کار و حرفه آموزی در زندان برای آنهایی که مجبورند روزهای حبس را پشت سر بگذارند، شاید راه فراری باشد از روزمرگی در چهاردیواری اسارت. خیلی از این افراد حتی بعد از آزادی هم می‌توانند از حرفه‌ای که آموخته‌اند برای گذران زندگی خود استفاده کنند.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی اشتغال و حرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها در این باره می‌گوید: هدفگذاری ما در سال ۱۴۰۰ این است که برای ۶۰ درصد محکومان با میانگین ۱۵۰ ساعت آموزش برای هر مددجو، حرفه‌آموزی داشته باشیم که جمعیتی بالغ بر ۱۰۰ هزار زندانی را در برمی‌گیرد.
احمد راهرو خواجه می‌افزاید: قانونگذار سازمان زندان‌ها را مکلف کرده است، برای محکومانی که داوطلب حرفه‌آموزی و اشتغال هستند، فضا را مهیا کند. البته برخی کشورها اشتغال زندانیان را اجباری دانسته، اما در کشور ما اینگونه نیست و داوطلبانه است. همچنین سازمان زندان‌ها در تحقق این شرایط می‌تواند از امکانات دیگر نهادها و سرمایه‌های دولتی، بانک‌ها، تعاونی‌ها، بخش خصوصی و غیره برای اشتغال زندانی‌ها و خودکفایی زندان استفاده کند.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی اشتغال و حرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها با تأکید بر اینکه مهارت‌های شغلی مددجویان منطبق با نیاز جامعه است، می‌گوید: ما براساس تفاهمنامه‌ای که با سه دستگاه سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای کشور، معاونت صنایع دستی وزارت گردشگری و وزارت جهاد کشاورزی داریم، هرساله آموزشدهی برنامه‌های حوزه اشتغال و حرفه‌آموزی را به‌وسیله مربیان همکار انجام می‌دهیم.
آمایش سرزمینی
ملاک اشتغال قرار می‌گیرد
خواجه‌راهرو اظهار می‌دارد: اشتغال مددجویان متناسب با بازار کار جامعه است، بهطوریکه دوره‌های آموزشی، هرساله نیازسنجی شده و در آن آمایش سرزمینی ملاک قرار می‌گیرد تا مبتنی بر شرایط زیست بوم استان‌ها، نیازهای شغلی احصا و سپس انجام دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای ابلاغ شود.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی اشتغال و حرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها درباره همکاری سازمان‌های متولی با سازمان زندان‌ها می‌افزاید: این دستگاه‌ها به خصوص آموزش فنی و حرفه‌ای کشور از مشتریان به اصطلاح پر و پا قرص ما هستند. البته قانونگذار آنان را هم مکلف کرده و از قدیم نیز همکاری تنگاتنگی با ما داشته‌اند و لزوما مربوط به بازه زمانی فعلی نیست.
او با بیان اینکه آنها از حرفه‌آموزی زندانیان منتفع می‌شوند، می‌گوید: در دوره کنونی مدیریت سازمان زندان‌ها، بیشتر تلاش شده تا تفاهم خوبی شکل گیرد و نهادهای همکار از این قضیه منتفع شوند.
دستمزد زندانیان مبتنی بر قانون کار است
راهرو خواجه درباره میزان پرداخت دستمزد و نحوه اجرای آنان به مددجویان شاغل در زندان‌ها خاطرنشان می‌کند: عملکرد ما براساس قانون کار مصوب و ابلاغ شده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. طبق آن مبلغی برای کارگران ساده، نیمه‌ماهر و ماهر تعیین شده که ۳۵ درصد برای کارگران ساده یا عادی، ۴۵ درصد برای نیمه‌ماهر و ۵۵ درصد برای نیروی ماهر به عنوان کف حقوق اعلامی است.
او می‌افزاید: مجریان ما در استان‌ها براساس میزان روز کاری آنان، دستمزد پرداخت می‌کنند. اگر هم نتوانند مبلغ تعیین‌شده را پرداخت کنند، برحسب توافق میان مجری و زندانی پیش می‌رویم. اخیرا با توجه به سیاست سازمان در حوزه اشتغال، این کمیت بالا رفته و طبق دستورالعملی که به زودی ابلاغ می‌شود، حتما زندانیان به حقوق کامل خود خواهند رسید.
هدفگذاری
برای حرفه‌آموزی جمعیت ۱۰۰ هزار نفری
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی اشتغال و حرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها درباره وضع موجود در حوزه اشتغال خاطرنشان می‌کند: خودمان را مکلف به پوشش فراگیر در امر حرفه‌آموزی کرده‌ایم، ولی شاید به دلیل محدودیت و کمبود مربی و فضای آموزشی نتوانیم تماما حرفه‌آموزی را برای کل زندانیان برقرار کنیم. هدفگذاری ما در سال ۱۴۰۰ این است که برای ۶۰ درصد محکومان با میانگین ۱۵۰ ساعت آموزش برای هر مددجو، حرفه‌آموزی را توسعه دهیم که جمعیتی بالغ بر ۱۰۰ هزار زندانی را دربرمی‌گیرد. راهرو خواجه می‌گوید: در سال ۹۹ با وجود شرایط کرونایی توانستیم به عدد ۷۰ هزار نفر و ۴۵۷ نفر در حرفه‌آموزی برسیم که دقیقا ۹۰ درصد از برنامه‌مان را تحقق بخشید و این ۴۱ درصد محکومان را شامل شد. برای سال جاری بازهم اشتغال را جدی‌تر گرفته‌ایم، بنابراین در حوزه حرفه‌آموزی، جامعه مدنظر ما ۱۰۰ هزار نفر پیش‌بینی شده است. همچنین در سال گذشته و در امر اشتغال ابتدا رقم ۵۰ درصدی را ملاک عمل داشتیم که در نهایت عدد ۵۴ درصد را محقق ساختیم. بالای ۸۵ درصد استان‌ها این خواسته را عملیاتی کردند که در این زمینه برخی استان‌ها مثل اصفهان، هرمزگان، آذربایجان شرقی و گیلان جزو استان‌های خوب ما بودند. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی اشتغال و حرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها درباره عملکرد دو ماه اخیر حرفه‌آموزی زندانیان بیان می‌کند: استان‌ها توقعات را فعلا برآورده کرده‌اند، به‌نحوی‌که در دو ماه اخیر و با وجود تعطیلات نوروز ۶ هزار و ۵۵۶ نفر تحت آموزش مشاغل قرار گرفتند. بعضی هم مانند تهران، خراسان جنوبی و رضوی، زنجان، خوزستان، فارس و همدان جزو استان‌های موفق‌تر در بازه زمانی اخیر بوده‌اند. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی اشتغال و حرفه‌آموزی سازمان زندان‌ها می‌گوید: با توجه به اینکه حرفه‌آموزی و اشتغال سازمان زندان‌ها کاملا تخصصی و براساس شرایط زیست بوم استان‌هاست، اگر می‌خواهیم به اشتغال مدنظر ۸۰ درصدی برسیم، همچنان نیازمند همیاری بخش خصوصی، کارآفرین‌ها و غیره هستیم. البته به دنبال طرح‌های جدیدی هستیم که مثالش فروش الکترونیکی صنایع دستی زندانیان در داخل و خارج از کشور است.
