گروه راه و شهرسازی آزاده کاری
از همان روزهای نخستین که بحث منع به کارگیری بازنشستگان در سازمان‌ها، نهادهای دولتی و عمومی در مجلس مطرح شد، عده‌ای به دنبال تغییر شهردار تهران بودند و هر روز بر رفتن محمد علی افشانی از شهرداری تاکید می‌کردند، این در حالی بود که هنوز این قانون در مجلس در دست بررسی و اصلاح بود، تا جایی که یک بار محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران خطاب به خبرنگاران صدا و سیما که این موضوع را دنبال می‌کردند، گفت با تصویب این قانون رییس سازمان صدا و سیما هم تغییر می‌کند، چرا خبری در این مورد کار نمی‌کنید؟ بعد از تصویب نهایی این قانون اما فشارها بر شهردار بیشتر شده است و به همین دلیل اعضای شورای شهر تهران در حالی که معتقدند این قانون شامل حال افشانی نمی‌شود، بنا دارند از طریق استفساریه تکلیف شهردار تهران را مشخص کنند.
به گفته عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان قانون منع به‌کارگیری یا پایان همکاری بازنشستگان تا 2 ماه آینده لازم الاجراست، طی بندهای الف، ب، ج این مصوبه، به‌کارگیری بازنشستگان دولتی در جایگاه‌های روسای سه قوه، معاون اول رییس‌جمهور، نواب رییس مجلس، اعضای شورای نگهبان، وزرا، نمایندگان و معاونین رییس‌جمهور بلامانع اعلام شده است.به‌گفته کدخدایی، شورای نگهبان طرح اصلاح قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان را مغایر قانون اساسی ندانسته و بندهای (د) و (ه) ماده 71 قانون مدیریت کشوری که شامل استانداران و سفرا و معاونین وزراء است، مشمول ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان می‌شود. البته در این مصوبه استثنائاتی برای جانبازان بالای 50 درصد، آزادگان بالای 3 سال و فرزندان شهدا دیده شده است.
او با اشاره به استثنائات دیگری در برخی دستگاه‌ها گفت: نیروهای مسلح تابع قوانین دیگری هستند. سخنگوی شورای نگهبان همچنین تصریح کرد: رویه اجرای این مصوبه مشمول فرصتی 2ماهه است. سازمان‌ها و ارگان هایی که این قانون برایشان صادق است ظرف 2 ماه باید در خصوص اجرای آن اقدام کنند و ضمانت اجرای این قانون مانند دیگر قوانین، جرم‌انگاری یا انفصال از خدمت خواهد بود.
ثبات مدیریتی یکی از ارکان کارآمدی سازمان‌ها و نهادها ارزیابی می‌شود. این در حالی است که طی یک سال گذشته تهران دو سرپرست و دو شهردار به خود دیده است. در این شرایط اگر بار دیگر، شهردار پایتخت تغییر کند، هزینه‌های پیدا و پنهان دیگر روی دوش شهروندان تهرانی قرار خواهد گرفت. به گفته بسیاری کارشناسان، تغییر مدیریت شهری در شرایط کنونی به ضرر شهر تهران است.زمانی که محمدعلی نجفی با رای اعضای شورا به عنوان شهردار انتخاب شد، برنامه خود را با عنوان «تهران، شهر امید، مشارکت و شکوفایی» ارایه کرد اما بیشتر از 8 ماه نتوانست بر مسند شهرداری تهران بنشیند و برنامه‌هایش نیمه تمام ماند. بعد از ماجرای استعفای نجفی، اعضای شورای شهر تهران روز 23 اردیبهشت سال جاری محمد علی افشانی را جایگزین وی کردند. افشانی با برنامه «شهر زیست پذیر، شهروند مشارکت پذیر» روی کار آمد و اکنون بعد از گذشت 5 ماه دوباره اعضای شورای شهر باید برای ماندن وی تلاش کنند.
تغییری پر هزینه
سعیدسادات نیا، کارشناس شهری در گفت‌وگو با «تعادل» به پیامدهای منفی تغییر مدیریت شهری طی یکسال اخیر اشاره کرد و گفت: متاسفانه باید بگویم چنانچه این تغییر انجام شود برای سیستم ما بسیار پر هزینه خواهد بود. در کشورهای پیشرفته این گونه نیست که فعالیت یک مدیر تاثیر عمیق و مهمی بر عملکرد یک سیستم داشته باشد. در واقع تغییرات در سطح مدیریت کلان منجر به تغییرات در سطح پایین نمی‌شود. در این کشورها مدیریت ارشد بین 2 تا 5 درصد در سیستم نقش دارد و درصورت تغییردر سطح کلان، 95 درصد بقیه کار خود را انجام می‌دهند.حتی با تغییر وزیر و معاون وزیر نیز شاهد تغییرات گسترده در این مجموعه‌ها نخواهیم بود.در این کشورها مدیران جدید باید خود را با برنامه‌های سازمان وفق دهند و به آن متعهد باشند. در نتیجه در روند عادی کار مشکلی به وجود نمی‌آید.
این کارشناس شهری ادامه داد: اما در کشور ما، برنامه‌ها به‌شدت وابسته به مدیریت‌هاست و تاثیر مدیران بر برنامه‌ها بسیار زیادتر از روند عادی است. دلیل آن هم این است که برنامه‌های منسجم و سازمان یافته نداریم که در مجموع کار را پر هزینه می‌کند.
وی با بیان اینکه باید به سمت برنامه‌های سازمان یافته و مدون پیش برویم، تاکید کرد: نوع برنامه‌ها باید به گونه‌ای باشد که تغییر در سطوح کلان نتواند مانعی در پیشبرد آنها به وجود بیاورد. این یک ضرورت اجتناب ناپذیر است که حتما بایداتفاق بیفتد. همان طور که شاهد هستیم بعد از دوران مدیریت قالیباف هنوز مدیریت شهری ثابتی نداریم و تغییرات زیادی در شهرداری رخ داده است.بسیاری از کارهایی که در دوران قالیباف رخ داد به دلیل مدیریت طولانی وی برشهر تهران بود و این عامل باعث شد تا روند کار پیوستگی خودش را داشته باشد.البته درباره درستی و اشتباهی تصمیم‌ها صحبت نمی‌کنم، بسیاری از تصمیم‌های اشتباه نیز در این دوران گرفته شد. اما در مجموع می‌خواهم بگویم تا زمانی که مدیر جدید بخواهد به اصطلاح جا بیفتد، نیاز به زمان زیادی خواهد داشت.
سادات نیا در پاسخ به اینکه با تغییر پیایی مدیریت کدام بخش‌ها بیشتر آسیب می‌بینند، اظهار کرد: در مدیریت دو دوره قبل بخش بزرگی از کارها دست یک عده نیروهای خاص بود و از طریق این نیروها توزیع کار انجام می‌شد، حتی خصوصی‌سازی‌هایی که انجام شد نیز در قالب همین روند بود و برای نمونه فروشگاه شهروند را به نهاد خاصی واگذار کردند.حتی در سال پایانی فعالیت قالیباف هم 13 هزار نفر به نیروهای شهرداری اضافه شد. این پرسنل بر مبنای برنامه کاری استخدام نشدند بلکه کاملا مبنای به کارگیری آنها رابطه بود. مدیران بعدی تصمیم داشتند و دارند که این وضعیت را اصلاح کنند اما تغییر پی در پی مدیریت این اجازه را به آنها نمی‌دهد.
در مجموع چنانچه باز هم شاهد تغییر مدیریت شهری باشیم مشکلات عدیده‌ای گریبان شهر را خواهد گرفت و سردرگمی، بهم ریختگی برنامه‌ها و مسائلی از این دست هر روز بیشتر از قبل می‌شود.
استفساریه از مجلس
همچنین محمد علیخانی، رییس کمیسیون عمران شورای شهر نیز با اشاره به اینکه افشانی در صورت شامل شدن قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان برای رفتن 2 ماه فرصت دارد تا تغییرات ایجاد شود، گفت: این امر مشکلات را بیشتر می‌کند و باید کمک کنیم ظرفیت‌های قانونی موجود عملی شود و خیلی از مشکلات به این روش قابل حل است.
وی با بیان اینکه شورا استدلال قانونی دارد و با توجه به قوانین معتقد است که قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان مشمول حال شهردار نمی‌شود، گفت: مرجع تفسیر قانون مجلس است، باید صبر کنیم ببینیم قانون چه می‌گوید و درنهایت استفساریه می‌گیریم.وزیر کشور حکم شهردار تهران را زده است این مساله را هم بررسی می‌کند اگر شامل شهردار شود اعلام می‌کند اگر هم نشود هم اعلام می‌کند ما منتظر هستیم قانون ابلاغ شود.
محسن هاشمی رفسنجانی رییس شورای شهر تهران نیز پیش از تصویب قانون اشاره‌شده توسط شورای نگهبان در 10 مرداد ماه اظهار کرد: این قانون در مجلس شورای اسلامی تصویب شده است و برای تأیید به شورای نگهبان ارسال شده است.
رییس شورای شهر تهران با ابراز اینکه اگر شبه‌های در خصوص اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان و حضور افشانی در شهرداری تهران باشد قطعاً شورا استفساریه از مراجع مرتبط خواهد گرفت، گفت: در قانون قبلی منع به‌کارگیری بازنشستگان، شهردار تهران هم‌تراز وزیر دیده شده است، که در قانون فعلی ظاهراً این بخش را اصلاح کرده‌اند.
