بی‌برقی دلیل افزایش قیمت سیمان
70 درصد بازار سیمان در دست پانزده نفر است
تعادل|
عوامل مختلفی دست به دست هم می‌دهد تا قیمت سیمان چندین برابر نرخ فروش درب کارخانه، به دست سازندگان مسکن برسد. بعضی وقت‌ها دو برابر می‌شود. برخی برهه‌ها هم مثل شرایط فعلی که برق کارخانجات قطع شده تا پنج برابر افزایش پیدا می‌کند. در حال حاضر هر پاکت سیمان ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان و در برخی مناطق دوردست تا ۱۲۰ هزار تومان به دست سازندگان می‌رسد. اما در شرایط معمولی قیمت سیمان در بازار تقریبا دو برابر قیمت کارخانه است. واسطه‌ها وجود مافیا در بازار سیمان را رد می‌کنند. اما تولیدکنندگان مدعی هستند که از ۱۵ سال قبل ۳۰ نفر دلال که مصرف‌کننده و تولیدکننده را نابود کرده‌اند در این بازار حضور دارند. سازندگان هم وجود مافیا را تایید می‌کنند. جمارانیان رییس انجمن تولیدکنندگان صنعت سیمان، گفته است که خرید ۷۰ درصد سیمان در یک سال گذشته به دست پانزده نفر در کشور صورت گرفته است! فرشید پورجاجت، دبیر کانون انبوه‌سازان نیز در اظهاراتی عنوان کرده که ظاهرا از سلطان شکر و سکه به سلطان سیمان رسیده‌ایم.
رانت عجیب در بازار سیمان
براساس آماری که «ایسنا» اعلام کرده، سال ۱۳۹۹ حدود ۷۰ میلیون تن سیمان در کشور تولید شد که ۱۵ میلیون تن صادر و ۵۵ میلیون تن به مصرف داخلی رسیده است. اگر امسال نیز همین حدود تولید شده باشد ظرف ۱۰ روز که بازار سیمان از قطعی برق رنج می‌برد با فرض اینکه تولید ۱۰ روز کارخانجات از قبل توسط برخی واسطه‌ها دپو شده باشد حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن سیمان در انبار‌ها وجود دارد که با توجه به اختلاف قیمت هر پاکت سیمان ۲۴ هزار تومانی درب کارخانه با نرخ بالای ۷۰ هزار تومانی این محصول در بازار آزاد رقمی معادل ۱۷۰۰ میلیارد تومان رانت می‌تواند فقط در ۱۰ روز به جیب واسطه‌ها برود. با این پول می‌توان حدود ۶۰۰۰ واحد اقدام ملی مسکن با نرخ هر متر مربع ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان مطابق آخرین هزینه‌های اعلام شده احداث کرد. در این میان تولیدکنندگان می‌گویند عمده سود سیمان به جیب دلالان می‌رود. یکی از راهکار‌های تولیدکنندگان این است که سیمان در بورس عرضه شود تا بدون واسطه به دست مصرف‌کننده برسد. تاکنون حدود ۷۰ درصد شرکت‌های سیمانی وارد بورس شده‌اند و ۳۰ درصد مابقی نیز به تدریج در حال ورود هستند. اما طبیعی است که واسطه‌ها از بورسی شدن سیمان خوشحال نباشند. اما رضا جمارانیان، رییس انجمن تولیدکنندگان صنعت سیمان، که از انحصار بازار سیمان در دست ۳۰ واسطه سخن می‌گوید، موافق عرضه سیمان در تالار شیشه‌ای است. اومعتقد است: قبل از ورود سیمان به بورس، دلالان این محصول را پاکتی ۲۲ هزار تومان از درب کارخانه می‌خریدند و ۶۰ هزار تومان در بازار می‌فروختند، پس جای تعجب ندارد که نسبت به بورسی شدن سیمان هجمه وارد کنند . او تاکید می‌کند که واحد‌های نظارتی به بازار دلالی سیمان ورود کنند و این پانزده نفر را کشف کنند. هرجا از نظام عرضه و تقاضا خارج شدیم غیر از رانت و فساد چیزی ندیدیم. سلطان سیمان یا سلاطین سیمان هم به زودی کشف خواهند شد. جمارانیان همچنین با اشاره به تبعات قطعی برق در صنایع می‌گوید: صنعت سیمان نزدیک به پانزده سال است مشمول قیمت‌گذاری دستوری دولت بوده و در این سال‌ها این قیمت‌ها زیر نرخ تورم بوده است. سال ۹۵، ۹۶ صفر درصد، سال ۹۷ حدود ۱۲ درصد، سال ۹۸ هم ۳۷.۵ درصد و در سال ۹۹ هم حدود ۲۰ درصد افزایش قیمت بر آن اعمال شد. به گفته او، این سه سال هم افزایش قیمت از ابتدای مرداد ماه بوده چرا که با توجه به تورم مشخص است که قیمت سیمان سرکوب شده است. جمارانیان بیان کرد: دلایل دولت برای قیمت‌گذاری دستوری پایین‌تر از نرخ تورم توجه به صورت‌های مالی و سود متوسط شرکت‌هاست. صنعت سیمان هشتاد ساله است و متوسط استهلاک واحد‌های تولید بیش از چهل سال بوده و استهلاک دستگاه‌ها صفر شده است.در سیستم حسابداری یکی از پایه‌های قیمت‌گذاری استهلاک است. رییس انجمن کارفرمایان صنعت سیمان توضیح می‌دهد که زمستان سال گذشته هر پاکت سیمان را ۱۶ هزار تومان درب کارخانه میفروختیم و مصرف‌کننده با دلالی‌ها پاکتی ۶۰ هزار تومان خریداری می‌کرد. این گردش مالی برای زمستان است که بالغ بر ۶ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. وی تصریح کرد: ۷۰درصد سیمان خریداری شده در این مدت، حداقل توسط پانزده نفر اتفاق افتاده است. ما تنها موظف به فروش عمده بودیم و نمی‌توانستیم خرده بفروشیم.جمارانیان بر این باور است که قوانین ظاهرا به نفع صنعت سیمان بوده، ولی باطن به این صورت نیست. در سال‌های گذشته عرضه ما بیش از تولید است. ظرفیت تولید سیمان بیش از ۸۸ میلیون تن تولید سیمان تخمین زده شده در حالی که به دلیل نبود تقاضا، سال گذشته ۶۸ میلیون تن تولید کردیم که از این میزان، ۱۴ میلیون تن آن سیمان کلینگر صادراتی بوده و مابقی به مصرف داخل رسیده است.همچنین بنابر اظهارات رییس انجمن کارفرمایان صنعت سیمان، از ابتدای اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰، عملا قیمت مصوب هر پاکت سیمان ۲۲ هزار تومان شد و در نهایت موفق شدیم با این قیمت در تاریخ ۹ خردادماه، موافقت مسوولان مرتبط را دریافت و سیمان را در بورس کالا عرضه کنیم.در شرایط فعلی، سیمان به معادل‌های چندمجهولی تبدیل شده است. پس از قطعی حدود یک هفته‌ای برق کارخانجات و رسیدن ظرفیت تولید به ۱۰ درصد، طبق موافقت شرکت توانیر از روز ۳۱ تیر تا سوم مردادماه صنایع سیمان می‌توانند به صورت ۲۴ ساعته بدون محدودیت برق و صنایع فولادی از ساعت ۲۴ تا هشت صبح با ۵۰ درصد دیماند مصرفی و از هشت صبح تا ۲۴ شب با ۱۰ درصد دیماند مجاز به فعالیت هستند. با توجه به وصل شدن کامل برق کارخانجات سیمان برخی فعالان صنعت ساختمان می‌گویند که حتی اگر سیمان به وفور وارد بازار شود بعید است نرخ آن به کمتر از ۵۰ هزار تومان در بازار برسد؛ همان هدفی که بعضی تولیدکنندگان از ماه‌ها قبل دنبال می‌کردند.
