گروه راه و شهرسازی
درحالی که نرخ دلار فقط سه روز در هفته گذشته از سامانه نظارت ارزی (سنا) حذف شد، اما این تصمیم کوتاه مدت بانک مرکزی، افزایش دوباره قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی را به دنبال داشت.
جهش قیمت بلیت هواپیما با حذف ایرلاین‌ها از لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی (دلار 4200 تومانی) توسط بانک مرکزی (از 17 مرداد 97) آغاز شد و نخستین شوک قیمتی هم در همان روزها به نرخ بلیت پروازهای داخلی و خارجی وارد شد، اما شوک دوم مربوط به تصمیم دوم بانک مرکزی برای حذف دلار از سنا می‌شود، اقدامی که افزایش دوباره قیمت‌ها را به همراه داشته است. اگر چه نوسانات نرخ دلار عاملی فوری در شارژ قیمت بلیت هواپیما طی یکی دو هفته اخیر (از 17 مرداد به بعد) به شمار می‌رود، اما بی‌گمان، فرسودگی ناوگان هوایی و عدم فعالیت کمتر از 50 درصد ناوگان هوایی کشور و عرضه محدود صندلی هواپیما برای سفرهای هوایی را می‌توان به عنوان عاملی بنیادین برای شرایط کنونی بازار سفرهای هوایی برشمرد. کمبود ناوگان طی سال‌های گذشته همواره در کلام مسوولان وزارت راه و شهرسازی نمود داشته است به گونه‌ای که در پی دستیابی ایران و 1+5 به «برجام» آنها از نیاز ایران به 500فروند هواپیمای نو طی 10 سال آینده خبر دادند و بر همین اساس هم قرارداد خرید 200 فروند هواپیما را امضا کردند.
در همین حال، طی هفته‌های اخیر و به ویژه در هفته گذشته خبرهایی از گوشه و کنار درباره کاهش مقطعی تقاضا برای پروازهای داخلی و خارجی شنیده می‌شود اتفاقی که با افزایش چشمگیر قیمت بلیت هواپیما طی دوسه هفته گذشته قابل پیش‌بینی بود و معاون هوانوردی سازمان هواپیمایی هم آن را تایید می‌کند و می‌گوید: شرایطی که در حوزه تحریم‌ها به کشور اعمال شده موجب بالا رفتن هزینه‌ها و کاهش مسافر شده است. مرتضی دهقان ادامه می‌دهد: شرایط تحمیلی تحریم بر صنعت موجب شده فشارهای زیادی به شرکت برای تامین ناوگان و قطعات وارد شود و افزایش هزینه‌های عمومی در ماه‌های اخیر هم سفرهای هوایی را کاهش داده است. به گفته دهقان، هم‌اکنون 310 فروند هواپیما در کشور با متوسط عمر 24 وجود دارد که 150 فروند (48.3 درصد) آن فعال است و 50 درصد هزینه‌های حمل و نقل هوایی ارزی است.
توقف فعالیت ۳ ایرلاین اروپایی از مهر
افزایش قیمت بلیت پروازهای خارجی علاوه برکاهش تعداد مسافران مسیرهای خارجی تبعات دیگری را هم به همراه داشت و آن هم خروج ایرلاین‌های اروپایی از صنعت هوانوردی طی هفته‌های اخیر است. این شرکت‌ها به صرفه نبودن پرواز در مسیر ایران را علت اصلی خروج از بازار هوایی ایران معرفی کرده‌اند. اگرچه نمی‌توان به اثر تحریم‌های امریکا علیه ایران از جمله منع بازدیدکنندگان از ایران به ورود به آمریکا هم بی‌توجه بود. البته به تازگی توافقی میان نیروی انتظامی و وزارت امورخارجه برای مهر نخوردن گذرنامه گردشگران خارجی هنگام ورود به ایران با هدف مقابله با این مساله صورت گرفته است.
با این حال، طی روزهای اخیر 3 شرکت هواپیمایی خارجی «بریتیش ایرویز»، «ایرفرانس» و «کی. ال.ام» متعلق به کشور هلند اعلام کردند که به زودی پروازهای خود به ایران را متوقف خواهند کرد. به گزارش ایسنا، به نقل از رویترز، شرکت هواپیمایی بریتیش ایرویز انگلیس، شرکت فرانسوی ایرفرانس و شرکت هلندی کی ال‌ام اعلام کردند که فعالیت و پروازهای خود را در ایران تحت تاثیر نداشتن صرفه و توجیه اقتصادی متوقف کرده و به حالت تعلیق درخواهند آورد.
شرکت بریتیش ایرویز ضمن عرض پوزش از آن دسته از مسافرانی که بلیت پرواز لندن – تهران را تهیه و خریداری کرده بودند، اعلام کرده است که این ایرلاین با سایر ایرلاین‌های فعال در ایران به منظور انتقال بلیت پرواز مذاکراتی را آغاز کرده است تا آنها بتوانند از ایرلاین‌های جایگزین برای سفر خود استفاده کنند؛ در غیر این صورت، آنها قادر خواهند بود پول بلیت خود را به‌طور کامل از بریتیش ایرویز بازپس بگیرند.
همچنین در بیانیه این شرکت آمده است که آخرین پرواز از لندن به تهران در روز ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریور) انجام خواهد شد و آخرین پرواز از تهران به مقصد لندن هم روز بعد از آن یعنی ۲۳ سپتامبر صورت خواهد گرفت.
این شرکت توضیحات بیشتری در خصوص نداشتن صرفه و توجیه اقتصادی در پروازهای به مبدا یا مقصد ایران نداده است. دو شرکت هواپیمایی دیگر یعنی شرکت فرانسوی ایرفرانس و ایرلاین هلندی کی ال‌ام هم اعلام کرده‌اند که پروازهای خود به ایران را به علت نداشتن توجیه اقتصادی به حالت تعلیق درخواهند آورد.
شرکت هواپیمایی کی ال‌ام هلند در توییتر خود پاسخ داده است که تمامی پروازهای این ایرلاین به تهران از تاریخ ۲۴ سپتامبر سال ۲۰۱۸ میلادی متوقف خواهد شد و بلیت مسافرانی که از این تاریخ به بعد قصد سفر داشته‌اند، به صورت رایگان به سایر ایرلاین‌های فعال در ایران منتقل خواهد شد. در غیر این صورت، آنها می‌توانند تمامی پول خود را از کی ال‌ام باز پس بگیرند. اما شرکت هواپیمایی لوفتانزا (Lufthansa) آلمان برخلاف 3 ایرلاین اروپایی دیگر، در واکنش به این موضوع اعلام کرده است که هنوز تصمیمی مبنی بر توقف پروازهایش به ایران نگرفته است و همچنان پروازهای شرکت لوفتانزا به مبدا و مقصد ایران به قوت خود جاری و برقرار است، اما در عین حال، درحال پردازش، رصد و بررسی دقیق مسائل مربوطه است.
موضع رسمی
درشرایطی که صنعت هوانوردی کشورمان به دلیل جهش قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی و همچنین قطع همکاری با ایرلاین‌های معروف دنیا شرایط نگران‌کننده‌ای را سپری می‌کند، برخی کارشناسان معتقدند که افزایش قیمت بلیت هواپیما با همکاری سازمان هواپیمایی کشوری و ایرلاین‌ها انجام شده است و آنها از وضعیت موجود راضی هستند. موضوعی که با موضع‌گیری تقریبا خنثی معاون وزیر راه و شهرسازی انطباق دارد، او می‌گوید: بازگشت به شرایط گذشته به معنای از بین رفتن صنعت هواپیمایی کشور است و نباید تحت تاثیر جو قرار بگیریم. به گزارش تسنیم، علی عابدزاده اظهار می‌کند: باید تلاش کنیم این اتفاقی که در نرخ بلیت هواپیما افتاده به روند درستی که این صنعت در پیش گرفته لطمه نزند، سیاست‌هایی که امروز در سازمان هواپیمایی کشوری دنبال می‌شود، توسعه‌ای است. قوانین جدیدی در حوزه نظارت در پیش گرفته شده تا بحث ایمنی و استاندارد در بالاترین سطح رعایت شود.
موضع‌گیری عابدزاده نسبت به وضع موجود درحالی است که انتظار می‌رفت او از برخورد قاطع با سوءاستفاده‌کنندگان از وضع موجود و کاهش قیمت بلیت هواپیما خبر دهد. ناگفته نماند که در این میان وزیر راه و شهرسازی هم در اظهارنظری اعلام کرده است که حفظ صنعت هوایی مهم‌تر از کاهش قیمت بلیت هواپیماست، موضوعی که نشان‌دهنده بی‌توجهی مسوولان وزارت راه به وضعیت روزهای اخیر صنعت هوایی کشور است.
رضایت از گرانی بلیت؟
دراین میان، آنگونه که مهر گزارش کرده است، ایرلاین‌ها از افزایش قیمت بلیت‌ها چندان ناراضی نیستند، اما سوال این است که چرا رشد قیمت بلیت مورد استقبال ایرلاین‌هاست. به نظر می‌رسد این موضوع دو علت اصلی داشته باشد یکی افزایش چشمگیر ورود مسافران عراقی به ایران است که از مسیرهای مختلف (اهواز، تهران، ارومیه) برای سفر به شهرهای توریستی به خصوص مشهد مسافرت می‌کنند و علت دوم عدم کاهش تقاضای سفر و غالب بودن میزان تقاضای سفرهای هوایی از سوی کارمندان دولت و مدیران دولتی به جای مردم عادی است.
باتوجه به افزایش ۲۵ درصدی (بنا به گفته مسوولان سازمان گردشگری) ورود مسافران عراقی به ایران که در پی کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار رخ داده، تاحدودی صندلی‌های خالی هواپیماها از مسافران ایرانی پُر شده است؛ ضمن اینکه براساس آمار سالانه سازمان هواپیمایی کشوری 70 درصد پروازهای داخلی توسط کارمندان و مدیران دولتی انجام می‌شود و مدیران دولتی به مدد بودجه عمومی به سفرهای متعدد می‌پردازند و گرانی بلیت هواپیما نتوانسته خللی در اراده آنها برای سفر به مناطق مختلف کشور داشته باشد.
