریدور پروازی این مسیر از روستای دوستان در شمال غربی ایران تا جزیره سیری در خلیج فارس را در حریم هوایی ایران می‌پیماید، یعنی مسافتی حدود ۱۷۰۰ کیلومتر. حالا حاصل‌ضرب ۵۹۰ تن وزن هواپیما در ۱۷۰۰ کیلومتر مسافت طی شده، در 52تومان، 52میلیون و 156 هزار تومان خواهد بود. نگاهی به این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران می‌تواند هزینه قابل توجهی را با افزایش حتی 100 پرواز عبوری از آسمان ایران (بیش از 5 میلیارد و 200 میلیون تومان در روز) کسب کند.
