تعادل |
این روزها برنج کم است یا هست اما گران است را زیاد می‌شنویم؛ دلایل زیادی هم برای گرانی برنج مطرح می‌شود؛ برخی خشکسالی را عامل اصلی گرانی برنج می‌دانند. برخی هم احتکار و دلال بازی را دلیل بهم زدن آرامش در بازار این محصول عنوان می‌کنند. از سوی دیگر، برخی هم از افزایش رسمی قیمت برنج‌های وارداتی از سوی دولت خبر می‌دهند. جدای از همه دلایلی که برای گرانی برنج مطرح می‌شود، نکته جالب ماجرا صادرات برنج آنهم در شرایطی است در سال حجم بالایی واردات برنج به دلایلی مثل تامین نیاز داخل و جبران کسری برنج داخلی یا تعدیل قیمت انجام می‌شود. اما آمارهای گمرک نشان می‌دهد در شرایطی که بازار برنج داخلی آشفته است؛ در ۱۰ ماهه امسال ۱۷۳۱ تن به ارزش 2 میلیون و ۳۰۱هزار دلار از ایران به ۲۷ کشور انجام شده است. این در حالی است که واردات برنج برای ۱۰ ماهه امسال بیش از یک میلیون و ۱۳۴ هزارتن به ارزشی بالغ بر ۹۷۵ میلیون و ۷۳۸ هزار دلار بوده است. حال سوال اینجاست برنج را با چه قیمتی صادر کردیم؟ در صادرات ۱۰ ماهه، متوسط قیمت ۱.۳۲ دلار گزارش شده که اگر متوسط قیمت دلار را ۲۵ هزار تومان در نظر بگیریم؛ به عبارتی می‌شود، حدود ۳۳ هزار تومان. این صادرات ارزان در حالی انجام شده که نرخ برنج در بازار تا مرز 90 هزارتومان هم برای هر کیلو پیش رفته است. به عبارتی دیگر، در متوسط قیمت صادرات گاهی به یک سوم قیمت‌های این روزهای برنج در بازار داخلی می‌رسد.
چقدر برنج صادر کردیم؟
در این میان ارزیابی ها نشان می‌دهد، در سال حجم بالایی واردات برنج به دلایلی مثل تامین نیاز داخل و جبران کسری برنج داخلی یا تعدیل قیمت انجام می‌شود که برای ۱۰ ماهه امسال بیش از یک میلیون و ۱۳۴ هزار تن به ارزشی بالغ بر ۹۷۵ میلیون و ۷۳۸ هزار دلار بوده است. حال باوجود نیاز داخلی و حتی نیاز واردات به برنج، جالب اینجاست که ایران اقدام به صادرات برنج هم کرده است. براساس آماری که گمرک ایران به «ایسنا» اعلام کرده، در ۱۰ ماهه امسال ۱۷۳۱ تن به ارزش 2 میلیون و ۳۰۱هزار دلار از ایران به ۲۷ کشور انجام شده است. به گفته وی «اتریش، اردن، استرالیا، استونی، اسلواکی، افغانستان، امارات، انگلستان، ایتالیا، آفریقای جنوبی، آلمان، پاکستان، ترکیه، آذربایجان، دانمارک، رومانی، سوییس، عراق، فنلاند، قزاقستان، قطر، کانادا، کویت، گرجستان، مالزی، نروژ، هلند» مقاصد صادراتی برنج نیمه سفید ایرانی با کد تعرفه ۱۰۰۶۳۰۰۰ بوده است.
بر اساس این گزارش، کانادا با ۳۱۴تن به ارزش ۴۲۹هزار و ۶۰دلار، عراق ۳۶۸ تن به ارزش ۴۰۳هزار و ۱۳دلار، آلمان ۲۴۵ تن به ارزش ۳۵۰هزار و ۲۱۵ دلار، ترکیه ۲۱۶ تن به ارزش ۲۸۹ هزار و ۴۰۳دلار، استرالیا ۱۶۸.۵ تن به ارزش ۲۴۶هزار و ۲۷۱دلار، امارات ۱۳۳ تن به ارزش ۱۸۹هزار و ۳۶۴دلار و انگلیس با ۷۷ تن به ارزش ۱۰۶هزار و ۵۴۵ دلار، هفت کشور اول مقاصد صادراتی برنج ایرانی در سال جاری بوده‌اند. سخنگوی گمرک ایران همچنین اعلام کرده که۵۰ تن شلتوک برنج (برنج با پوست کامل) به ارزش ۲۵هزار و ۷۲۹ دلار نیز به پاکستان صادر شده است. این صادرات در حالی انجام شده که قیمت برنج ایرانی در چند ماه اخیر رکوردشکنی داشته است و گزارش رسمی مرکز آمار ایران از رشدهای بیش از ۶۷ درصدی حکایت داشت و نرخ در بازار تا ۹۰ هزار تومان هم برای هر کیلو پیش رفته است. اینکه برنج ایرانی با چه قیمتی صادر شده هم مورد توجه است، در صادرات ۱۰ ماهه، متوسط قیمت ۱.۳۲ دلار بوده است که اگر متوسط قیمت دلار در سال جاری ۲۵ هزار تومان در نظر بگیریم حدود ۳۳ هزار تومان قیمت خورده است. در ۹ ماهه امسال یعنی زمانی که هنوز قیمت برنج خیلی تند نشده و ارقام ۸۰ تا ۹۰ هزار تومانی برای آن ثبت نشده بود نیز حدود ۱۵۷۹ تن به ارزش بیش از 2 میلیون و ۴۳ هزار دلار برنج صادر شده که نشان‌دهنده متوسط قیمت هر کیلو ۱.۲۹ دلار است که حدود ۳۲ هزار و ۲۵۰ تومان خواهد بود. آمار کمی عقب‌تر یعنی زمانی که برنج درجه یک ایرانی در بازار تا کمتر از ۴۰ هزار تومان بود نیز مورد بررسی قرار گرفت که نشان می‌دهد در شش ماهه اول امسال ۹۴۸ هزار و ۶۴۰ کیلو به ارزش بیش از یک میلیون و ۲۶۴ هزار دلار صادرات انجام شده که متوسط قیمت آن برای هر کیلو به ۱.۳۳ دلار می‌رسد و معادل ریالی آن با دلار حدود ۲۵ هزار تومانی به ۳۳ هزار و ۳۰۰ تومان می‌رسد.
قیمت واقعی برنج چند؟
البته نماینده مردم بهشهر در مجلس، دراظهاراتی گفته است که در بهترین وضعیت، برنجی که بالاترین کیفیت را دارد در استان مازندران کیلویی ۳۵ هزار تومان از کشاورز خریداری شده و با قیمتی که این روزها در بازار عرضه می‌شود اختلاف چشمگیری دارد. غلامرضا شریعتی با اشاره به افزایش قیمت برنج در بازار بر ضرورت کنترل قیمت‌ها تاکید و بیان کرد: قیمت برنج خریداری شده از کشاورزان بستگی به نوع برنج دارد، برنج بر اساس سطح کیفیت نرخ‌گذاری شده و از کشاورز خریداری می‌شود، اما قیمتی که امروز برنج در بازار عرضه می‌شود تقریبا ۶۰ درصد بیشتر از قیمتی است که از کشاورز خریداری شده است. مصرف سالانه برنج در کشور کاملا مشخص است میزان تولید برنج در کشور نیز رقم معینی است پس دولت باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که تعادل بین عرضه برنج در بازار و نیاز جامعه برقرار شود، پس در اینجا نقش دولت بسیار مهم است. اما دلایل گرانی برنج چیست؟ این نماینده یکی از علل گرانی قیمت برنج را عدم نظارت و برنامه‌ریزی دقیق از سوی دولت عنوان می‌کند و می‌گوید که وظیفه دولت است که سفره مردم را تامین کرده و اجازه ندهد سفره مردم با تنش‌های فراوان هر روز کوچک‌تر شود، باید بین مصرف جامعه، تولید برنج و واردات برنج تعادل برقرار شود. به گفته او، عامل دوم، دلال بازی که عده‌ای به راه می‌اندازند؛ به عبارتی دیگر، با نرخ پایین برنج را خریداری و چندین برابر قیمت در بازار عرضه می‌کنند. در این میان، دستگاه‌های نظارتی نیز به وظیفه خود عمل نمی‌کنند.
دولت برنج را گران کرد؟
در این بین، چندی پیش حسن حنان عضو هیات‌مدیره، قائم‌مقام مدیرعامل و معاون بازرگانی داخلی شرکت بازرگانی دولتی حاکی در نامه‌ای در ٢٣ بهمن ١۴٠٠ از افزایش رسمی قیمت برنج‌های وارداتی توسط دولت و در اجرای دستور وزیر جهاد کشاورزی خبر داد. در متن این نامه با موضوع نرخ فروش برنج هندی و پاکستانی که در تاریخ ۲۳ بهمن ماه ۱۴۰۰ منتشرشده، آمده است: حسب تصمیمات متخذه در جلسه قرارگاه امنیت غذایی و در اجرای دستور مقام عالی وزارت نرخ فروش اقلام برنج هندی ۱۱۲۱ و پاکستانی ذخایر راهبردی به شرح ذیل اصلاح و از تاریخ ۱۴ بهمن ماه ۱۴۰۰ اجرایی شده است. بر اساس این نامه شرکت بازرگانی دولتی ایران قیمت مصرف‌کننده برنج هندی ۱۱۲۱ را به کیلویی ۲۴۰ هزار ریال و قیمت برنج پاکستانی را به ۲۵۰ هزار ریال افزایش داده است. پیش از این قیمت برنج هندی ١٨ هزار و ۵٠٠ تومان و قیمت برنج پاکستانی ٢٠ هزار و ۵٠٠ تومان بود. معاون وزیر صمت در مورد وضعیت قیمت‌ها نیز تصریح کرد: از ۷ هزار قلم کالایی که تاکنون مشمول طرح درج قیمت تولیدکنندگان شده‌اند، ۲۰۰۰ قلم آن کاهش قیمتی ۵ تا ۶۵ درصدی داشته است؛ به‌طور مثال قیمت نوشابه از حدود ۱۵ هزار تومان پس از اجرای این طرح در ابتدا به حدود ۱۱ هزار تومان و سپس به حدود ۱۰ هزار تومان و اکنون ۹,۵۰۰ تومان رسیده است و اگر ۳۰ درصد سود آن را محاسبه کنیم قیمت مصرف‌کننده آن حدود ۱۲ هزار و ۳۵۰ تومان شده است لذا فقط در هر نوشابه حدود ۳,۵۰۰ تومان به نفع مصرف‌کننده می‌شود.
قیمت برنج دستوری شد
درهمین حال، عنوان کرده که گوشت قرمز و برنج ایرانی مشمول قیمت تثبیتی شده و ستاد تنظیم بازار ما را مکلف به قیمت‌گذاری کرده است که در همین راستا با وزارت جهاد کشاورزی مکاتبه کردیم تا مستندات قیمت این دو گروه کالایی را به ما ارایه بدهند تا کارشناسی کنیم و به ستاد تنظیم بازار تحویل دهیم و قیمت‌ها در آنجا مصوب شود. عباس تابش گفته، که با بررسی مستندات وزارت جهاد و انجمن‌ها به یک جمع‌بندی در مورد قیمت منطقی برنج و گوشت مبنای گران بودن آن می‌رسیم. رییس سازمان حمایت همچنین اظهار کرده که در حال حاضر قیمت برنج در کف بازار کیلویی ۷۵ هزار تومان است. البته شاید کالای به خصوصی در یک شبکه توزیع به خصوصی ۹۰ هزار تومان شده باشد نه تأیید می‌کنم نه تکذیب می‌کنم اما در حال حاضر ما قیمت منطقی را نمی‌دانیم و منتظر مستندات وزارت جهاد هستیم.
