به گفته صادرکنندگان خشکبار ایران، بازارهای صادراتی ایران در پسته از سوی تجار امریکایی تصاحب شده و تجار پاکستان نیز با رفت‌و‌آمد مستقیم به کرمان و خوزستان، خرمای استعمران را از کف بازار جمع‌آوری و به نام خود در بازارهای جهانی صادرات می‌کنند. این در حالی است که صادرکنندگان خشکبار ایران، همچنان از بیم قوانین مربوط به رفع تعهد ارزی، دست از کار کشیده و فعلا به کناری نشسته‌اند. ایران در صادرات خشکبار، یک رقیب تازه‌نفس پیدا کرده است. در حالی طی چند سال گذشته، باغات پسته در کالیفرنیای امریکا جای پسته کرمان را در بازارهای جهانی تنگ کرده و حالا ایالات متحده به بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در جهان تبدیل شده است، صادرکنندگان خشکبار از ایران می‌گویند، پاکستانی‌ها بازارهای صادراتی خرمای ایران را تصاحب کرده‌اند و برای بازار جهانی پسته نیز خیز برداشته‌اند.آنطور که اعضای اتحادیه صادرکنندگان خشکبار در نشست اخیر کمیسیون کشاورزی اتاق تهران گوشزد کردند، صادرات پسته ایران پس از سال 97 و اجرای بخشنامه رفع تعهد ارزی، روند نزولی خود را آغاز کرد و کشورهای خریدار پسته، به سمت امریکا، ترکیه و به تازگی پاکستان روی آورده‌اند.به گفته مجید بازیان نایب‌رییس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار، حجم تولید پسته ایران طی سال 97 به‌شدت کاهش یافت و میزان برداشت و آنچه که به بازار داخل عرضه شد، بیش از 50 هزار تن نبود و با پیاده‌سازی مقررات رفع تعهد ارزی، صادرکنندگان از عرضه بین‌المللی این میزان تولیدات باز ماندند.وی با بیان اینکه در این سال و با غیبت ایران، پسته امریکا بخش عمده‌ای از بازار صادراتی کشور را از آن خود کرد، افزود: تولید سالانه پسته در ایالات متحده به 550 هزار تن رسیده است و بازارهای خواهان پسته هیچگاه منتظر نمی‌ماند تا پسته ایران را دریافت کند و با کوچک‌ترین وقفه در تجارت این محصول، دیگر کشورها محصولاتشان را جایگزین پسته و سایر فرآورده‌های خشکبار ایران می‌کنند.بازیان افزود: طی سال 98، صادرکنندگان پسته از ایران مجبور شدند برای بازگشت به بازارهای صادراتی، هر تن از این محصول را به قیمت 5 هزار دلار عرضه کنند در حالی که طی سال 95، نرخ صادرات پسته ایران حدود 10 هزار دلار در هر تن بود.وی گفت: میزان صادرات پسته ایران طی سال 95 در حدود 138 هزار تن و به ارزش 1.2 میلیارد دلار بود در حالی که در سال 99، به‌رغم صادرات 203 هزار تن پسته، ارزآوری این محصول رقمی حدود 1.3 میلیارد دلار بیشتر نبود. وی دلیل این اتفاق را اعمال مقررات رفع تعهد ارزی برای صادرکنندگان و نیز ایراد در نرخ پایه صادراتی عنوان کرد و یادآور شد که نرخ پایه صادراتی پسته باید اصلاح شود در حالی که وزارت جهاد کشاورزی اعتقادی به اصلاح در این بخش ندارد.
تهاتر خرما با پاکستان
این در حالی است که به گفته امیرحسین زرگرزاده، از صادرکنندگان خرما ایران، فعالیت تجار پاکستانی برای خرید خرما استعمران ایران طی سال‌های اخیر تشدید شده و تجار این کشور با رفت‌و‌آمد به خوزستان، خرمای استعمران این منطقه از ایران را خریداری و صادرات‌مجدد می‌کنند. به گفته وی، تجار پاکستانی حتی به کرمان نیز رفت‌و‌آمد کرده و خرمای شاهانی این منطقه را از کف بازار جمع می‌کنند. زرگرزاده یادآور شد که در حال حاضر پاکستان، بازارهای بیش از 30 ساله خرمای ایران در جهان را تصاحب کرده و آنطور که در رفت‌و‌آمدهای مقامات دولتی این کشور به ایران دیده می‌شود، به دنبال تهاتر خرما با ایران هستند. این صادرکننده خرما تاکید کرد که امسال به‌طور قطع، پاکستان بازار صادراتی خرمای ایران را بیش از سال‌های گذشته در اختیار خواهد گرفت.در همین رابطه، زین‌العابدین هاشمی دبیر اتحادیه صادرکنندگان خشکبار نیز گفت: پاکستان با بسیاری از کشورها از جمله بازارهای صادراتی خشکبار ایران، تعرفه ترجیحی برقرار کرده است و طی سال‌های اخیر، تجار این کشور به شکل حرفه‌ای به تجارت جهانی خشکبار قدم گذاشته‌اند. وی افزود: یکی از کشورهای خریدار خرما ایران، لهستان است که تجار این کشور اعلام کرده‌اند که دیگر خرمای از ایران خریداری نمی‌کنند چرا که با برقراری تعرفه صفر درصد میان لهستان و پاکستان، واردات و خرید خرما از پاکستان برای آنها به صرفه‌تر است.هاشمی افزود: این در حالی است که تجار امریکایی به‌طور چشمگیری در هند فعال شده و با تجار این کشور به‌طور مستقیم وارد مذاکره شده‌اند که پسته ایران را خریداری نکنند و پسته امریکایی را جایگزین پسته ایران کنند.
