گلی ماندگار|
هر چند که حذف ارز 4 هزار و 200 تومانی فعلا از دستور کار مجلس خارج شده است، اما این مساله باعث نمی‌شود تا نگرانی‌های موجود در مورد این هم از بین برود، چرا که دیر یا زود نمایندگان مجلس که اکثرشان هم طرفدار افزایش نرخ ارز هستند، می‌توانند از جایگاه قانونی خود برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌هایشان استفاده کنند. اما در این بین بی‌توجهی به آنچه که حذف این ارز می‌تواند به جامعه و البته به‌طور مستقیم به مردم تحمیل کند، چیزی نیست که نمایندگان مجلس خیلی هم نگران آن باشند. اینکه حذف ارز ترجیحی یا همان دولتی چه بر سر اقتصاد می‌آورد و باعث تورم چند درصدی می‌شود بحث امروز ما نیست، آنچه که می‌خواهیم به آن بپردازیم تاثیری است که حذف این ارز بر بازار دارو می‌گذارد. در شرایطی که مردم حتی برای تهیه مایحتاج روزانه خود هم با مشکل مواجه‌اند، اگر نرخ دارو به یک باره چندین برابر شود، چند درصد از مردم از چرخه درمان کشور به علت گرانی دارو خارج خواهند شد؟ اینکه بسیاری از افراد به دلیل بیماری‌های خاص مجبور به تهیه دارو به صورت روتین و دایمی هستند یا هستند افرادی که از امکانات هیچ گونه بیمه‌ای برخوردار نیستند و البته تعداد این افراد خیلی هم کم نیست و جمعیتی بالغ بر 5 میلیون نفر را تشکیل می‌دهند، همه و همه این سوال را به وجود می‌آورد که با حذف ارز دولتی و گران شدن دارو تکلیف این افراد چه خواهد شد.
طی سال گذشته هم
افزایش نرخ دارو سرسام‌آور بوده
دکتر خسرو حقیقی، دارو ساز، درباره افزاش نرخ داروها به «تعادل» می‌گوید: بسیاری از داروها طی دو سال گذشته ابتدا کمیاب شده و بعد با قیمت‌های جدید وارد بازار شدند. داروهای ایرانی هم از این قاعده مستثنی نیستند. قرص‌هایی مانند فلوکستین که تا یک سال و نیم پیش به قیمت هر بسته 7 هزار تومان به بیماران فروخته می‌شد، حالا در اکثر داروخانه‌ها با قیمت 58 هزار تومان به فروش می‌رسد. البته این دارویی است که چندان هم برای بیماران حیاتی نیست، اما داروهای حیاتی هم با افزایش قیمت مواجه بوده‌اند از داروهای بیماران سرطانی گرفته تا دیابتی‌ها و دیگر بیماران. این وضعیت نمی‌تواند تداوم پیدا کند.
او می‌افزاید: طی این دو سال گذشته چون کشور به‌طور کلی درگیر کرونا بوده، رسیدگی به بیماران دیگر در اولویت قرار نداشته اما خیلی از افراد هستند که به دلیل افزایش بی‌رویه قیمت دارو مجبور به ترک درمان شده‌اند، این اتفاق در بین بیماران سرطانی بیش از همه رخ داده است. وقتی شما یک قرص را ماهانه بین 600 تا 650 هزار تومان می‌خری و ناگهان قیمت همین قرص ظرف چند ماه به بیش از یک میلیون تومان می‌رسد و تنها همین یک دارو هم نیست که باید مصرف کنی و ممکن است قیمت مجموع داروهای مورد نیاز به بالای 2 میلیون تومان برسد، همه افراد جامعه توان پرداخت چنین رقم‌هایی را ندارند. خیلی از آنها کارگرانی هستند که درآمد ماهیانه شان کفاف هزینه‌های روزمره شان را نمی‌دهد چه برسد به تامین هزینه‌های یک بیمار خاص.
سرانه بهداشت و درمان واقعی نیست
در این بین اما کمبود و نبود دارو هم خود مشکل دیگری است که این روزها گریبان مردم را گرفته است، از بیماران دیابتی گرفته تا آنها که بیماری‌های خونی دارند و حتی بیماران اس ام‌ای که سال‌هاست برای گرفتن داروهای مورد نیاز خود در حال کشمکش با دولت و وزارت بهداشت هستند. اینکه مسوولان نرخ این داروها را گران می‌دانند و در مصاحبه‌هایشان تامین هزینه برای تهیه این داروها را از سوی دولت غیر ممکن می‌دانند، به خوبی نشان می‌دهد که بهداشت و درمان در ردیف بودجه دولت چه جایگاهی دارد. اگر در اکثر کشورها این مقوله بین اولویت‌های اول تا سوم هر دولتی است در ایران به 10 اولویت قبل از بهداشت ودرمان وجود دارند، گاهی وقت‌ها این حوزه به اولویت سیزدهم هم بدل شده در بودجه دولت‌های نهم و دهم. حالا این سرانه 70 هزار تومانی تعیین شده برای بهداشت ودرمان چقدر می‌تواند نیازهای درمانی مردم را جوابگو باشد؟ دکتر رامین فدایی، جراح عمومی و عضو انجمن پزشکان در این باره به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه وضعیت حوزه بهداشت و درمان هیچ‌وقت خوب نبوده، در تمام این سال‌ها پزشکان بر این باور بوده‌اند که سرانه بهداشت و درمان واقعی نیست و تا زمانی که این سرانه واقعی نشود نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی هم عالی باشد. در همین مدتی که با بیماری کرونا دست به گریبان بوده‌ایم، به خوبی مشخص شد که اگر از جان گذشتگی کادر درمان نبود هیچ یک از بیمارستان‌های کشور توانایی مقابله با این پاندمی را نداشتند. نمی‌توانیم فقط وعده بدهیم و هیچ عملی در کارمان نباشد.
حذف ارز دارو بیرون انداختن بیماران از چرخه درمان است
در مورد دارو هم وضع به همین منوال است. داروهای خارجی را به بهانه اینکه نمونه داخلی دارند، وارد نمی‌کنیم این در حالی است که حتی نمونه داخلی هم در بازار موجود نیست. از سوی دیگر هیچ نظارتی بر نرخ دارو وجود ندارد، به محضی که دارویی کمیاب می‌شود، داروخانه‌ها با هر نرخی که دلشان می‌خواهد آن را می‌فروشند. در سامانه دارویی موجودی را صفر می‌کنند و بعد هر چه از آن دارو باقی مانده به نرخ‌های نجومی به مردم می‌فروشند. در مورد خیلی از داروها تا به حال این اتفاق رخ داده است. حالا با حذف ارز دارو در واقع باعث می‌شویم که بسیاری از بیماران از چرخه درمان کشور بیرون رانده شوند.
حذف ارز 4200 تومانی قیمت دارو را
4 برابر می‌کند
اما محمدرضا واعظ مهدوی، رییس انجمن علمی اقتصاد و سلامت ایران در نامه‌ای به رییس دولت هشدار می‌دهد حذف ارز دارو و مواد اولیه آن، قیمت دارو را 4 برابر خواهد کرد. وی با رد اینکه با حذف ارز 4200 تومانی دارو می‌توان معادل ریالی آن را به مردم کمک کرد، می‌گوید 5 میلیون نفر فاقد بیمه درمانی در کشور وجود دارد که آسیب‌پذیرترین دهک‌های درآمدی هستند. در این نامه همچنین تاکیدشده حذف ارز 4200 دارو و مواد اولیه آن در شرایط فعلی، علاوه‌بر اینکه زمینه‌های بی‌ثباتی اجتماعی را ترغیب می‌کند، ثبات سیاسی را نیز هدف گرفته است.
مدافعان افزایش نرخ ارز صاحب تریبون هستند
واعظ مهدوی همچنین در مصاحبه‌ای با تاکید بر اینکه نباید سیاست‌های دولت منجر به افزایش نرخ ارز و در نتیجه آن کاهش ارزش پول ملی و در مرتبه بعد، کاهش قدرت خرید مردم شود، می‌گوید: اقتصاددانان تورم را به معنای اخذ مالیات پنهان از فقرا می‌دانند. یعنی بالا رفتن قیمت‌ها و افزایش تورم باعث می‌شود که قدرت خرید دستمزد بسیار کاهش پیدا کند. افزایش نرخ ارز آثار تورمی دارد و همه گروه‌های درآمدی را کمتر یا بیشتر تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اما آیا همه در مواجهه با تورم، بازنده می‌شوند. پاسخ منفی است، به این صورت که آنهایی که دارایی‌هایی ازجمله مسکن و ارز، سکه و... دارند، در هر صورت برنده‌اند. البته اینها گروه‌های محدودی از جامعه هستند که همیشه برنده‌اند اما قاطبه مردم با افزایش تورم بخش بزرگی از قدرت خرید و رفاه خود را از دست می‌دهند.
رییس انجمن علمی اقتصاد و سلامت ایران اظهار داشت: ما می‌گوییم در هر دو حالت اگر دولت سیاست‌گذاری درستی نداشته باشد و نظارت درستی نداشته باشد ممکن است برندگان هر روز ثروتمندتر و بازندگان هر روز فقیرتر شوند.» وی در ادامه می‌گوید: «دولت باید مراقب باشد بخشی از جامعه که رسانه و بلندگو در دست دارد و دایما از افزایش نرخ ارز دفاع می‌کند، اسیر رانت‌خواری آنها نشود. این فعال حوزه سلامت با بیان اینکه در همه برنامه‌های یکم تا ششم توسعه کشور تاکید ویژه روی حفظ ارزش پول شده است، می‌گوید: «نمی‌دانیم وقتی می‌خواهند نرخ ارز را آزاد کنند این براساس کدام سیاست تکلیفی در برنامه‌ها و قوانین توسعه کشور است.» وی ادامه می‌دهد: «شک نکنید اولین نتیجه این افزایش قیمت‌ها، افزایش فقر عمومی خواهد بود. بر خلاف عده‌ای که می‌گویند حذف ارز اقلام اساسی و دارو به نفع همه گروه‌های کم‌درآمد و طبقه متوسط است اما ما معتقدیم این وضعیت اتفاق نخواهد افتاد و تجربه نیز این مورد را تایید می‌کند. واعظ مهدوی می‌گوید: ما درخواست‌مان از دولت این است که از اقداماتی که منجر به کاهش ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید مردم و به نوعی مالیات پنهان گرفتن از مردم می‌شود خودداری کند. معتقدم هر نوع افزایش درآمد دولت و اقدامات اصلاح‌گرایانه و تنظیمی، باید از مسیر مالیات باشد. اینکه برخی می‌گویند دولت می‌تواند از طریق حذف ارز حمایتی و همچنین از طریق حذف یارانه‌های پنهان درآمدهای قابل توجهی کسب کند، این وعده‌ها سراب است و همه این افراد باید توجه داشته باشند که ما تجربه‌های تلخ هدفمندی سال ۸۹ و گرانی بنزین در آبان ۹۸ را داریم. در همه جای دنیا منبع درآمدزایی دولت صرفا از مسیر مالیات است و وظیفه دولت نیز این است که همین مالیات‌ها را به صورت عادلانه برای ارایه خدمات عمومی و اجتماعی هزینه کند. راهی غیر از این برای دولت‌ها وجود ندارد. بر همین اساس هر نوع درآمدزایی دولت از مسیر گران‌سازی ارز یا گران‌سازی حامل‌های انرژی و... هیچ مبنای علمی، منطقی و حتی شرعی ندارد. محل درآمدزایی دولت مشخص شده است. تنها گزینه دولت مالیات است. بنابراین اینکه می‌گویند دولت پول ندارد این استدلال غلطی است، اگر دولت پول ندارد باید هزینه‌ها را کنترل کند و همچنین به فکر درآمدزایی برای خود از طریق مالیات باشد.
