بازار خودرو از اواخر دی‌ماه امسال همزمان با ریزش نرخ دلار وارد مسیر کاهشی شده است و تاکنون به حرکت در این مسیر ادامه داده است. ریزش قیمتها در بازار خودرو از اوایل بهمن ماه تاکنون تا جایی است که خودرو پژو ۲۰۶ صندوقدار از ۲۳۲ میلیون تومان به ۲۳۰ میلیون تومان رسیده است.همزمان با روند کاهشی قیمت دلار بازار خرید و فروش خودرو با تشدید رکود روبرو شده و کمتر کسی حاضر به معامله است؛ زیرا خریداران به امید کاهش بیشتر قیمتها اقدام به خرید نمی‌کنند.اما از سوی دیگر از اواخر هفته با توجه به اینکه قیمتهای چهارشنبه گذشته همچنان پایدار است. خریداران احساس می‌کنند که کاهش قیمت بیشتری رخ نمی‌دهد و از طرفی فروشندگان نیز احساس می‌کنند قیمتها افزایش نمی‌یابد و همین امر موجب انجام معاملات شده است. ناگفته نماند که از اواسط سال 97 بازار خودرو دچار آشفتگی شد و قیمتها به سرعت افزایش پیدا کرد. مسوولان برای حل این بحران و کمک به مصرف‌کننده حقیقی روش قرعه کشی را در دستور کار قرار دادند. اما این روش در نهایت نه تنها نیاز متقاضیان واقعی خودرو را تامین نکرد بلکه سبب توزیع رانت گسترده در میان سوداگران نیز شد. از جمله مواردی که باعث ناکارآمدی این طرح شد می‌توان به «بی‌توجهی شورای رقابت به عوامل اصلی نابسامانی بازار خودرو»، «تداوم ورود تقاضا سرمایه‌ای به بازار خودرو با وجود قرعه‌کشی» و «محدودیت‌های ناکارآمد قرعه‌کشی» اشاره کرد.
روند تغییرات قیمت خودرو در بهمن ماه
با ورود به بهمن‌ماه شاهد تغییراتی در بازار خودرو بودیم، به گونه ای که ریزش قیمتها در برخی از انواع خودروها متوقف شده است اما در برخی دیگر از خودروها همچنان شاهد روند کاهشی قیمتها هستیم. از جمله خودروهایی که ریزش قیمتهای آنها از ابتدای بهمن ماه تاکنون متوقف شده است می‌توان به «سمند ال ایکس یا رانا ال ایکس» اشاره کرد که قیمت آنها در این مدت بر روی ۱۷۴ و ۱۹۷ میلیون تومان ثابت مانده است یا خودروی دنا معمولی نیز از ابتدای بهمن ماه تاکنون بر روی ۲۴۸ میلیون تومان ثابت مانده است و پژو ۴۰۵ جی ال ایکس نیز از جمله خودروهایی است که در این مدت ثبات قیمت را تجربه کرده است و قیمت آن بر روی ۱۷۰ میلیون تومان ثابت مانده است.
اما بخش دیگری از خودروها همچنان در حال تجربه سیر نزولی در قیمت خود هستند؛ از میان خودروهایی که از ابتدای بهمن ماه تاکنون توانسته‌اند حرکت خود را در مسیر کاهشی ادامه دهند می‌توان به انواع خودروهای پراید اشاره کرد به‌طوری که قیمت سایپا ۱۱۱ از ۱۲۲ میلیون تومان در ابتدای بهمن ماه امروز به ۱۲۰ میلیون تومان رسیده است یا سایپا ۱۳۱ نیز از ۱۰۱ میلیون تومان در ابتدای بهمن ماه امروز به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان رسیده؛ اما قیمت خودرو سایپا ۱۳۲ در این مدت بر روی ۱۰۳ میلیون تومان ثابت مانده است.
انواع خودروهای پژو نیز از این ریزش قیمتها در این مدت در امان نمانده‌اند و خودرو پژو ۲۰۶ تیپ ۵
از ۲۴۵ میلیون تومان در ابتدای بهمن ماه امروز به قیمت ۲۴۰ میلیون تومان رسیده است یا خودرو کوییک دنده‌ای نیز از ۱۲۹ میلیون تومان در ابتدای بهمن ماه امروز به قیمت ۱۲۸ میلیون تومان رسیده است و کیا سراتو نیز از جمله خودروهایی است که در این مدت ریزش قیمت چشمگیری را تجربه کرده است بطوری که قیمت این خودرو از ۷۷۰ میلیون تومان در ابتدای بهمن ماه امروز به ۷۵۵ میلیون تومان رسیده است.
تاثیر دلار بر بازار خودرو
قیمت دلار و نوسانات بازار ارز تاثیر بسیار زیادی بر قیمت خودرو و بطور کلی بازار خودرو دارد. با آغاز روند کاهشی دلار در هفته‌های گذشته شاهد تاثیرات آن در بازار خودرو بودیم. بازار خرید و فروش خودرو همزمان با روند کاهشی نرخ ارز شاهد کاهش قیمتها در انواع محصولات داخلی بود. اما از اواسط هفته گذشته نوسانات جدید بازار ارز خرید و فروش خودرو را نیز تحت تاثیر خود قرار داده بود. به نحوی که کمتر کسی حاضر به خرید خودرو بوده و همه منتظر کاهش بیشتر قیمتها بودند.
به اعتقاد فعالان بازار، در صورت ثبات قیمت ارز کاهش قیمت بیشتری در انواع محصولات ایران خودرو و سایپا به وجود خواهد آمد اما به دلیل اینکه بازار به هیچ عنوان قابل پیش بینی نیست هرکس تمایل به خرید خودرو دارد تصمیم خود را به تاخیر نینداخته و نسبت به خرید خودرو اقدام کند. با وجود روند کاهشی قیمتها هنوز تقاضا در بازار روند کاهشی دارد و همین موضوع عاملی شده تا آن دسته از افرادی که خودروها را برای سود بیشتر در پارکینگ‌های خود نگه داشته باشند از سود‌های کلان صرف نظرکرده و خودروها را راهی بازار کرده‌اند اما از آن طرف کسی حاضر به خرید خودرو نیست.
در اواسط هفته گذشته، سمند ال ایکس 181 میلیون تومان، سمند سورن 238 میلیون تومان، پژو 206 تیپ دو 187 میلیون تومان، پژو 206 تیپ پنج 250 میلیون تومان مورد معامله قرار گرفته است. علاوه براین پژو 206 صندوقدار نیز 237 میلیون تومان، پراید 131 106 میلیون تومان، تیبا صندوقدار 116 میلیون تومان، تیبادو 125 میلیون تومان، و ساینا 132 میلوین تومان قیمت‌گذاری شده بود. این در حالی است که سعید موتمنی، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران در گفت‌وگو با «ایلنا» در رابطه با قیمت خودروها به این نکته اشاره کرده است که، قیمتهای خودرو نسبت به هفته گذشته تفاوتی نداشت.به گفته او، قیمتهای چهارشنبه گذشته همچنان پایدار است. خریداران احساس می‌کنند که کاهش قیمت بیشتری رخ نمی‌دهد و فروشندگان نیز احساس می‌کنند قیمتها افزایش نمی‌یابد و همین امر موجب انجام معاملات شده است. طبق آمار اعلام شده از سوی رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران، قیمت پژو ۲۰۶ هفته گذشته بین ۱۷۶ تا ۱۸۳ میلیون تومان و قیمت پراید بین ۹۷ تا ۱۰۲ میلیون تومان بوده است که امروز هم همین قیمتها پایدار است. البته در آگهی‌ها قیمتها بیشتر درج می‌شود اما معاملات روز این رقم‌ها رخ می‌دهد. بنا به توضیحات موتمنی خریداران به بازار خودرو بازگشته‌اند؛ در حالی که تا هفته گذشته بازار خودرو راکد بود اما شنیده‌ها از واحدهای صنفی حاکی از آن است که مشتریان به بازار خودرو بازگشته‌اند و به نمایشگاه‌ها برای خرید خودرو مراجعه می‌کنند. رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران همچنین به این موضوع اشاره کرد که، از آنجا که سامانه ثبت معاملات راه‌اندازی نشده آمار دقیقی از معاملات وجود ندارد اما این سامانه در دست بررسی و کار است و اتاق اصناف ایران روی آن کار می‌کند.
اثر شیوه قرعه‌کشی بر بازار خودرو
بازار خودرو از اواسط سال ۹۷ دچار نابسامانی شد و قیمت خودرو در بازار آزاد به نسبت قیمتهای مصوب کارخانه به‌شدت افزایش یافت .در نتیجه افزایش شکاف بین قیمت مصوب و آزاد خودرو، باعث شد تا متقاضیان واقعی خودرو در تنگنا قرار گرفتند و برخی از آنها برای تأمین خودرو مورد نیاز خود مجبور به رجوع به بازار آزاد و خرید خودرو به قیمتهای بالا شدند که این امر در کنار اثر روانی افزایش قیمتها، موجب افزایش نارضایتی مردم از بازار خودرو شد. در این هنگام دولت و شورای رقابت برای مدیریت بازار خودرو و رساندن تعداد محدودی خودرو به متقاضیان پر تعداد، روش قرعه‌کشی را در دستور کار قرار دادند تا به این روش مشکل عدم تناسب بین عرضه و تقاضا بازار خودرو را حل کنند.با قرعه کشی خودرو رانت زیادی به جیب دلالان رفت که دولت بدون توجه به ریشه‌های شکاف قیمتی موجود در بازار خودرو، صرفاً به تغییر روش توزیع خودرو پرداخت و البته سازوکاری کارآمد هم برای جلوگیری از ورود تقاضا سرمایه‌ای به بازار در نظر نگرفت. به همین دلیل در ماه‌های بعد از شروع قرعه کشی، تغییر خاصی در قیمت بازار آزاد خودروها ایجاد نشد مگر مواردی که با کاهش قیمت دلار، انتظارات تورمی مردم نیز با تغییر مواجه شد که این موضوع هم اساساً در اختیار سیاست‌گذاران خودرو کشور نبود. یک کارشناس خودرویی در این خصوص معتقد است که، در ابتدا روش فروش خودرو به صورت عادی در اختیار خودروسازان بود و در این روش هر کسی که زودتر وارد سایت خودروسازان می‌شد، می‌توانست ثبت نام کند اما از آن جایی که از زمانی به بعد شکاف بین قیمت خودرو درب کارخانه با بازار آزاد زیاد شد، عملازود ثبت نام کردن معنی کسب سود ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومانی را می‌داد که این موضوع مشکلاتی را برای مردم ایجاد کرد. اما از آنجایی که اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار همچنان وجود داشت، افراد مختلف که خودرو می‌خواستند یا نمی‌خواستند هم در قرعه کشی‌ها ثبت نام کردند تا از سود ناشی از اختلاف قیمت استفاده کنند و به این ترتیب تقاضا سرمایه‌ای در بازار آزاد تداوم یافت.
با توجه به این موضوع که ثبت نام در قرعه کشی هیچ هزینه‌ای نداشته و هنوز هم ندارد و افراد بدون هیچ پرداخت پولی می‌توانند در قرعه کشی
ثبت نام کنند در این میان فقط موانعی همچون الزام به نداشتن پلاک ثبتی و ممنوعیت فروش خودرو وجود دارد که آن هم در عمل کارآمد نیست. متقاضیان خودرو بعد از تحویل گرفتن خودرو هم آن را به صورت وکالتی می‌فروشند و به این شیوه محدودیت‌ها را دور می‌زنند.در پایان باید به این نکته اشاره کرد که، بی‌توجهی شورای رقابت به ورود تقاضاهای سرمایه‌ای به بازار خودرو موجب شده، تا تقاضا موجود در بازار خودرو به‌شدت افزایش پیدا کند و در این میان متقاضیان واقعی خودرو که برای اشتغال یا تأمین رفاه خانواده خود به خودرو نیاز دارند از دست‌یابی به خودرو با قیمت مناسب باز بمانند، موضوعی که تغییر روش توزیع خودرو و در دستور کار قرار گفتن قرعه کشی هم نتوانست به حل آن کمک کند.بنابراین سیاست‌گذاران بازار خودرو همچون شورای رقابت باید با آسیب‌شناسی دقیق از ماهیت بازار به سمت حذف رانت گام بردارند تا به این شیوه از حجم تقاضا موجود در بازار را کاهش داده تا تنها متقاضیان واقعی خودرو در بازار حضور یابند.
