تعادل|
صنایع کشور قرار است حدود 20 هزار میلیارد تومان تسهیلات مالی دریافت کنند؛ تسهیلاتی که در قانون بودجه سال جاری در نظر گرفته شده و بنابراین، احتمالا به سرعت به دست واحدهای تولیدی متقاضی خواهد رسید. اما نحوه تزریق پول جدید به صاحبان صنایع به چه شکل خواهد بود؟ بنابر اعلام وزارت صنعت، 10 هزار میلیارد تومان از این تسهیلات توسط بانک‌های کشور تأمین و 10 هزار میلیارد تومان دیگر از صندوق توسعه ملی برداشت خواهد شد. علاوه بر این، دولت برای پوشش بخشی از سود تسهیلات، یارانه‌ای معادل هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است. سود تسهیلات اعطایی نیز بین 12 تا 14 درصد تعیین شده و این در حالی است که «تولید کالای قابل فروش در بازارها» یکی از شروط اعطای این تسهیلات است. از دیگر سو، بر اساس اطلاعات مندرج در سایت سامانه بهین یاب (درگاه اعطای تسهیلات)، این تسهیلات تنها جهت «تکمیل طرح‌های نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصد»، «بازسازی و نوسازی» و نیز «تامین سرمایه در گردش» به واحدهای متقاضی تخصیص داده می‌شوند. منظور از دریافت تسهیلات به منظور بازسازی و نوسازی نیز استفاده از منابع دریافتی جهت ارتقای بهره‌وری انرژی، کاهش شدت مصرف، افزایش رقابت‌پذیری، توسعه صادرات و انتقال تکنولوژی عنوان شده است. همچنین واحدهای متقاضی باید در دسته‌بندی «بنگاه‌های کوچک و متوسط» قرار داشته باشند؛ یا به عبارت ساده‌تر، کمتر از 100 نفر کارکن داشته باشند. با این همه، تزریق دوباره تسهیلات مالی مستقیم به صنایع کشور در حالی صورت می‌گیرد که بر اساس اظهارنظر مشاور امور اقتصادی معاونت صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت، تنها در 8 ماهه ابتدایی سال جاری حدود 117 هزار میلیارد تومان تسهیلات به صنایع کشور تخصیص داده شده و البته نیاز این صنایع به سرمایه در گردش، چیزی در حدود 300 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. از آن سو اما تبصره 18 قانون بودجه سال 1397 در شرایطی اجرایی می‌شود که کمتر از سه هفته تا پایان سال جاری باقی مانده و به این ترتیب، اجرای این طرح را می‌توان تکمیل شتاب زده یکی از بندهای قانون بودجه سال جاری در نظر گرفت.
جزییات وام رونق تولید از زبان تولید
وزیر صنعت، معدن و تجارت، روز گذشته از کلید خوردن طرح اعطای تسهیلات تولید و اشتغال در کشور خبر داد. بنابه اظهارات محمد رضا رحمانی، با تفاهم انجام شده میان وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان برنامه و بودجه کشور حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان به تسهیلات تولید و اشتغال اختصاص یافت. او همچنین با اعلام این خبر ادامه داد: ۱۰ هزار میلیارد تومان توسط منابع بانک‌ها و ۱۰ هزار میلیارد تومان از منابع صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده و هزار میلیارد تومان هم یارانه سود تسهیلات منظور شده است. او ادامه داد: در این برنامه با تخصیص یارانه سود پیش‌بینی شده، نرخ نهایی سود تسهیلات طرح‌ها و واحدهای تولیدی در صورت تحقق اهداف مربوط، برای مناطق برخوردار، به ۱۴ درصد و برای مناطق کمتر برخوردار، به ۱۲ درصد کاهش می‌یابد. وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص زمان‌بندی بازپرداخت تسهیلات افزود: دوره بازپرداخت تسهیلات تکمیل طرح‌های نیمه تمام صنعتی و معدنی و توسعه واحدهای موجود (بازسازی و نوسازی) در یک دوره ۵ ساله با ۱۲ قسط در سال است که ۶ ماه تنفس و ۶ ماه دوره مشارکت دارد. رحمانی ادامه داد: زمان‌بندی بازپرداخت تسهیلات سرمایه در گردش یک دوره یک ساله با ۱۲ قسط است.وزیر صنعت، معدن و تجارت اما پیش از این، آن دسته از واحدهای تولیدی را مخاطب این طرح دانسته بود که محصولات تولیدی شان در بازار خریدار داشته باشد. رحمانی در دی ماه امسال گفته بود: تسهیلات در نظر گرفته شده در راستای حمایت از تولید نباید به واحدهایی پرداخت شود که محصولات آنها بازار ندارد و در این روند باید نظارت صورت بگیرد. بنابه اظهارات سکاندار صنعت، برای پرداخت تسهیلات به واحدهای تولیدی باید اولویت‌بندی کرد و واحدهایی که در زنجیره تولید هستند، اشتغالزایی بالایی دارند یا تولید صادراتی، در اولویت قرار بگیرندبا این اوصاف، ظاهرا تولید کالاهایی که بازار دارند، شرط وزارت صنعت برای تخصیص این تسهیلات به واحدهای متقاضی است. بر اساس گفته‌های رحمانی، واحدهای متقاضی این تسهیلات باید به وزارت صنعت تعهد بدهند که در صورت اخذ تسهیلات برای سرمایه در گردش، کالایی را تولید می‌کنند که بازار دارد. او همچنین با بیان اینکه هدف دولت از اعطای این تسهیلات به واحدهای تولیدی، حفظ و ایجاد اشغال است، گفت: در زمینه تامین ارز کالاهای وارداتی نیز آنها را براساس نیاز، اولویت‌بندی کردیم که مواد اولیه، قطعات و ملزومات خطوط تولید در اولویت است.
طرحی که دیر کلید خورد
این اما دومین باری بود که یکی از چهره‌های ارشد وزارت صنعت، در مورد آغاز این طرح اطلاع‌رسانی می‌کرد. پیش از، معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت، در آخرین روز بهمن ماه، با اشاره به شروع روند ثبت نام از متقاضیان واحدهای تولیدی جهت اجرای برنامه تولید و اشتغال بخش صنعت و معدن که در بند «الف» تبصره 18 قانون بودجه به آن اشاره شده، گفته بود: تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام صنعتی و معدنی و بازسازی و نوسازی واحدهای تولیدی از مهم‌ترین برنامه‌های تبصره ۱۸ است. بنابه اظهارات سعید زرندی، واحدهای صنفی تولیدی نیز در بخش بازسازی و نوسازی می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند. این در حالی است که به گفته مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی، اصلاح ساختار و نوسازی صنایع، یکی از اهداف اصلی این طرح خواهد بود. البته به گفته محسن صالحی نیا، شهرک‌های صنعتی نیز در موضوع عارضه‌یابی و مشاوره‌های صنعتی در این طرح همکاری می‌کند. بر اساس اطلاعات موجود در سایت بهین یاب، منظور از دریافت تسهیلات به منظور بازسازی و نوسازی نیز استفاده از منابع دریافتی جهت ارتقای بهره‌وری انرژی، کاهش شدت مصرف، افزایش رقابت‌پذیری، توسعه صادرات و انتقال تکنولوژی است.
تبصره 18 قانون بودجه سال 1397 اما بسیار دیر اجرایی شده است، چراکه تنها کمتر از سه هفته تا پایان سال جاری فرصت باقی مانده است. با این همه، بر اساس این تبصره، واحدهای متقاضی دریافت تسهیلات که در زمینه تکمیل طرح، افزایش یا تثبیت تولید و اشتغال نیاز به تسهیلات بانکی دارند می‌توانند در سه بخش «تکمیل طرح‌های نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصد»، «بازسازی و نوسازی» و نیز «تامین سرمایه در گردش»، جهت دریافت تسهیلات در این طرح شرکت کنند. یکی دیگر از شروط اعطای این تسهیلات هم قرارگیری واحدهای متقاضی در دسته‌بندی بنگاه‌های «کوچک و متوسط» است. بر این اساس، این واحدها باید کمتر از 100 نفر کارکن داشته باشند. این در حالی است که تبصره 18 قانون بودجه تنها بر تزریق منابع مالی به صنایع و واحدهای تولیدی تکیه ندارد. بر اساس این تبصره قانونی، قرار است واحدهای فعال در شهرک‌های صنعتی کشور، از خدمات کلینیک‌ها و خوشه‌های صنعتی نیز بهره مند شوند.
آیا همه موافقند؟
با همه اینها، تمام فعالان اقتصادی با اعطای تسهیلات به واحدهای تولید در قالب‌های کنونی موافق نیستند. اعطای تسهیلات مستقیم به تولیدکنندگان تنها مختص به سال جاری نیست. وزیر کنونی صنعت، معدن و تجارت، در فاصله سال‌های 1395 تا 1397، قائم مقام وزارت صنعت در امور تولید بود و تأمین سرمایه برای واحدهای تولیدی، یکی از راهکارهایی اجرایی او برای جان بخشیدن به صنایع تولیدی در کشور بود. این در حالی است که برخی برآوردها نشان می‌دهند در سه سال منتهی به سال جاری، وزارت صنعت، معدن و تجارت دست کم 140 هزار میلیارد تومان پول به واحدهای تولیدی کشور تزریق کرده است. مشاور امور اقتصادی معاونت صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز چندی پیش درجلسه‌ای در اتاق بازرگانی تهران، از اختصاص حدود 117 هزار میلیارد تومان تسهیلات به صنایع کشور در 8 ماهه ابتدایی سال جاری خبر داده بود. به گفته گلنار نصراللهی، با این آمار، سهم تسهیلات سرمایه در گردش صنعت به 59 درصد رسیده که نسبت به 50 درصد مدت مشابه قبل، نشان از افزایش دارد. این اما در حالی است که بر اساس برآوردهای وزارت صنعت، نیاز صنایع کشور به سرمایه در گردش حدود 300 هزار میلیارد تومان است.
