تعادل|
کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا به دلیل موقعیت جغرافیای ایران و توانایی آن برای پیوند آنها با آب‌های خلیج فارس و خاورمیانه از پیشنهاد ایران برای ورودش به این اتحادیه استقبال کردند. در واقع ظرفیت‌های ایران برای مبادلات تجاری کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا با «هند، پاکستان و جنوب شرق آسیا» و به تبع آن همگرایی اقتصادی کشورهای منطقه و خارج دور باعث شد تا ورودش به این اتحادیه خیلی با فراز و نشیب همراه نشود. این پیشنهاد پس از دو سال بحث و بررسی در نهایت پنجم آبان ماه امسال اجرایی خواهد شد. اتفاقی که پس از انقلاب برای اولین‌بار رخ می‌دهد و به گفته حسن روحانی رییس‌جمهور، در شرایط جنگ اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. این موافقتنامه شامل 862 قلم کالا است که 502 قلم از آن ترجیحات اعطایی اوراسیا به ایران است و 360 قلم هم ترجیحات اعطایی ما به اتحادیه اوراسیا است. همچنین پس از یک سال اجرای موافقتنامه مذکور، مذاکرات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا شروع خواهد شد و ظرف 3 سال باید موافقتنامه تجارت آزاد را مذاکره و امضا شود. اما فعالان اقتصادی ایران معتقدند که با وجود ظرفیت‌های موجود در این اتحادیه باید برنامه‌ریزی دقیق و مبتنی بر واقعیت و منابع موجود صورت گیرد؛ در غیر این صورت این پیوند ثمر بخش نخواهد بود. همچنین اهمیت مطالعه بازارهای مختلف و تدوین اطلاعات باعث می‌شود تا نقش رایزنان بازرگانی کشور و سفارتخانه‌ها در این مقطع زمانی بیش از هر وقت دیگر پررنگ شود. اما در نهایت این فعالان اقتصادی بر روابط گسترده با اوراسیا که یکی از گزینه‌های استراتژیک ایران در نظم جدید است تاکید کرده و بر این باورند که با توجه به تنوع بازار و تنوع منابع موجود در کشورهای عضو این اتحادیه پیوستن به آن یک فرصت قابل توجه برای اقتصاد ایران است که می‌توان بخشی از اثرهای منفی تحریم‌ها را جبران کند.
بازاری به نام اوراسیا
اتحادیه اقتصادی اوراسیا با محوریت‌های تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل هم سود عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ‌سازی تشریفات گمرکی تشکیل شد. این اتحادیه از سال 2015 به صورت رسمی میان کشورهای روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان فعالیت خود را آغاز کرد. در زمان اجرای این توافق‌نامه ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه از ایجاد یک مرکز رشد اقتصادی قدرتمند و جذاب خبر داد که بازاری بیش از ۱۸۰ میلیون نفر را دربرمی‌گیرد. در راستای بهره‌برداری از این بازار دولت ایران در سال 95 تصمیم گرفت تا پیشنهاد پیوستن تهران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا را با همسایگان شمالی خود در میان بگذارد. این پیشنهاد با استقبال کشورهای یاد شده همراه بود؛ چراکه ایران جایگاه استراتژیکی در منطقه دارد و می‌تواند تسهیل تجارت با کشورهای خاورمیانه را برای کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا رقم بزند. در نهایت پس از مذاکرات پی در پی و ارزیابی کم و کیف اقلام و میزان تعرفه‌های ترجیحی بین این کشورها سرانجام اردیبهشت ماه سال گذشته ایران به جمع اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیوست. این اتفاق دریچه تازه‌ای از تجارت را برای تجار کشورمان رقم می‌زند؛ چراکه در نشست‌های یاد شده بر سر واردات صدها کالا از ایران با تعرفه‌های ترجیحی یا صفر توافق شد و این موضوع می‌تواند شرایط رشد صادرات غیرنفتی کشورمان را فراهم کند. همچنین مذاکرات گمرکی ایران با اتحادیه اوراسیا برای افزایش همکاری‌های متقابل 5 مهرماه منجر به تشکیل نخستین کارگروه ترانزیت کالا میان ایران و اتحادیه اوراسیا شد.
پیوند با اوراسیا طی سه سال
در همین راستا، حسن روحانی، رییس‌جمهور کشورمان پس از پایان اجلاس سران اتحادیه اوراسیا اعلام کرد: موافقتنامه ترتیبات تجارت ترجیحی میان ایران و اتحادیه اوراسیا از 5 آبان امسال اجرایی می‌شود که بر این اساس ایران باید ظرف سه سال عضو اتحادیه اوراسیا شود. قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی نیز در پی سخنان رییس‌جمهور با اشاره به اینکه موافقتنامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اوراسیا از 5 آبان امسال اجرایی می‌شود، عنوان کرد: در گام اول هدف ما اجرایی کردن تفاهمنامه تعرفه تجارت ترجیحی است و در مراحل بعد به دنبال پیوستن به این اتحادیه هستیم. حسین مدرس خیابانی تاکید کرد: این موافقتنامه شامل 862 قلم کالا است که 502 قلم از آن ترجیحات اعطایی اوراسیا به ایران است و 360 قلم هم ترجیحات اعطایی ما به اتحادیه اوراسیا است. به گفته او، پس از یک سال اجرای موافقتنامه، مذاکرات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا شروع خواهد شد و ظرف 3 سال باید موافقتنامه تجارت آزاد را مذاکره و امضا کنیم. همچنین رییس سازمان توسعه تجارت ایران در تایید سخنان قائم‌مقام وزیر صمت گفت: موافقتنامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری ایران با اوراسیا در تاریخ 6 شهریور امسال توسط سفیر ایران به دبیرخانه اوراسیا تحویل شد.
حمید زادبوم ادامه داد: ظرف دو ماه از اعلام رسمی ایران به دبیرخانه باید این موافقتنامه به مرحله اجرا می‌رسید که بر این اساس موافقتنامه ترتیبات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا از 5 آبان‌ماه 98 اجرایی می‌شود. او تاکید کرد: موافقتنامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری ایران با اوراسیا از 5 آبان‌ماه 98 به مدت یک سال اجرا می‌شود و بعد از گذشت یکسال، مذکرات تجارت آزاد شروع می‌شود که ظرف سه سال باید منجر به موافقتنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا شود.
نقش پررنگ رایزنان بازرگانی پس از پیوند
در ادامه این روند، عضو کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به اینکه اتحادیه اوراسیا یک اتحادیه منطقه‌ای است، گفت: با وجود تشابهات و اشتراکات فرهنگی بین کشورهای عضو اتحادیه، طبیعتا این اتحادیه از منظر فرهنگی و مذهبی نیز می‌تواند اشتراکات و صلح را بین کشورها ایجاد کند.
مرتضی میری درباره وضعیت ایران برای پیوستن به اتحادیه اوراسیا افزود: ایران از چهارم آبان امسال رسما عضو اتحادیه اوراسیا می‌شود و 502 قلم کالا از ایران بدون تعرفه صادر خواهد شد.
او تاکید کرد: ممکن است ظرفیتی در این اتحادیه وجود داشته باشد اما برنامه‌ریزی باید بر اساس واقعیات و منابع موجود و وضعیت فعلی باشد که متاسفانه معمولا برنامه‌ریزی در کشور ما به‌عکس این مدل است.
میری با اشاره به اهمیت بخش خصوصی در اقتصاد کشور یادآوری کرد: تجربه نشان داده که عدم استفاده از بخش خصوصی در ورود به یک پیمان از میزان ظرفیت‌ها برای رسیدن به اهداف کاسته است. او ادامه داد: وقتی دولت عضو پیمان اوراسیا می‌شود طبیعتا بقیه کارها را بخش خصوصی باید انجام دهد اما متاسفانه در زمان پیوستن به این پیمان از بخش خصوصی استفاده نمی‌شود از این روست که عموم هیات‌هایی که وارد ایران می‌شوند فروشنده هستند. میری با اشاره به اهمیت مطالعه بازارهای مختلف و تدوین اطلاعات گفت: یکی از وظایف رایزنان اقتصادی کشور و سفارتخانه‌ها همین موضوع است.
پیش از این روحانی در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اورآسیا نیز گفته بود که اتحادیه گمرکی اورآسیا زمانی می‌تواند ظرفیت‌های خود را تحقق ببخشد که در حوزه راهبردی حمل و نقل نیز به سمت همگرایی حرکت کند.
او همچنین از سرمایه‌گذاران اتحادیه اقتصادی اورآسیا دعوت کرد که از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های گسترده مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی ایران، برای توسعه مناسبات فی‌مابین بهره بگیرند.
