تعادل |
بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی برای تامین بازار مرغ 130 میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام شده این میزان جوجه‌ریزی به معنی تولید 7 هزار و 500 تن مرغ در روز است که 1000 تن بیشتر از تولید روزانه در طول سال است، اما شرایط بازار نشان از کمبود این کالا دارد. کارشناسان معتقدند شرایط کنونی بازار نتیجه چند عامل مهم باشد.برخی دلیل کمبود عرضه مرغ و بالا رفتن نجومی قیمت آن در بازار را به گردن مرغداران انداخته و آنها را متهم به احتکار برای بالا بردن قیمت در بازار داغ نوروزی می‌کنند. اما فعالان این حوزه امکان احتکار مرغ در مرغداری‌ها را در شرایط کنونی به چند دلیل ناممکن می‌دانند.به گفته آنها، دلیل اول، عدم تطابق آمار اعلام شده با واقعیت جوجه‌ریزی است، که نیاز به راستی‌آزمایی دارد. دلیل دوم، برای کمبود عرضه، انحراف مرغ در توزیع عنوان می‌شود و اما دلیل سوم، را می‌توان احتمال تلفات بالای گزارش نشده مرغ در مرغداری‌ها در اثر بیماری‌های آنفلوآنزا و نیوکاسل برشمرد. در مقابل عده‌ای دیگر، مشکل را در میزان تولید می‌دانند و عده‌ای دیگر توزیع را مقصر می‌شمارند. اما مشاور عالی هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی کشوری، از بانک مرکزی و وزارت صمت خواست بهانه عدم تخصیص ارز را از واردکنندگان بگیرند؛ چراکه در صورت عدم تامین به موقع نهاده‌های دامی برای مرغداران قیمت مرغ در نوروز رکورد جدیدی خواهد زد و موجب بحران خواهد شد.
قصور از گمرک بوده یا وزارت صمت؟
در سال جاری قیمت مصوب مرغ در ستاد تنظیم بازار دو بار افزایش یافته و در حال حاضر قیمت مصوب آن ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان است. اما در هفته‌های گذشته قیمت هر کیلو گوشت مرغ به بیش از ۳۰ هزار تومان و هر شانه تخم مرغ به بیش از ۴۰ هزار تومان هم رسید.مسوولان وزارت صمت، علت گرانی مرغ را کمبود عرضه عنوان می‌کنند که مسوولیت آن متوجه وزارت جهاد کشاورزی است. برای مثال اخیرا عباس قبادی، دبیر ستاد تنظیم بازار کشور گفته که روزانه ۴۰۰ تن گوشت مرغ گرم وارد میدان اصلی تهران می‌شود و در برخی روزها این رقم به ۷۰۰ تن هم می‌رسد؛ در حالی که بازار تهران روزانه به ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ تن مرغ نیاز دارد. در طرف دیگر ماجرا اما وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید نهاده‌ها را در سامانه بازارگاه توزیع کرده و گران‌فروشی در سطح بازار اتفاق می‌افتد که مسوولیتش با وزارت صمت است. در این میان مرغداران می‌گویند قیمت تمام شده برای آنها بیش از نرخ مصوب است و همچنین از انحراف شدید در توزیع مرغ خبر می‌دهند. در همین حال وزیر جهاد کشاورزی در بهمن ماه سال جاری اعلام کرد برای تامین مرغ مورد نیاز ایام نوروز 130 میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام شده که در اسفند ماه عرضه می‌شود. همچنین به تازگی در حاشیه بازدید از میادین اصلی
میوه و تره بار از عرضه 2 هزار تن مرغ برای تنظیم بازار مرغ خبر داد. اما میزان متوسط نیاز واقعی بازار روزانه مرغ در کشور 6 هزار و 500 تن است با جوجه‌ریزی 130میلیون قطعه در بهمن‌ماه میزان تولید روزانه مرغ دست‌کم باید به 7 هزار و 500 تن برسد که این به معنی افزایش عرضه 1000 تنی مرغ در روز است. با این میزان تولید انتظار می‌رفت نه تنها کمبودی در بازار مرغ نباشد بلکه شاهد تعدیل قیمت‌ها باشیم، اما رصد بازار نشان می‌دهد کمبود عرضه در برخی از استان‌ها و مناطق وجود دارد که عامل افزایش قیمت شده است. از سوی دیگر، بر اساس آمارهای گمرک ایران، واردات مرغ در ١١ ماهه امسال ١١٢.٨ تن معادل ٢٠٣.٤ هزار دلار بوده که به عنوان ذخایر استراتژیک به کشور وارد شده و نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۹۰ درصد کاهش داشته است. علت این کاهش چشمگیر هم این بوده که مسوولان معتقدند تولید داخل پاسخگوی نیاز بوده و نیازی به واردات نیست.حالا در میان تمام این مشکلاتی که کسی مسوولیت آنها را به عهده نمی‌گیرد، با وجود اینکه ستاد تنظیم بازار اوایل آبان ماه صادرات مرغ را ممنوع کرده، این مصوبه را ٢٠ اسفند به گمرک ابلاغ نکرده است؛ بنابراین احتمالا گمرک به عنوان مجری این مصوبه را اجرا نکرده است. البته آماری از صادرات مرغ طی چهار ماه گذشته در دسترس نیست و مسوولان وزارت صمت نیز تا زمان نوشته شدن این گزارش پاسخی به ابهامات موجود نداده‌اند.
دلایل گرانی مرغ کدامند؟
با همه اینها، هر چند دلایل مختلفی از سوی کارشناسان برای مشکلات بازار مرغ عنوان شده، اما عده‌ای مشکل را در میزان تولید می‌دانند و عده‌ای دیگر توزیع را مقصر می‌شمارند، در این میان برخی مشکل را بر گردن مرغداران انداخته و آنها را متهم به احتکار می‌کنند تا از بازار داغ نوروز سود بیشتری نصیب خود کنند .از طرفی برخی کارشناسان منتقد سیاست‌های اتخاذ شده از سوی مسوولان تنظیم بازار در جهت متعادل کردن قیمت ها بوده و دلایلی را برای نابسامانی بازار مرغ عنوان کرده‌اند. حبیب اسدالله‌نژاد، نایب‌رییس کانون انجمن تولیدکنندگان مرغ گوشتی کشور، در گفت‌وگو با «ایلنا» سه دلیل احتمالی را برای کمبود مرغ در بازار عنوان کرد.وی اولین دلیل را عدم تطابق آمار اعلام شده با واقعیت جوجه‌ریزی دانست.اسدالله‌نژاد گفت: به نظر می‌رسد با توجه به آمار اعلام شده برای جوجه‌ریزی، حجم مرغ ورودی به بازار و پیش‌بینی تولید نیاز به راستی‌آزمایی دارد. وی دلیل دوم، برای کمبود عرضه را انحراف مرغ در توزیع عنوان کرد.به گفته اسدالله نژاد؛
احتمالا بخش عمده مرغ‌هایی که با نرخ مصوب از مرغداران خریداری می‌شود و باید با نرخ دولتی به دست مردم برسد از مسیر منحرف شده و سر از بازار سیاه
در می‌آورد.وی دلیل سوم را احتمال تلفات بالای گزارش نشده مرغ در مرغداری‌ها در اثر بیماری‌های آنفلوآنزا و نیوکاسل برشمرد اسدالله‌نژاد با رد ادعای عدم عرضه مرغ از سوی مرغداران، اظهار کرد: عدم عرضه مرغ از سوی مرغداران غیر ممکن است، چراکه دوره پرورش مرغ محدود بوده و پس از سن مشخصی نگهداری مرغ بدون افزایش وزن است و زیان تولیدکننده با توجه به قیمت بالای نهاده‌های دامی را به همراه دارد.وی افزود: ضمن اینکه اگر مرغداران تولید خود را تحویل ندهند مجوز جوجه‌ریزی برای آنها صادر نشده، نهاده دامی نیز به آنها تحویل نمی‌شود و در گیر تعزیرات هم می‌شوند.
رد ادعای احتکار مرغ به چند دلیل
در این میان برخی مشکل را بر گردن مرغداران انداخته و آنها را متهم به احتکار می‌کنند تا از بازار داغ نوروز سود بیشتری نصیب خود کنند. اما کارشناسان احتکار مرغ از سوی مرغداران در شرایط کنونی را ناممکن می‌دانند و برای آن دلایلی قابل تاملی می‌آورند.محمدعلی کمالی سروستانی، مشاور عالی هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی کشور، درباره این دلایل اظهار کرد: مرغداران در ازای نهاده‌های دریافتی باید به صورت وزنی مرغ تحویل دهند در غیر این صورت اجازه جوجه‌ریزی به آنها داده نمی‌شود.وی ادامه داد: علاوه بر ندادن مجوز جوجه‌ریزی، مرغدارانی که از تحویل مرغ خود خودداری کنند به تعزیزات برای جریمه‌های سنگین معرفی می‌شوند.کمالی سروستانی با اشاره به افزایش چشمگیر قیمت نهاده‌های دامی یادآور شد: بر اساس مصوبه دولت تنها برای 45 روز به مرغداران دان با قیمت مصوب داده می‌شود و حتی یک روز بیشتر مرغدار مجبور به تامین دان از بازار آزاد هستند.به گفته وی؛ دان با نرخ دولتی برای مرغداران 4 هزار تا 4 هزار و 500 تومان تمام می‌شود در حالی که هر کیلوگرم آن در بازار آزاد 9 هزار تا 9 هزار و 800 تومان است.مشاور عالی هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی کشور با تاکید بر اینکه مرغداران تنها 55 درصد از هزینه‌های تولید را یارانه دریافت می‌کنند، افزود: مرغدار ما بقی نهاده‌های تولید که شامل واکسن، دارو، ریز مغذی‌ها و ... می‌شود را با قیمت بالا در بازار آزاد تهیه می‌کند. کمالی سروستانی دلیل دیگری که امکان احتکار مرغ از مرغداران را می‌گیرد افزایش تلفات با بالا رفتن سن مرغ‌ها اعلام کرد.کمالی سروستانی همچنین امکان کشتار و نگهداری لاشه مرغ برای مرغداران را نیز
غیر ممکن دانست.وی تاکید کرد: مرغداران نه امکان کشتار مرغ را دارند و نه سرخانه‌های برای نگهداری لاشه آن!کمالی سروستانی معتقد است؛ به دلایل عنوان شده امکان احتکار مرغ و لاشه آن توسط مرغدارها وجود ندارد.او درعین حال، دلیل گرانی مرغ و چند نرخی بودن آن را عدم تعیین نرخ مصوب بر اساس نرخ تمام شده تولید عنوان کرد.
خطر بحران مرغ در نوروز
همچنین بنابه اظهارات او، برای تامین بازار نوروز وزارت جهاد کشاورزی و صمت به مرغداران دستور افزایش جوجه‌ریزی تا 130 میلیون قطعه دادند، اما حالا واردکنندگان از عدم تخصیص ارز برای تامین به‌موقع نهاده‌های دامی و تاخیر 20 روز تا 10 ماهه برای تحویل خبر می‌دهند. این تصمیمات قاعدتا باید به افزایش تولید و حجم عرضه مرغ به بازار منتج شود، اما مشکل جدی در تامین نهاده‌های دامی به وجود آمده که بدون شک موجب بحران و رکورد جدیدی در بازار مرغ ایام نوروز خواهد شد.کمالی سروستانی زمان تصمیم برای حل این مشکل و تخصیص ارز برای نهاده‌های دامی را همین امروز دانست.وی از بانک مرکزی و وزارت صمت خواست بهانه عدم تخصیص ارز را از واردکنندگان بگیرند چراکه از دست دادن حتی یک روز در شرایطی که مرغداری‌های کشور مملو از جوجه هستند می‌تواند بحران را نزدیک‌تر کند. مشاور عالی هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی کشور تاکید کرد: در صورت عدم تامین به موقع نهاده‌های دامی برای مرغداران قیمت مرغ در نوروز رکورد جدیدی خواهد زد.با توجه به وضعیت بازار می‌توان به این نتیجه رسید که و وزارتخانه‌های جهادکشاورزی و صمت با ضعف مدیریت و پاسکاری وظایف به یگدیگر نتوانند از بروز بحران پیشگیری کنند.
