رشد تجارت آنلاین در ۹۸

تعادل|

گزارش سالانه تجارت الکترونیکی کشور در سال ۹۸ منتشر شد. با در نظر گرفتن آمار ارایه شده در گزارش در حوزه زیرساخت تجارت از جمله رشد ۲۵ درصدی در حوزه ضریب نفوذ تلفن همراه با رسیدن به عدد ۱۴۲ درصدی و ضریب نفوذ ۹۴ درصدی اینترنت که بالاتر از میانگین جهانی و منطقه است و همچنین نرخ کاربران اینترنت به عنوان خریداران بالقوه تجارت الکترونیکی که با رشد ۲۸ درصدی که  به ۸۹ درصد رسیده، می‌توان گفت زیرساخت ارتباطی قابل قبولی برای رشد تجارت الکترونیکی در کشور وجود دارد. از سوی دیگر، آمار شاخص‌های عملکرد تجارت الکترونیکی نشان از رشد مبلغی و تعدادی در تراکنش‌های تجارت الکتر ونیکی دارد. حجم اسمی معاملات تجارت الکترونیکی نسبت به سال ۹۸ با رشد ۱۰۳ درصدی همراه بوده و حجم حقیقی آن رشد ۴۲ درصدی داشته است. به‌علاوه کل معاملات تجارت الکترونیکی با رشد ۳۶ درصدی نسبت به سال ۹۷ مواجه بوده، که نشان از استقبال بیشتر خریداران از خرید اینترنتی بوده است. با در نظر گرفتن آمار ارایه شده، می‌توان نتیجه گرفت که هر چند تجارت الکترونیکی در ایران به‌طور کلی در مسیر رشد قرار دارد اما همچنان با موانعی از قبیل شرایط اقتصادی پرنوسان، ایجاد محدودیت‌های متعدد، سیاست‌گذاری‌های نادرست و عدم آموزش و اطلاع‌رسانی کافی به عموم در خصوص تجارت الکترونیکی روبروست که می‌بایست جهت رفع آنها به بهبود عملکرد در حوزه سیاست‌گذاری، فرهنگ‌سازی و آموزش پرداخته شود. 

    بازار تجارت آنلاین جهانی 

کشورها و تاثیرگذاری آن در اقتصاد جها غیر قابل چشم‌پوشی است. در سال ۲۰۱۹ بازار تجارت الکترونیکی در جهان با رشد ۲۰.۷ به ۳.۵۳۵ تریلیون دلار رسید دراین سال ایالات متحده امریکا بزرگ‌ترین بازار تجارت جهان را داست. چین در این سال بزرگ‌ترین بازار تجارت الکترونیکی بی توسی جهان را با درآمدی به میزان ۱۵۲۰ میلیارد دلار از آن خود کرد. بازار تجارت الکترونیکی چنین درحوزه خرده فروشی رشد ۲۷ درصدی داشته و هم از طریق افزایش قدرت خرید جمعیت محلی و نیز افزایش حجم تجارت الکترونیکی فرامرزی خود را تقویت کرده است. این دو کشور تقریبا نیمی از ۱.۸ میلیارد خرید ار آنلاین در جهان دارند. در سال ۲۰۱۹ سهم خرده فروشی آنلاین از کل خرده‌فروشی در جهان به بیش از ۱۴ درصد رسیده که نشان‌دهنده رشد ۲۰ درصدی در مقایسه با سال گذشته است. به علاوه پیش‌بینی می‌شود که این سهم تا سال ۲۰۰۲۳ به ۲۲ درصد برسد. کشورهای پیشتاز در این زمینه چین، امریکا و بریتانیا هستند. خوشبختانه کشور ما ایران نیز در سا لهای اخیر در این حوزه روند رو به رشدی را تجربه کرده است. براساس گزارش آنکتاد در سال ۲۰۱۹ رتبه ایران از درآمد تجارت الکترونیکی در منطقه ودر بین کشورهای همسایه از جمله ترکیه،  عربستان، امارات و غیره تنها ۷ درصد است. 

    جزییات تجارت الکترونیک

گزارش سالانه تجارت الکترونیکی کشور در سال ۹۸ منتشرشد. براساس این گزارش، ضریب نفوذ اینترنت به ۹۴ درصد رسیده که نسبت به سال قبل رشد ۳ درصدی داشته است. نرخ کاربران اینترنتی به عنوان خریداران الکترونیکی بالقوه با ۲۸ درصد رشد نسبت به سال قبل ۸۹ درصد رسیده است. حجم اسمی معاملات تجارت الکترونیکی با ۱.۳ درصد رشد نسبت به سال قبل به ۴۲۳ هزارمیلیارد تومان رسیده است. مبلغ هر خرید الکترونیکی به‌طور میانگین ۲۷۹ هزار تومان درصد رشد داشته که نسبت به سال قبل ۴۹ رصد رشد را نشان می‌دهد. تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی نزدیک به ۱.۵ میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل ۳۶ درصد رشد داشته است. همچنین داده‌های بررسی شده نشان می‌دهد، تعداد معاملات الکترونیکی دولتی حدود ۲۵۱ هزار عدد بوده که نسبت به سال قبل حدود ۱.۶ درصد رشد را نشان می‌دهد. سهم شاغلان تجارت الکترونیک از کل شاغلان ۱۱ درصد برآورد شده که نسبت به سال قبل ۸۳ درصد رشد داشته است. از سوی دیگر، مطابق این گزارش،  بیش از ۶۱ هزار واحد کسب وکار الکترونیکی دارای نماد اعتماد هستند که نسبت به سال قبل ۱۱ درصد رشد را نشان می‌دهد. البته شیوع ویروس کرونا در اسفند ۹۸ موجب افزایش ۴ درصدی در تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی و رشد ۲۳۶ درصدی در مبلغ این تراکنش‌ها نسبت به بازه زمانی مشابه در سال ۹۷ شده است. 

    ارزش معاملات تجارت 

حجم مالی معاملات تجارت الکترونیکی حاصل مجموع مبالغ زیر است: مجموع مبالغ تراکنش‌های خرید از طریق پرداخت اینترنتی از ابتدا تا انتهای سال ۹۸ برابر اساس گزارش شاپرک، ۲.۹۶۱ هزار میلیارد ریال است. مجموع پرداخت از طریق کارتخوان یا نقدی و همچنین مبالغ پرداخت از طریق کارت به کارت، واریز مستقیم به حساب و ثبت فیش واریزی ۱.۲۶۹هزار میلیارد ریال است. همچنین مطابق این گزارش، حجم اسمی تجارت الکترونیکی در سال ۹۸ با رشد ۱.۳ درصدی نسبت به سال قبل همراه بود و میزان آن ۴.۲۳۰ هزار میلیارد ریال برآورد شده است. با در نظر گرفتن میزان تورم در سال ۹۸ حجم حقیقی تجارت الکترونیکی در این سال حدود ۹ هزار میلیارد ریال برآورد شده که نسبت به سال ۹۷ با رشد ۴۲ درصدی همراه بوده است.  از سوی دیگر، براساس اعلام مرکز آمار ایران، در سال ۹۸ حجم تولید ناخالص داخلی با احتساب نفت ۳۴.۱۶۰هزار میلیارد ریال بوده است که نسبت به سال قبل با رشد ۳۳ درصدی همراه بوده است. همچنین حجم تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت در این سال با رشد ۳۷درصدی نسبت به سال قبل ۲۹.۱۳۰ هزار میلیارد ریال برآورد شده است. با احتساب این مقدار می‌توان مقایسه‌ای از حجم تجارت الکترونیکی در سال ۹۸ با حجم تولید ناخالص داخلی انجام داد. نسبت اسمی حجم تجارت الکترونیکی به تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت در سال ۹۵ (سال پایه ۹۰) برابر ۹ درصد بوده که در سال ۹۸ به ۱۵ درصد رسیده که نشان از تغییر ۵۰ درصدی دارد. همچنین نسبت حقیقی حجم تجارت الکترونیکی به تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت در سال ۹۵ ۰.۱۰ درصد بوده که در سال ۹۸ به .۱۴ درصد رسیده است. 

    تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی 

تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی در سال ۹۸ به حدود ۱.۵ درصد میلیارد رسیده است. این میزان نسبت به سال قبل با رشد ۳۶ درصدی مواجه بوده است. مطابق آمار دریافت شده از بانک مرکزی، تعداد کل تراکنش‌های تجارت الکترونیکی بانکی انجام شده در سال ۹۸ معادل ۱.۰۶.۵۸۵.۴۶۲ تراکنش بوده است. این میزان نسبت به سال ۹۷ رشد ۳۷ درصدی داشته است. شیوع ویروس کرونا درجهان تاثیر بسزایی در اقتصاد کشورها ونیز بر تجارت الکترونیکی داشته است. در ایران نیز با اعلان شیوع این ویروس در اواخر بهمن ماه سال ۹۸ شاهد تغییراتی در روند تراکنش‌های خرید اینترنتی در اسفند بودیم. تراکنش‌های خرید اینترنتی در اسفند ۹۸ نسبت به مدت مشابه آن در سال ۹۷ رشد ۲۳۶ درصدی داشته است. همچنین براساس این گزارش برآورد می‌شود که حداقل ۳۰۰ هزار واحد کسب وکار الکترونیکی در حال فعالیت هستند که تاکنون ۶۱.۰۴۲ از آنها اینماد دریافت کردند. بیشترین آمار مربوط به سال ۹۸ بال ۱۵.۱۲۳ اینماد اعطایی بوده که در مقایسه با سال گذشته با نرخ رشد ۱۱ درصدی همراه بوده است.  یکی از دلایل این امر را می‌توا ن سیستمی ساز ی فرآیند اعطا در سامانه اینماد و در نتیجه آن، تسهیل فرایند اخذ نماد اعتماد الکترونیکی دانست. همچنین شیوع ویروس کرونا  و در نتیجه راه‌اندا زی جشنواره بهار 99 افزایش تمایل کسب و کارها به فروش اینترنتی نیز می‌تواند یکی دیگر از دلایل این امر باشد. بنابر این گزارش، ۴۲ درصد از کسب وکارها صرفا در حوزه ارایه کالا فعالیت می‌کنند که نسبت به سال گذشته حدود ۸ درصد رشد را نشان می‌دهد. حدود ۳۴ درصد از کسب وکارها فقط به ارایه خدمات می‌پردازند که نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نداشته و ۲۴ درصد از کسب وکارها در هر دو حوزه فروش کالا و ارایه خدمت فعالیت دارند که نسبت به سال گذشته ۸ درصد رشد داشته است.