گروه خودروسازی سایپا با تیم مدیریتی جدید خود، همزمان با تلاش برای پایان دادن به مشکلات باقی مانده از سال‌های پیش، به ویژه در زمینه تولید و تحویل خودروهای معوق، به روزهای پس از بحران تحریم‌ها نیز می‌اندیشد و از توسعه بازار و تقویت شاهرگ حیاتی فروش در روزهای پس از بحران غافل نشده است. این گروه خودروسازی در برنامه‌ریزی‌های استراتژیک خود، علاوه بر اجرای پروژه‌های توسعه محصول و تلاش برای حفظ و افزایش سهم خود از بازار داخلی به حوزه راهبردی صادرات و حضور بیشتر در بازارهای جهانی نیز توجه جدی دارد. تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی هر چند در ابتدا سایپا را مانند سایر بخش‌های اقتصادی کشور با چالش مواجه کرد اما رویکرد مدیران جدید سایپا در تکیه بر توان داخلی در راستای بی‌اثر کردن تحریم‌ها، به تقویت بنیادهای تولید در این گروه خودروسازی منجر شد تا با توانی بیشتر و اطمینان بخش‌تر، گام در مسیر تحول بگذارند. سایپا پیشینه قابل قبولی در حوزه صادرات داشته و اینک با اجرای برنامه‌های اصلاحی در بیشتر فرآیندها، از جمله صادرات و با بهره بردن از زیرساخت‌های موجود، حضور در بازارهای جهانی و رونق صادرات را به عنوان یک اقدام ضروری در دستور کار خود قرار داده است. این گروه خودروسازی در سال 1377 با طیف گسترده‌ای از محصولات متنوع در زمینه خودرو، قطعات و خدمات وابسته، فعالیت‌های خود در عرصه صادرات را آغاز کرد. توضیح چگونگی و زمان آغاز فعالیت‌های صادراتی این گروه، نیازمند ذکر این موضوع است که تا قبل از سال 1379 اسنادی در خصوص صادرات محصولات شرکت سایپا به برخی از کشورها از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس موجود است، اما آمار مشخصی از میزان صادرات در دست نیست، در نتیجه صادرات بصورت موردی و غیر علمی و غیر سیستماتیک و عمدتاً در تیراژ پایین صورت می‌گرفت. اما از سال 1379 تاکنون که صادرات در سایپا شکل سیستماتیک به خود گرفته و در استراتژی‌های این مجموعه جایگاه و اهمیت خود را پیدا کرده، این گروه موفق به ارسال بیش از 237 هزار دستگاه از محصولات خود به بازارهای هدف شده است. حفظ رتبه اول صادرات خودرو کشور طی چند سال اخیر، سودآوری در صادرات، صادرات با برند ایرانی و خدمات پس از فروش گسترده در خارج از کشور باوجود تحریم‌های بین‌المللی، از مهم‌ترین دستاوردهای سایپا در این زمینه است. سایپا تنها شرکت خودروساز در ایران است که هشت بار به عنوان صادرکننده نمونه و دو بار به عنوان صادرکننده ممتاز کشور در صنعت خودرو کشور انتخاب شده است.
سودآوری و صادرات تحت برند سایپا
صادرات سایپا همواره با در نظر گرفتن دو اصل سودآور بودن صادرات و صادرات تحت نام و برند ایرانی خود، انجام شده که تداوم و پافشاری بر رعایت این اصول موجبات رشد و شکوفایی و توسعه فعالیت‌های صادراتی این گروه در بازارهای هدف را فراهم کرده است. صادرات خودرو علاوه بر ارزآوری، پایداری کسب و کار صادراتی، افزایش سودآوری، سبب ایجاد زمینه‌های صادرات خدمات فنی و مهندسی با ارزش افزوده بالا، برخورداری از معافیت‌های تعرفه‌ای و مالیاتی و حمایت‌های ناشی از تولید و همچنین موجب ارتقاء برخی از مزیت‌های رقابتی محصولات در بازارهای صادراتی می‌شود. متعاقب این موضوع گروه خودروسازی سایپا با اتخاذ صحیح روش‌های نوین بازاریابی و فروش و تجارت بین‌الملل و فعالیت‌های صادراتی نظام‌مند، برنامه‌ریزی خود را در جهت استفاده از این فرصت‌ها انجام داده که یکی از نتایج آن استمرار صادرات شرکت سایپا با وجود بی‌ثباتی شرایط سیاسی در اغلب بازارهای هدف در سال‌های اخیر بوده است.
مزیت‌های رقابتی محصولات سایپا
گروه خودروسازی سایپا به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو در سال‌های اخیر، باوجود محدودیت‌های موجود، تمامی تلاش خود را برای توسعه بازارهای صادراتی با بهره‌گیری از مزیت‌های رقابتی محصولات خود همچون مصرف سوخت اقتصادی، قیمت رقابتی، گستردگی خدمات پس از فروش، قیمت مناسب قطعات یدکی و استفاده گسترده از محصولات صادراتی سایپا در ناوگان عمومی بازارهای هدف، امیدوار است در سال جاری نیز بتواند به واسطه دستیابی به اهداف برنامه‌ریزی شده خود، جایگاه این گروه در کارزار صادرات کشور را حفظ کرده و بهبود بخشد. براساس اقدامات و فعالیت‌های صورت گرفته، سایپا تاکنون به سوریه، عراق، مصر، ونزوئلا، الجزایر، سودان، لیبی، یمن، آذربایجان، ترکمنستان، بلاروس، ارمنستان، افغانستان، اوکراین، سنگال، نیجر، نیجریه، کامرون، ساحل عاج و غنا صادرات داشته است.
صادرات قطعات منفصله و ارایه خدمات پس از فروش
صادرات قطعات منفصله نسبت به خودروهای کامل از ثبات و استمرار بیشتری برخوردار است، چرا که صادرات قطعات منفصله زمینه ساز صادرات خدمات فنی و مهندسی است که از ارزش افزوده بالایی برخوردار بوده و موجب ایجاد دانش جدید در سازمان می‌شود. علاوه بر این، ایجاد شبکه فروش و خدمات پس از فروش در بازارهای هدف صادراتی به عنوان یکی از پیش شرط‌های ورود به بازار است که در مراحل اولیه مطالعات بازار به آن پرداخته می‌شود. همان‌طور که اشاره شد، اهمیت این موضوع تا آنجاست که «خدمات پس از فروش به عنوان یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های رقابتی محصولات صادراتی سایپا، نقش مهمی در موفقیت‌های صادراتی این گروه داشته و دارد.»
بازار فعلی محصولات سایپا
تونس: بر اساس استراتژی‌های تدوین شده، صادرات قطعات پلتفرمی و بدنه‌ای محصولات خانواده پراید و تیبا به کشور تونس به منظور بازطراحی جزئی و مونتاژ محصول در دستور کار قرار دارد که به همین منظور، تاکنون اقداماتی از قبیل ارسال نمونه محصول تیبا و سایپا111 به‌صورت SKDصفر و انجام بررسی‌های فنی و امکان سنجی تولید، اعزام تیم فنی مهندسی سایپا جهت بررسی امکان مونتاژ محصولات در تونس و آموزش مونتاژ در سطح SKD صفر، باز طراحی قطعاتی همچون سپر جلو، جلوپنجره، چراغ جلو و عقب و برخی دیگر از قطعات بدنه‌ای و اجرای فرایند اخذ همولوگیشن کشور تونس انجام پذیرفته است.
آفریقای جنوبی: در این بازار نیز پروژه‌ای جهت صادرات خودرو کوییک و بازطراحی خودرو بصورت فرمان راست جهت ارایه به بازارهای آفریقای جنوبی، زیمبابوه، موزامبیک، نامیبیا و زامبیا تدوین شده است که از اقدامات اجرایی آن می‌توان به انجام مذاکرات فنی و تجاری و ارسال یک دستگاه خودرو کوییک با گیربکس اتوماتیک جهت انجام بررسی‌های فنی و امکان سنجی اجرای پروژه اشاره کرد.
آذربایجان: گروه خودروسازی سایپا از سال 1390 در کشور آذربایجان به صورت پیوسته حضور مداوم و موفقیت آمیز داشته و عواملی همچون قیمت رقابتی و مصرف پایین سوخت محصولات شرکت سایپا، هزینه‌های لجستیکی نسبتا پایین به واسطه همسایگی با این کشور به علاوه ارایه خدمات پس از فروش مناسب، موجب مقبولیت محصولات اقتصادی شرکت سایپا در بازار آذربایجان شده است. در حال حاضر تعداد 3 هزار دستگاه از محصولات سایپا در بازار آذربایجان در حال تردد هستند که بخش قابل توجهی از آنها در ناوگان تاکسیرانی این کشور به کار گرفته شده است. شرکت سایپا در نظر دارد با حفظ و ارتقاء مزیت‌های رقابتی خود و نیز معرفی محصولات جدید، طی پنج سال آینده صادرات خود به کشور آذربایجان را تا 10 هزار دستگاه افزایش دهد.
سوریه: با پایان دوران جنگ در سوریه و شروع بازسازی و احیای اقتصادی این کشور، سایپا توانست در ماه‌های پایانی سال 1396، سایت تولیدی خود در شهر حمص را احیاء کرده و ارسال پک‌های تولیدی محصولات پُرطرفدار خود در این بازار (سایپا131 و سایپا132) را از سر بگیرد. همچنین محصولاتی همچون تیبا و تیبا2 در شرکت سیویکو (سایپاسوریه) به جرگه محصولات تولیدی وارد شد. با افزایش تقاضا و نیاز بازار سوریه به محصولات جدید، سایپا در نمایشگاه بین‌المللی دمشق 2019 اقدام به رونمایی از محصولات جدید اتوماتیک خود (ساینا و کوییک) کرد که با استقبال گسترده مشتریان بالقوه مواجه شد. سایپا برنامه دارد در سال‌های آتی، انواع محصولات تجاری خود شامل وانت‌های سبک و سنگین را در سایت سوریه خود به تولید برساند.
عراق: گروه خودروسازی سایپا از سال 1382 صادرات خودرو را به کشور عراق آغاز کرده است. برند سایپا در بازار عراق به دلیل ارزان بودن قیمت قطعات یدکی، دسترسی آسان مشتری به محصولات و قطعات، وجود تعمیرگاه‌ها و شبکه گسترده خدمات پس از فروش در اکثر شهرهای کشور عراق و نیزمصرف پایین بنزین خودروهای تولید شرکت سایپا، به سرعت گسترش و معتبر شد به صورتی که بسیاری از تاکسی داران عراقی ترجیح به خرید خودروی سایپا 131 و جایگزینی آن بجای محصولاتی مانند کیا، نیسان، رنو و... کردند. ظرفیت‌های موجود در بازار خودرو کشور عراق موجب راه‌اندازی خط تولید خودروهای تیبا و 131 در این کشور شد. امروزه بیش از 160 هزار دستگاه انواع خودروهای تولیدی گروه خودروسازی سایپا درکشور عراق در حال ترددند که عمده آنها در سیستم ناوگان تاکسیرانی به‌کار گرفته شده‌اند. با وجود مشکلات مختلف در مسیر صادرات خودرو به کشور عراق، نظیر تغییر قوانین و مقررات و تعرفه‌های گمرکی و تغییر استانداردها و نیز تحریم‌های یکجانبه امریکا علیه شرکت‌های خودروساز ایرانی، گروه خودروسازی سایپا در نظر دارد تا با معرفی محصول اکونوم مجهز به گیربکس اتوماتیک به بازار عراق، در سال آتی بتواند به فروش 5 هزار دستگاهی خودرو در این بازار دست یابد.
لبنان: گروه خودروسازی سایپا طی دو دهه گذشته با هدف گسترش بازارهای صادراتی اقدام به مذاکره با طرف‌های فعال در بازار لبنان کرد که این امر نهایتاً منجر به عقد قرارداد همکاری فروش و خدمات پس از فروش با یکی از متقاضیان موجود در بازار بسیار استراتژیک و رقابتی این کشور در بهمن ماه سال 94 شد و متعاقب آن به عنوان تنها خودروساز در سطح خاورمیانه موفق به عرضه و فروش حدود 400 دستگاه از انواع محصولات خودروهای سواری و تجاری در بیش از 10 مدل شد. روند همکاری با نمایندگی لبنان با سرمایه‌گذاری تقریبی 4.5 میلیون دلاری جهت نمایشگاه 8 طبقه‌ای و ایجاد 8 نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش محصولات گروه سایپا در نقاط مختلف لبنان و همچنین تبلیغات گسترده تلویزیونی، رادیویی، بیلبورد، شبکه‌های اجتماعی و نیز مشارکت در نمایشگاه اختصاصی صنعت خودرو جمهوری اسلامی ایران در بیروت آغاز شد. شایان ذکر است، گروه خودروسازی سایپا در نظر دارد با حفظ و ارتقاء مزیت‌های رقابتی خود و نیز معرفی محصولات جدید، طی سه سال آینده، صادرات خود به کشور لبنان را تا سقف 10 میلیون دلار افزایش دهد.
