گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
بافت فرسوده از معضلاتی است که اغلب شهرهای کشور با آن مواجهند و فقط محدود به تهران و کلان‌شهرها نیست. به همین دلیل وزارت راه و شهرسازی طرح ملی بازآفرینی شهری را برای نوسازی بافت‌های فرسوده آغاز کرده است. وجود بافت‌های فرسوده مشکلی نیست که با یک برنامه و طی دو، سه سال حل و فصل و سپس خاتمه یابد، بلکه نیاز به همکاری و همراهی دستگاه‌های مختلف و ازجمله شهرداری دارد. در این رابطه شورای شهر تهران نیز به‌دنبال این است تا شهرداری را ملزم به اجرای طرح بلوکی بافت فرسوده کند.
در همین رابطه، طرح «الزام شهرداری تهران به ارائه اولویت‌های اجرای طرح بلوکی بافت فرسوده» روز گذشته در صحن علنی شورای شهر مورد بررسی قرار گرفت اما به تصویب نرسید و مجددا به کمیسیون شهرسازی و معماری به‌عنوان کمیسیون تخصصی ارجاع داده شد.
به گزارش «تعادل»، در طرح مذکور یک محدوده
۵۰ هکتاری در بافت فرسوده شهر تهران که حدود ۳۲۶۸ هکتار بافت فرسوده است، درنظر گرفته شده که یک یا 2درصد از این محدوده دارای بناهای تاریخی و ارزشمند است و باید حفظ شوند و مابقی بافت، حدود ۴۵درصد برای ایجاد فضاهای باز، سبز، ایجاد شبکه معابر و خدمات استفاده خواهد شد. در ۴۵درصد دیگر نیز ساخت و ساز انجام می‌شود. آن هم در ۱۱ طبقه و مطابق آنچه در پیش‌نویس بیان شده، قرار است بارگذاری حدود سه برابر بارگذاری فعلی در بافت فرسوده انجام شود.
بافت فرسوده بازسازی شده ایمن نیست
سیدمحمود میرلوحی در جریان بررسی طرح الزام شهرداری به ارائه لایحه اولویت اجرای طرح بلوکی بافت فرسوده گفت: از سال‌های 81 و 82 در دولت اصلاحات موضوع بافت فرسوده به عنوان یک اولویت مطرح بود و در قانون نیز مورد توجه قرار گرفت، اما با گذشت 15 سال از تصویب این قانون، امروز شاهدیم که هر چه بیشتر از مسیر اصلی دور شده‌ایم، به‌طوری که منابع مالی موجود را صرف ساخت و ساز در حاشیه شهر تهران در قالب مسکن مهر کردیم. شهروندان تهرانی نه تنها به مسکن مهر مهاجرت نکردند، بلکه مسکن مهر به وسیله‌یی برای جذب مهاجرت‌های جدید از شهرهای دیگر به سمت تهران شد.
میرلوحی ادامه داد: کافی است به مسکن مهر پرند و شهر رباط‌کریم سری بزنید و مشاهده کنید چه افرادی در آنجا ساکن هستند. البته این افراد مهمان ما و شهروندان همین کشور هستند. ولی مشاهده خواهید کرد که شرایط شهرهای پیرامون تهران دقیقا همانند شهرهایی است که 500 کیلومتر با تهران فاصله دارند و مشکلات از آنجا به این شهرها منتقل شده و در حقیقت از شهر تهران فردی در مسکن مهر ساکن نشده، حال آنکه بافت فرسوده همچنان باقی است.
وی تاکید کرد: براساس آمار اعلام شده 40درصد بافت‌های فرسوده تهران بازسازی شده است اما در همین جلسه اعلام می‌کنم که اینها به بافت پایدار و دارای شرایط ایمنی تبدیل نشده‌اند. در این بافت‌های فرسوده نه سرانه‌های خدماتی تامین شده و نه ایمنی در آن رعایت شده است. این در حالی است که برخی دوستان صحبت از مدیریت و بافت اجتماعی می‌کنند و بر لزوم حفظ آن پافشاری می‌کنند، اما نمی‌گویند این هویت و بافت اجتماعی چیست و آن را تعریف نمی‌کنند.
این عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: این هویت چیست که می‌خواهید حفظ کنید. در باغ آذری و مهرآباد و منطقه 13و خانه‌های مجردی این محدوده، چه پیامی وجود دارد که می‌خواهید آن را حفظ کنید. این در حالی است که مداوم به واسطه اینکه نتوانستند کاری صورت دهند، به پروژه نواب خرده می‌گیرند و اعلام می‌کنند که این محدوده احیا نشده است. شما اعلام کنید که محدوده‌هایی که احیا کرده‌اید به چه سرنوشتی دچار شده است.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی با اجرای طرح‌هایی نظیر مسکن مهر لطمه سنگینی به منابع مالی کشور وارد شد. در شرایطی که تولید‌کنندگان سیمان و فولاد ورشکست شدند. حال آنکه ما 1200 میلیارد دلار منابع داشتیم.
میرلوحی با بیان اینکه امروز برای احیای بافت فرسوده مجوز ساخت 5 طبقه در انتهای یک کوچه داده می‌شود، در شرایطی که هیچ‌گونه تمهیدات امدادرسانی به این سازه‌ها اندیشیده نمی‌شود، افزود: جالب است که در این شرایط می‌گویند از
4000 بلوک فقط 110 بلوک باقی مانده یعنی
21 هکتار، اگر این‌گونه است چرا اعلام نمی‌کنید کی 95درصد کار به اتمام رسیده است.
وی تاکید کرد: پیشنهاد ما این است که 50درصد بافت‌های فرسوده به سه ماموریت ایجاد فضای فرهنگی، ایجاد فضای سبز پیرامون آن و ایجاد معابر مورد نیاز اختصاص پیدا کند و 50درصد مابقی به ساخت و ساز تعلق بگیرد. بی‌تردید با این شیوه می‌توانیم جذب سرمایه و رفع مشکلات را داشته باشیم.
موافقان و مخالفان طرح
این طرح که از سوی محمود میرلوحی عنوان شد موافقان و مخالفانی داشت. محسن هاشمی رییس شورای شهر در حمایت از این طرح گفت: هنگامی که آقای شریفی به‌عنوان کاندیدای شهرداری تهران مطرح بودند در مورد نوسازی بافت فرسوده از واژه «کف بری» استفاده می‌کردند. بی‌تردید برای احیای بافت فرسوده تاکنون از روش‌های مختلفی استفاده شده اما نتوانسته‌ایم اقدام موثری برای نوسازی این بافت‌ها انجام دهیم.
وی ادامه داد: در احیای بافت فرسوده، صدها مصوبه، طرح، لایحه و قانون نوشته‌ایم اما چرا به درستی اجرایی نشده‌اند. چگونه باغات را هنگام سرمایه‌گذاری نابود کرده‌ایم چون درآمد از آن محل کسب می‌شد. با وجود این، حتی یک ریال هم در بافت‌های فرسوده سرمایه‌گذاری انجام نشده است. بنابراین می‌خواهم از طرحی که توسط آقای میرلوحی درخصوص بافت‌های فرسوده مطرح شده حمایت کنم. این طرح شهرداری تهران را ملزم به ارائه روشی می‌کند که برای نوسازی بافت‌های فرسوده اقدام موثری در پی خواهد داشت.
زهرا صدراعظم‌نوری رییس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران نیز در مخالفت با طرح ارائه شده، توضیحاتی ارائه کرد و گفت: لازم است ابتدا بازنگری در مصوبات صورت گیرد و در مرحله بعد طرح پیشنهاد شود. باید طرح‌هایی که ارائه می‌شود با مصوبات قبلی تطبیق داده شوند چراکه این طرح‌ها وقت و انرژی شورا را می‌گیرند و درنهایت نیز رد می‌شوند. وی افزود: باتوجه به نوسازی 40درصدی محلات دارای بافت فرسوده امکان تعیین محدوده‌های مداخله گسترده و متمرکز در مقیاس محله وجود ندارد و نوسازی بلوکی می‌تواند در بلوک‌هایی که تاکنون به دلایل مختلفی در آنها نوسازی صورت نگرفته پیش‌بینی شود. این بلوک‌ها در سطح بافت‌های فرسوده و عمدتا در مناطق 9، 10، 12، 15، 16 و 20 پراکنده هستند و مساحت آنها حدود
21 هکتار است. از این رو، اجرای بلوکی و متمرکز پروژه‌های نوسازی در قیاس با روش تدریجی، مشارکتی و خرد مقیاس دارای تبعات اجتماعی بوده و در تجاربی نظیر نواب سبب مهاجرت ساکنان و ازبین رفتن هویت‌های محله‌یی شده است.
درنهایت پس از بحث و بررسی در جلسه شورا این موضوع با رای اعضا از دستور خارج و بررسی مجدد آن به تعویق افتاد.
دلایل بازگشت طرح نوسازی به شورا
محمد سالاری رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، درباره دلایل رد این پیشنهاد گفت: طبق برآورد سازمان نوسازی از کل ۴۸۵۹ بلوک فرسوده تهران فقط ۱۱۰ بلوک نوسازی نشده موجود است، یعنی در همه بلوک‌های فرسوده نوسازی‌هایی به صورت تک پارسل و چند پارسل انجام شده است و از مجموعه بلوک‌های فرسوده موجود در ۳۲۶۸ هکتار تنها ۲۱ هکتار باقی مانده، بنابراین محدوده ۵۰ هکتاری که در این طرح درنظر گرفته شده، وجود ندارد، ضمن اینکه این ۲۱ هکتار هم در یکجا متمرکز نیستند و در کل شهر تهران پراکنده است و این یکی دیگر از دلایل رد این طرح است.
او درباره دلیل دیگر رد این طرح گفت: فقدان مدل اقتصادی پایدار در طرح ارائه شده همچنین پایین بودن ارزش افزوده سرمایه‌گذاری و ناکارآمدی تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری در بافت فرسوده طرح بلوکی را با روش ارائه شده در آن با تراز منفی مالی مواجه می‌کند. طبق ارزیابی اولیه سازمان نوسازی شهر تهران با اجرای طرح مذکور در یک محدوده ۵۰ هکتاری در وضعیت موجود مبلغ ۸۲۳میلیارد تومان تراز منفی ایجاد می‌شود.
سالاری عدم امکان جلب رضایت و مشارکت همزمان کلیه مالکین صاحب پلاک ثبتی در محدوده اجرای طرح که تعداد آنها در یک محدوده ۵۰ هکتاری به بیش از ۳۲۰۰ نفر می‌رسد را دلیل دیگری برای رد این طرح عنوان کرد و توضیح داد: این ۳۲۰۰ نفر باید در این فرآیند اقناع شوند و مشارکت آنها را رقم بزنیم، در حالی که بعضا برای اقناع مشارکت دو یا چند پارسل با هم چند سال طول می‌کشد و اقناع کردن آن ممکن است حتی ۱۰ سال طول بکشد و این طرح در اواسط راه رها شود.
عضو شورای شهر تهران افزود: تشدید کمبود سرانه‌های خدماتی به واسطه افزایش موضعی تراکم جمعیت ناشی از پیش‌بینی بارگذاری ۲ میلیون متر مربعی خارج از ضوابط طرح تفصیلی در محدوده موردنظر طرح و همچنین عدم برخورداری طرح ارائه شده از نقشه راه برای اقدامی جامع و یکپارچه برای حل مشکلات محلات هدف که بتواند به پایداری اقتصادی، کالبدی، اجتماعی، محیطی و ارتقای شرایط کیفی زندگی بینجامد، از دیگر دلایل رد طرح مذکور است.
وی تهدید هویت و به‌هم ریختگی سیما و منظر کالبدی محله با اجرای نامتجانس آپارتمان‌های ۱۱ طبقه در محدوده بافت فرسوده بالاخص در محدوده مرکزی و هویت‌ساز شهری تهران را نیز نقص دیگر این طرح عنوان کرد.
سالاری در ادامه این دلایل گفت: وجود مصوباتی در شورا ازجمله مصوبه ساماندهی مشارکت‌های اجتماعی در احیای بافت فرسوده و سایر مصوبات مرتبط (بیش از ۲۰ مصوبه) که از شمولیت لازم برخوردار بوده و مفاد و رویکردهای طرح در دست بررسی را پوشش می‌دهد، ایجاب می‌کند طرح‌های جامع و کامل‌تری که با شرایط موجود انطباق بیشتری داشته باشد، ارائه شود.
